Morgunblaðið - 23.02.1980, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 1980
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 1980
25
flttffiQMiilPlftfeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakiö.
Hin nýja „útgangau
Fá mál voru blásin meira út né rangtúlkuð af jafn
miklu kappi í síðustu þingkosningum og „útganga"
þingmanna Alþýðuflokks og Sjálfstæðisflokks, er
bætur á óverðtryggðan útflutning búvöru komu á
dagskrá síðasta þings. Þó var sá ágreiningur, er þá
kom upp, ekki um efnisatriði málsins, heldur forms-
atriði; það er vafasama verkstjórn forseta, svo ekki sé
fastara að orði kveðið.
Öðru máli gegnir nú, er þingmenn stjórnarliðsins
„ganga út“ — frá þessu sama máli óafgreiddu. Nú eru
það ekki formsatriðin eða verkstjórn forseta sem tefja
málið, heldur efniságreiningur í stuðningsliði ríkis-
stjórnarinnar, ekki sízt í Framsóknarflokknum, sem
höfuðábyrgð ber á stöðvun þess nú.
Upphaf málsins nú er, að Ragnar Arnalds fjármála-
ráðherra lagði fram á Alþingi frumvarp, sem fól í sér
heimild til lántöku vegna óafgreiddra útflutningsbóta
til bænda. Samkomulag tókst milli Sjálfstæðisflokks,
Framsóknarflokks og Alþýðubandalags um afgreiðslu
þess með þeirri breytingu, að helmingur þessarar 3ja
milljarða lánsfjárhæðar yrði greiddur úr Byggðasjóði.
í þessu samkomulagi fólst heilbrigð málamiðlun milli
sjónarmiða í þéttbýli og strjálbýli. Nú átti ekkert að
geta tafið skjótan framgang málsins í þinginu, nema
eitthvað óvænt kæmi á daginn.
Þetta óvænta var breytingartillaga frá einum af
ráðherrum Framsóknarflokksins, Tómasi Arnasyni,
þess efnis, að greiðsluskyldu Byggðasjóðs skyldi breytt
og þynnt í greiðsluheimild. Mikið fjaðrafok varð í
stjórnarliðinu, er breytingartillaga Tómasar kom
fram, og dró hann hana þá til baka. Engu að síður náði
málið ekki afgreiðslu og komu ekki fram viðhlítandi
skýringar á því í ræðum ráðherra. Þingið gekk frá
þessu máli óafgreiddu, þrátt fyrir það, að afgreiðsla
þess virtist auðfengin, með stuðningi stærsta stjórnar-
andstöðuflokksins.
Eyjólfur Konráð Jónsson lýsti því yfir í umræðu um
málið, fyrir hönd Sjálfstæðisflokksins, að þingmenn
hans væru reiðubúnir til að afgreiða málið nú, og skipti
þá ekki máli, þó að þingfundir stæðu fram á nótt eða
morgun. Raunar hefur meirihluti þings lýst því yfir,
sagði Eyjólfur, að hann sé reiðubúinn til að afgreiða
þetta mikilvæga mál fyrir þinghlé. Kjartan Jóhanns-
son lýsti því einnig yfir, fyrir hönd Alþýðuflokksins, að
þrátt fyrir sérstöðu Alþýðuflokksins í málinu, myndi
hann ekki tefja afgreiðslu þess, enda æskilegt að henni
væri hraðað.
Að öllu athuguðu er ljóst að þetta mál hefur
strandað á ágreiningi í stjórnarliðinu, sém nú hefur
komið upp á yfirborðið með eftirminnilegum hætti.
Gunnar Thoroddsen forsætisráðherra segir að vísu, að
missætti sé ekki í stjórninni um þetta mál, en Ólafur
Ragnar Grímsson, formaður þingflokks Alþýðubanda-
lagsins, fullyrðir hið gagnstæða, í viðtali við Mbl. í
gær. „Þetta er innanhússvandamál þeirra framsókn-
armanna," segir hann. „Tillöguflutningur Tómasar,"
bætir hann við, „var að mínum dómi óvæntur brestur"
í þeirri samstöðu, sem myndast hafði flokka á milli í
viðkomandi þingnefnd.
Sjálfstæðisflokkurinn var reiðubúinn til að fylgja
fram þeim sættum, sem orðnar voru um þetta mál
milli þriggja þingflokka. Alþýðuflokkurinn, sem hafði
sérstöðu í málinu, kvaðst ekki tefja afgreiðslu þess.
Ágreiningur í stjórnarliðinu olli því hins vegar, að
þingmenn stjórnarliðsins gengu út, án þess að afgreiða
málið, þrátt fyrir yfirlýsingar um afgreiðslu fyrir
þinghlé. Öll stóru orðin um hina fyrri „útgöngu“
standa nú í hálsi þeirra, er þá síðari ganga — frá hinu
sama málinu óafgreiddu. En bændur hafa fengið nýja
yfirsýn er skýrir heildarmyndina.
setakosningunum sællar minningar.
Samt voru notuð sömu niðrandi um-
mælin um Bjarna Benediktsson í
lágmæli þá, eins og nú eru höfð í
hámæli um Geir Hallgrímsson. Þetta
eru ekki fjölmæli heldur söguleg
staðreynd.
En hvað sem þessu líður, þá hefur
dr. Gunnar nú sýnt hæfileika til að
taka ákvörðun og ástæðulaust að
fjölyrða um það hér. En fyrir hvern
var sú ákvörðun tekin? Menn svari því
hver fyrir sig. Allt tal um sæmd
Alþingis er álíka marklaust og þegar
alræðismenn þykjast bera lýðræði
sérstaklega fyrir brjósti.
Nei, það var Bjarni Benediktsson,
sem þorði. Hann þorði ekki sízt að
vera heilsteyptur og misjafnlega vin-
sæll formaður og varaformaður flokks
síns. Hann þorði öðrum fremur að
bjóða pólitískum freistingum birginn.
Og hann þorði það, sem mest er um
vert í stjórnmálabaráttu: að láta ekki
andstæðingana nota sig með þeim
hætti, að kæmi niður á flokki hans og
félögum. En hann þorði einnig að eiga
við þá samstarf, sem var flokki hans
og þjóðinni allri til framdráttar. En
það átti ekkert skylt við launskraf. Þó
kunni hann umfram allt freistingum
sínum hóf í löngu og farsælu samstarfi
við foringja sinn, Ólaf Thors. Af þeim
sökum sá Ólafur alltaf framan í
andstæðinga sína. Hann átti þeirra
aldrei von að baki. Hann vissi, að það
var traustur grundvöllur, að Bjarni
væri manni í vinarhúsi. Hann gat
treyst því, að Bjarni Benediktsson
stæði að baki honum, en ynni ekki á
bak við hann. Hann mat þann bak-
hjarl mikils, sem hann gat stuðzt við
alla tíð, ekki síður en Jón Þorláksson,
þegar Ólafur var varaformaður hans
og styrkasta stoð. Bjarni hafði síðar
þær nú eru. Þeirra vegna á Sjálfstæð-
isflokkurinn nú um sárt að binda. En á
það er. þó ástæða að benda, þótt
hlálegt sé, að minning Bjarna Bene-
diktssonar býður engan hnekki við
það, þótt í aðsendu dagblaðsbréfi segi
svo í fyrirsögn: Gunnar Thor er
kóngur klár. En stendur Gunnar
Thoroddsen undir þessum orðum?
Þetta er ekki einu sinni oflof, sem er
háð. í þessum orðum blasir við kjarni
þeirrar brengluðu stjórnmáladellu,
sem er afsprengi öngþveitis og upp-
lausnar, en ber þó einkum vitni því
lága plani, sem íslenzk stjórnmál eru
á. Geir Hallgrímsson þarf ekki heldur
að hafa áhyggjur af þessu skolpi
pólitísku holræsanna. En á þeirri
stundu, sem við stuðningsmenn hans
færum að setja nafn hans í stað hins
smurða, þá — og þá fyrst — ætti hann
að hafa áhyggjur af okkur, og ef hann
ekki mótmælti harðlega slíkum
smekkleysum, þá — og þá fyrst — ætti
hann að hafa áhyggjur af sjálfum
sér.*^
En snúum okkur þá að öðru mikil-
vægara atriði en þessu brenglaða rugli,
sem borið hefur verið á borð í íslenzku
stjórnmálaþrasi undanfarið.
Stjórnmálasagan hefur sýnt, að það
fer alltaf illa fyrir flokkum, þegar þeir
láta stjórnmálaandstæðinga komast
upp með að ráðskast með málefni
þeirra. Þá fyrst er voðinn vís. Þetta
kemur rækilega í ljós hjá Héðni
Valdimarssyni í athyglisverðu riti
hans um afskipti framsóknarmanna af
innanflokksmálum Alþýðuflokksins á
fjórða áratugnum, Skuldaskil Jónasar
Jónssonar við sósíalismann. Héðinn
segir m.a. um aðdragandann að Þjóð-
stjórninni 1939: „Sagði Jónas í fyrstu
vinstri mönnum Framsóknar, að til-
gangurinn væri sá einn, að kljúfa
Fæst af því, sem fjasað er um
stjórnmál í fjölmiðlum, er annað og
meira en hugsanakækir á lægsta
plani, ef það kemur þá hugsun í raun
og veru nokkurn skapaðan hlut við.
Þannig var núverandi forsætisráð-
herra nýlega líkt við Krist í lesenda-
bréfi í Dagblaðinu, sem af einhverri
einstakri og næsta óskiljanlegri fórn-
arlund mun vera helzta málgagn hans
og ríkisstjórnarinnar. Og um svipað
leyti þótti ritstjóra blaðsins ástæða til
að ráðast að minningu Bjarna Bene-
diktssonar með þeim hætti, að ekki
verður orðrétt í það vitnað. Þau ófögru
orð um Bjarna koma honum og
minningu hans ekkert við og lýsa
auðvitað engum néma þeim, sem þau
skrifaði. Við skulum vona, að hann
hafi ekki verið hvattur til þess af þeim
himnesku fyrirmyndum, sem blað
hans á nú ekki orð yfir vegna
stjórnmálahæfileika á þeirri stóru
stundu, sem nú er fremur kennd við
söguleg svik en sögulegar sættir. Það
var víst ekki hægt að lofsyngja
Gunnar Thoroddsen nema með aðför
að Bjarna Benediktssyni látnum og
átti í leiðinni að vega rétt einu sinni að
Geir Hallgrímssyni og öðrum vinum
Bjarna.
Allt er þetta með eindæmum ógeð-
fellt og raunar einskis virði, þó að
einhverjir virðist hafa lagt upp úr því,
eins og á stóð og í pottinn var búið.
Ég veit ekki, hvernig á því stendur,
en allt minnir þetta einskis verða
pólitíska brambolt undanfarið á furst-
ann hans Machiavellis, sem var öðrum
stjórnmálamönnum snjallari, ef miðað
er við, að pólitík sé svik og prettir,
samsæri og sjónarspil, jafnvel
mannvíg og það sem er verra: atlaga
að orðstír dauðra sem lifandi. En
snjallt er það ekki, ef miðað er við, að
stjórnmál séu í einhverjum tengslum
við drengskap og heiðarleika þar sem
Mörður er ekki sýknt og heilagt
hreyfiafl sögunnar. Hann á heima í
Njálu, sem er kennslubók í því,
hvernig við eigum ekki að umgangast
hvert annað.
Búsnavetur
Af þessu má draga þá ályktun, að
stjórnmál eru a.m.k. afstæð eins og
annað í þessari voluðu veröld okkar,
sem virðist nú hafa það helzt á
stefnuskrá sinni, að freistingar séu til
þess að standast þær ekki. Margir
hafa fallið fyrir metnaði sínum á
Islandi undanfarnar vikur og mánuði,
ekki síður en annars staðar. Hornkerl-
ing vill enginn vera, allra sízt í
Einskismannslandi íslenzkra stjórn-
mála. Ég held samt það sé skemmti-
legra og raunar eftirsóknarverðara á
alla lund að falla fyrir öðrum og betri
kræsingum en þessum eilífa egóisma
og afdrífaríka, en þó drepleiðinlega
metnaði og sjálfsánægju.
Menn eiga ekki að herbergja hatur
sitt eða rugla saman heilagra manna
beinum og hrossabeinum, svo að dreg-
inn sé lærdómur af Sturlungu. En í
forystugrein Dagblaðsins var talað um
„hatur" Bjarna Benediktssonar í þeim
tilgangi að upphefja Gunnar Thor-
oddsen. Sá fyrrnefndi getur ekki tekið
til máls, en hinn síðar nefndi hefur
kosið að þegja þunnu hljóði um þetta
atriði. Kannski líkar honum það vel.
Ef svo er, lifum við nú pólitískan
býsnavetur. En sú þögn kemur þó ekki
heim og saman við það, þegar núver-
andi forsætisráðherra fann ekkert ráð
betra til að upphefja sjálfan sig í
samtali við Helgarpóstinn nú fyrir
skömmu en vísa til orða Bjarna
Benediktssonar um hann fimmtugan
1960, en þá segir Gunnar, að Bjarni
hafi sagt, að sá hæfileiki einkenndi
Gunnar Thoroddsen mest „að taka
l
íslenzkri
pótitík
ákvarðanir". Hann hafi þorað. Að vísu
heyrði ég ekki þessi orð og aldrei sagði
Bjarni Benediktsson neitt í þá átt í
mín eyru. En ef rétt er munað hjá
Gunnari Thoroddsen hefur sáttfýsi
Bjarna Benediktssonar verið aldeilis
óendanleg eins og Magnús dósent
sagði um náðina(!) En við hljótum þó
að gleðjast yfir því, að svo mikils
virðist núverandi forsætisráðherra
hafa metið það, sem fram gekk af
munni Bjarna Benediktssonar, að
hann telur sér það helzt til vegsauka
að láta hann, horfinn af sjónarsviðinu,
skrifa upp á víxilinn um ágæti Gunn-
ars Thoroddsens. Og víst er um það, að
hvorki hann né við morgunblaðsmenn
brugðumst Gunnari Thoroddsen í for-
sama stuðning af heilindum Jóhanns
Hafsteins.
Að forsetakosningum loknum 1952
var haldinn fundur þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins að heimili Ólafs
Thors. Þar var Bjarni Benediktsson.
En þar var ekki Gunnar Thoroddsen.
Þá gekk Bjarni fram fyrir skjöldu og
reyndi að sætta stríðandi öfl innan
flokksins. Þá þurfti hann ekki sízt að
sætta flokkinn við Gunnar Thorodd-
sen. Og þegar Bjarni varð formaður
Sjálfstæðisflokksins 1961, rétti hann
enn fram sáttarhönd og gerði Gunnar
Thoroddsen að varaformanni sínum.
En ýmsir töldu hann þó ekki ofsælan
af þeim bakhjarli, sem hann þá fékk.
En látum freistingar metnaðarins
liggja milli hluta, svo augljósar sem
*) Frá því hefur verið sagt í dagblaðtfrétt, að
klerkar nokkrir hafi átt tal við fulltrúa. marxista
urti meira samstarf íslenzkrar kirkju og kommún-
ista, þó að ekki hafi verið tálin ástæða til að ræða
sérstaklega við þann flokk, sem hefur kristindóm
undanbragðalaust á stefnuskrá sinni, Sjálfstæðis-
flokkinn. En mér er úr því sem komið er næsta
óskiljanlegt að prestamir skyldu hafa talað við þá
alþýðubandalagsmenn fyrst þeir gátu komizt
milliliðalaust í samband við þann, sem Hallgrímur
Pétursson orti um Passíusálmana. Rikisstjómin
getur státað af því, að hann situr nú í forsæti, að
því er manni skilst. Ef marka má Dagblaðið er
höfuðpersóna Passíusálmanna nú loksins komin í
leitimar. En þó að Gunnar Thoroddsen hafi ýmsa
ótvírœða hœfileika og enginn frýi honum vits, þá
held ég, að málgagn núverandi ríkisstjómar,
Dagblaðið, hafi gengið einum of langt í dýrkun
sinni á þeim helgu beinum, sem nú er boðið upp á
í íslenzkri pólitík — og trúi því, þangað til annað
kemur í Ijós, að við Hallgrímur Pétursson séum
sammála um það, hvað sem öðrum líður. Það er
því ástæða til að vera pólitískur trúvillingur nú
um stundir og halda sig við hrossabeinin.
hatöfállt aðra skapgeft, s^a
Sjálfstæðisflokkinn með samvinnutil-
boðum um ríkisstjórn, á sama hátt og
tekizt hafði að kljúfa Alþýðuflokkinn".
Innra þrek þingmanria Sjálfstæðis-
flokksins var þó meira en svo, að unnt
væri að kljúfa flokkinn, enda var
forystan heil og óskipt og lét ekki
stjórnast af persónulegum metnaði,
heldur þjóðarhag. En þó hrikti í
flokknum eins og oftar.
Þegar Nýsköpunarstjórnin var
mynduð varð ágreiningur um afstöð-
una til kommúnista bæði í Sjálfstæð-
isflokknum og Alþýðuflokknum og var
foringi hins síðarnefnda, Stefán Jó-
hann Stefánsson, andvígur samstarfi
við sósíalista, þó að ekki yrði um
klofning að ræða frekar en í Sjálf-
stæðisflokknum. Fimm þúigmenn
flokksins treystu sér ekki til að fylgja
foringja sínum og þingflokki. Jón á
Akri fylgdi meirihluta þingflokksins
og varð forseti S.Þ. Það voru traustir
innviðirnir í karli. En þessi afstaða
þingmanna Sjálfstæðisflokksins kom
persónulegum metnaði ekkert við og
engin hætta á klofningi. Meirihluti
þingmanna Sjálfstæðisflokksins réð
ferðinni, hinir höfðu sérstöðu eins og
oft vill verða í stjórnmálum, en
fimmmenningunum datt hvorki í hug
að kljúfa flokkinn né brjóta lög hans
og reglur fyrir eigin hagsmuni. Að
lokum fór svo, að andstæðingarnir
sundruðu ekki flokknum, heldur sam-
einuðu hann í átökunum út af Kefla-
víkursamningnum. Á þetta var minnzt
í forystugrein Morgunblaðsins, þegar
ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens var í
burðarliðnum og varað var eindregið
við klofningi í röðum borgaralegra
afla í landinu, en áherzla lögð á
samstöðu þeirra. En andstæðingum
Sjálfstæðisflokksins tókst samt að
ráða ferðinni og sundra samherjum.
Það var ekki vegna þess að málefnin
hafi verið betri en áður eða sjálfstæð-
isstefnan, frelsi einstaklinga og
minnkuð umsvif ríkisins, væri í heiðri
höfð — nei, þvert á móti eru einkenni
vinstri stjórna svo mikil og áberandi á
núverandi ríkisstjórn og málefna-
samningi hennar, að Alþýðublaðið
telur hana vinstri stjórn, Framsókn
„umbótastjórn" og vita allir af langri
og hrollvekjandi reynslu, hvað það
merkir, og einn af ráðherrum þeirra
valdagráðugu og metorðasjúku al-
þýðubandalagsmanna, sem að ríkis-
stjórninni standa, telur einungis blæ-
brigðamun á henni og síðustu vinstri
stjórn. Þannig hefur andstæðingunum
tekizt að sundra sjálfstæðismönnum
og fleyga raðir þeirra með lítilli
fyrirhöfn, eins og framsóknarmenn og
kommúnistar nöguðu rætur Alþýðu-
flokksins áður fyrr. En vonandi stend-
ur Askur Yggdrasils íslenzkra stjórn-
mála, Sjálfstæðisflokkurinn, af sér
níðhögg þennan.
En af hverju var þetta gert? Fyrir
þjóðina, sem á í vændum meiri
skattpíningu og sér ekki fram á annað
en áframhaldandi óðaverðbólgu? Eða
var það gert fyrir sjálfstæðisstefn-
una? Eða kannski Sjálfstæðisflokk-
inn? Eða var þetta kannski gert vegna
þeirra freistinga, sem fyrr eru nefnd-
ar?
Það þarf auðvitað ekki að spyrja,
svo augljóst sem þetta er — og þaðan
af síður að svara. Svörin liggja í
augum uppi, einungis ef menn hafa
pólitískt þrek til að skyggnast um að
tjaldabaki. Jónas H. Haralz, sem er
þekktari að hófstillingu í málflutningi
en ofsa og stóryrðum, sá sér ekki
annað fært en taka sér í munn orð eins
og bull og markleysa, þegar hann
fjallaði um málefnasamninginn í ræðu
á flokksráðsfundi Sjálfstæðisflokksins
og sýndi af alkunnri rökvísi fram á, að
hann gengi þvert á stefnu flokksins.
Eina frjálshyggjan í samningnum er
frelsi sjálfstæðisráðherranna til að
ráðskast með fjöregg flokksins í eig-
ingjörnum tilgangi. Að mínu viti er
það ekki sjálfstæðisstefna í reynd,
heldur einhverskonar einkaalræði,
sem nýtur sín að vísu betur, þar sem
menn hafa vopnaðan her við að
styðjast en hér í agaleysinu. Ráðherr-
arnir eiga því miður eftir að upplifa
það, ekki síður en Sjálfstæðisflokkur-
inn, að sá er eldurinn heitastur, er á
sjálfum brénnur. Það koma ekki allir
dagar í böggli, sagði gamla fólkið, sem
allt vissi af langri reynslu.
Styrkur flokks í lýðræðislandi kem-
ur að sjálfsögðu frá honum sjálfum.
Veikleikinn eru þau fræ, sem andstæð-
ingunum tekst að sá í metnað þeirra,
sem trúað var fyrir þrekinu. Og þá
efum við loks komin að öðru dæmi um
afdrifarík áhrif eins flokks á annan.
Stefán Jóhann segir frá margendur-
teknum átökum innan Alþýðuflokks-
ins í minningum sínum, enda gekk
flokkurinn ekki heill til skógar áratug-
um saman vegna þess hversu „innan-
gengt? var milli hans og Framsóknar-
flokksins annars vegar og kommúnista
hins vegar. Stefán Jóhann segir t.a.m.:
„Ég er ekki í neinum vafa um það,
enda fékk ég síðar um það örugga
vitneskju, að andstæðingar mínir í
öðrum flokkum höfðu veruleg, ef ekki
úrslitaáhrif á formannskjörið á
flokksþinginu 1952“.
Þannig gátu pólitískir andstæðingar
Alþýðuflokksins att jafnaðarmönnum
saman og klofið flokk þeirra með þeim
hætti. Hann bar ekki sitt barr vegna
pólitísks þrekleysis árum saman, og þá
einkum í forystuliðinu. Andstæðingar
formannsins voru bæði bak og fyrir
eins og Jón Baldvinsson hafði einnig
mátt reyna — og nú forystumenn
Sjálfstæðisflokksins um alllangt skeið.
Það er kjarni málsins. Allt annað er
í raun og veru hismi. Sjálfstæðismenn
eiga að gera sér grein fyrir því. Að
vísu er langt frá því að þeir hafi gert
það allir. Og það verður ekki fyrr en
farið verður að sljákka í hrifningunni
yfir þessari nýfæddu ríkisstjórn, sem
var getin í þeim tilgangi einum að
kljúfa Sjálfstæðisflokkinn. Raunsætt
mat er öðru fremur nauðsynlegt í
stjórnmálabaráttu, en hvorki ósk-
hyggja né blekkingar. En vonandi sjá
menn í gegnum töfrabrögðin, áður en
Sjálfstæðisflokkurinn er orðinn jafn-
illa leikinn af klofningi og Alþýðu-
flokkurinn, þegar verst gegndi. Fram-
sóknarmenn höfðu vit á að bregðast
rétt við þegar þeir sáu, hvernig
kommúnistar ætluðu sér að eyðileggja
flokkinn með möl og möðruvellingum,
enda hafa þeir kunnustuna í þeim
efnum.
Ég nefndi heimspeki valdsins og
Machiavelli hér að framan og raunar
ekki að ástæðulausu, svo litlar siðferð-
iskröfur sem nú eru gerðar til stjórn-
málamanna, enda svífast þeir einskis
og hljóta því meira klapp sem þeir eru
ófyrirleitnari. Ásgeir Ásgeirsson,
fyrrum forseti, hafði marga stjórn-
málafjöruna sopið. Hann sagði í sam-
tali okkar 1969, að í þeirri bók, sem Sir
Alec Douglas Home, fyrrum försætis-
ráðherra Breta, gaf honum, Bréf
Juniusar, frá 18. öld, séu „einhverjar
mestu pólitísku skammir, sem um
getur“. Ég ætla ekki að hafa þessi orð
fleiri til að hafna ekki á 18. öldinni,
þótt margt, sem ég hefi lesið undan-
farið um stjórnmál, minni einna helzt
á Bréf Juniusar, að því undan skildu
auðvitað, að þau eru talin til ritsnilld-
ar, en hér rjátlast meðalmennskan
varla af nokkrum manni, ef pólitík er
annars vegar. En það vil ég segja að
lokum, að nóg er af sturlungaöldinni í
blóði okkar, þó að við séum ekki að
pipra okkur upp með forskriftum
furstans eftir Machiavelli, þann auma
ítala. Það er ástæðulaust að gera því
skóna, að stjórnmál séu „survival of
the fittest" í alls konar klækjum og
brögðum. Þó má vel vera, að Lúðvík
Jósepsson eigi eftir að mynda ríkis-
stjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðu
flokks í blóra við Alþýðubandalagið og
má ætla, að hann sé farinn að hugsa
sér til hreyfings, því að samkeppnin er
mikil og hörð í fjölleikahúsi íslenzkra
stjórnmála.
Matthías Johannessen