Morgunblaðið - 29.02.1980, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. FEBRÚAR 1980
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakiö.
Höggvið skarð í
þjóðarfjölskyldu
Sjávarútvegur hefur um langan aldur verið burðarásinn í
lífsbaráttu þjóðarinnar. Útflutningsverðmæti þjóðarbúsins
eru að langstærstum hluta frá honum komin — og lífskjör okkar
mótast ekki sízt af stöðu þessa atvinnuvegar.
Sjórinn hefur verið þjóðinni gjöfull. Hann hefur líka höggvið
skörð í þjóðarfjölskylduna, sem eru sárari en orð fá lýst.
Sjávarplássin, sem mynda keðju verðmætasköpunar á gjörvallri
strandlengjunni, hafa í tímans rás goldið þunga líftolla á
starfssviði sjósóknar. Við vorum enn minnt á þessa staðreynd er
sex vestfirzkir sjómenn fórust í veðuráhlaupi á rækjumiðum. 19
börn urðu föðurlaus á einum degi. Að auki varð verðurofsinn til
þess að einn sjómaður fórst til viðbótar við skyldustörf á hafi úti
og aldraður maður lét lífið er bifreið sem hann var í fauk út af
vegi.
Þrátt fyrir tækniþróun, betri skip og stangari öryggiskröfur
stöndum við á stundum varnarlaus gagnvart hamförum
náttúruafla. A slíkum stundum er hugur þjóðarinnar allrar hjá
þeim, sem eiga um sárt að binda. Genginn föður eða ástvin getur
enginn bætt. En við hæfi er að þjóðin stígi á stokk og strengi
þess heit, að hlúa sem verða má að öryggismálum sjófarenda til
að forðast vá og afkomuöryggi fjölskyldna, þegar mannskaði
verður.
Slæm rekstrarstaða
frystiiðnaðar
Miðað við rekstrarkostnað frystihúsanna 1. marz n.k. og
núgildandi fiskverð, sem bæði seljendur og kaupendur
hafa sagt upp, skortir frystiiðnaðinn 10 milljarða til að endar
nái saman í rekstri hans á þessu ári. Þetta þýðir 7—9%
gengisbreytingu eða gengisaðlögun, miðað við óbreytt fiskverð.
Hækki fiskverð þarf stærri gengissveiflu til að rétta af
rekstrarhallann.
Annar útflutningsiðnaður á við hliðstæðan vanda að stríða,
ekki sízt ullariðnaður. Kostnaðarhækkanir hér innanlands, sem
rætur eiga í víxlhækkunum kaupgjalds og verðlags og öðrum
heimatilbúnum verðbólguhvötum, og umfram eru verðþróun á
sölumarkaði, hafa knúið stjórnvöld til gengisaðlöðunar, þ.e.
gengislækkunar eða gengissigs. Við virðumst rétt einu sinni
komin að því þrautaráði í þjóðarbúskap okkar.
Sjávarútvegurinn skipar þann sess í verðmætasköpun okkar,
að rekstrarstaða hans þarf að vera örugg. Gildir það jafnt um
útgerð og fiskvinnslu. Þegar slíkur viðblasandi rekstrarhalli er á
frystiiðnaði okkar er því óhjákvæmilegt að bregðast við með
þeim hætti, er forðar stöðvun í þessum veigamesta þætti í öflun
þjóðartekna okkar.
Framsóknarflokkurinn
klofinn í landbúnaðarmálum
Sem kunnugt er varð samstaða í fjárhagsriefnd efri deildar
Alþingis milli þriggja þingflokka um það, hvern veg skyldi
staðið að bótum vegna tekjutaps bænda af útflutningi
óverðtryggðrar búvöru. Guðmundur Bjarnason, þingmaður
Framsóknarflokks, segir, að það hafi verið mat þingflokks síns,
að sú leið, er samstaða varð um, væri tilvinnandi til að tryggja
samstöðu um málið. Er þá átt við að Byggðasjóður endurgreiði
helming 3ja milljarða lántöku til að standa undir bótum vegna
liðins verðlagsárs.
Tíminn segir hins vegar í leiðara „að framsóknarmenn séu því
andvígir að fé Byggðasjóðs verði með einu pennastriki þessara
aðila", þ.e. þingmanna er að samkomulaginu stóðu, „bundið,
enda hafi sjóðurinn ærnu hlutverki að gegna ...“. Tekur Tíminn
hér upp sjónarmið, er Tómas Árnason, ráðherra, setti fram í
breytingartillögu, en dró til baka. Ljóst er af þessu að
Framsóknarflokkurinn er alvarlega klofinn í þessu stóra
hagsmunamáli bændastéttarinnar.
Hlutur Byggðasjóðs í þessu samkomulagi er í fullu samræmi
við sjónarmið, sem landbúnaðarráðherra hafði sett fram á
Alþingi fyrr í vetur, m.a. í tillöguformi.
Samkomulag var um það milli þriggja þingflokka, hvern veg
skyldi að málum staðið. Auðvelt var því að afgreiða málið fyrir
þinghlé. Ríkisstjórnin sló hins vegar málinu á frest. Orsökin var
óeining í Framsóknarflokknum. Það er mergurinn málsins.
Um flokksráðsfund Alþýðubandalagsins:
Betra að veif
röngu tré en (
STJÓRN-
MÁLAALYKT
UN FLOKKS-
RÁDSFUNO-
AR ALÞÝDU-
banda
lagsins
Svo lengi sem ríkisstjóm
fylgir umsamdri stefnu
flokkurinn veita hennisl
Alyktunin staðfes
„innrætinguna“ i s
Stjórnmálaflokkar, sem flýja
samtíð sína, eru sjaldnast á
framtíðarbraut. Raunar hefur
þetta löngum verið einkenni
þeirra flokka. sem sækja hug-
sjónir sinar í fræðikenningar
Karls Marx. Þessir flokkar
hafa getað dafnað, þrátt fyrir
þetta óraunsæi sitt, vegna þess
að þeir hafa ekki verið í valda-
aðstöðu og ekki verið kallaðir
til ábyrgðar. Vandi þessara
flokka verður jafnan mikill,
þegar þeir standa frammi fyrir
því að brúa bilið milli orða og
athafna. Hér á landi nægir að
benda á þróunina innan AI-
þýðubandalagsins þessu til
staðfestingar. Uppdráttarsýkin
innan flokksins stafar ekki síst
af því, að hann hefur verið við
völd.
Á flokksráðsfundi Alþýðu-
bandalagsins um síðustu helgi
var samþykkt stjórnmálaálykt-
un, þar sem með alls kyns
afsökunum og órökstuddum
fullyrðingum er reynt að rétt-
læta þátttöku flokksins i ríkis-
stjórn, sem nýtur lítillar hylli
flokksmanna. Þá er einnig leit-
ast við að rétta málefnalega
stöðu Alþýðubandalagsins, sem
fjarlægist stöðugt þau pólitisku
markmið, sem flokkurinn seg-
ist berjast fyrir, og er það gert
með því að leggja áherslu á
„innrætingu“ í skólum og
menningarmálum.
Hér verða tekin nokkur dæmi
til að skýra það, sem við er átt.
í upphafi stjórnmálaályktun-
arinnar segir, að á „síðasta
áratug" hafi með aðild Álþýðu-
bandalagsins að ríkisstjórn
„náðst verulegur árangur í sjálf-
stæðismálum þjóðarinnar" og
síðan segir: „Útfærsla landhelg-
innar undir forystu Alþýðu-
bandalagsins skiptir sköpum
...“ Hér er um vísvitandi rang-
færslu að ræða. Alþýðubanda-
lagið átti að vísu sjávarútvegs-
ráðherrann, þegar fært var út í
50 mílur 1972, en þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn markaði skýra
stefnu um útfærsluna í 200
mílur gætti mikils trega í stuðn-
ingi Alþýðubandalagsins ef ekki
var um beina andstöðu að ræða.
Taldi Lúðvík Jósepsson þá fisk-
veiðar utan 50 mílna litlu skipta,
og rétt að sjá úrslit hafréttar-
ráðstefnunnar, sem enn stendur,
áður en lengra yrði haldið.
Þá segir í ályktuninni: „Á
fyrri hluta árs 1978 voru það
Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sóknarflokkur sem fylgdu í orði
og verki þeirri stefnu að kaup-
máttur launa væri meiri en
rekstur þjóðarbúsins leyfði...
Síðari hluta ársins 1978 bættist
svo Alþýðuflokkurinn í hóp
kauplækkunarflokkanna." í fyrri
hluta þessarar fullyrðingar, er
farið rangt með. Febrúarlög
ríkisstjórnar Geirs Hall-
grímssonar miðuðu ekki að því
að draga úr kaupmætti heldur
hinu að tryggja hann með öðru
en vonlausu kapphlaupi milli
kaupgjalds og verðlags. Og við
lestur síðari hlutans hljóta
menn að spyrja: Hver var stefna
Alþýðubandalagsins síðari hluta
ársins 1978? Hvar sjást þess
merki, að flokkurinn hafi þá
verið andvígur þeirri stefnu, sem
ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar
markaði fyrir 1. desember 1978
og síðan með efnahagslögunum
fyrri hluta árs 1979? Að vísu
múðruðu þeir Alþýðubanda-
lagsmenn eitthvað en féllust að
lokum á sameiginlega stefnu
með framsókn og krötum. Og
hvað stendur eftir? Stórfelld-
kaupmáttarrýrnun eftir 13 mán-
aða stjórnarsetu Alþýðubanda-
lagsins undir forystu Ólafs Jó-
hannessonar eins og rækilega
var bent á í kosningabaráttunni
sl. haust.
Þá hvítþvær Alþýðubandalag-
ið sig af efnahagsöngþveitinu
undir stjórn Ólafs Jóhannesson-
ar með þessum orðum: „... á
fyrstu mánuðum ársins 1979
gekk Framsóknarflokkurinn til
liðs við Alþýðuflokkinn og knúðu
þeir í sameiningu fram stefnu-
breytingu sem fólst í svohefnd-
um Ólafslögum." Menn hljóta að
spyrja, hvers vegna lét Alþýðu-
bandalagið kúga sig til að styðja
þessi lög bæði í ríkisstjórn og á
Alþingi? Fyrst það telur, að þau
hafi aðeins orðið til ills og komið
í veg fyrir, að varanlegur árang-
ur næðist í baráttunni við verð-
bólguna, eins og lesa má úr
ályktun þeirra nú. Og hvenær
leggja Alþýðubandalagsmenn til
á Alþingi, að þessi lög verði fellá
úr gildi?
Þegar fjallað er um stefnu
þeirrar ríkisstjórnar, sem Al-
þýðubandalagið á nú setu í, er
það sérstaklega fram tekið í
ályktun flokksráðsins, að ríkis-
stjórnin lýsi því yfir „að launa-
kjörum verði ekki breytt með
lögum nema að höfðu samráði
við verkalýðshreyfinguna."
Menn hljóta að velta því fyrir
sér, hvað í þessari yfirlýsingu
felst. Er ráðgert að breyta
Iaunakjörum með lögum eftir að
fullnægt hefur verið formsatrið-
inu um samráð? Þessi spurning
á fyllsta rétt á sér, því að þannig
var farið að við afgreiðslu þeirra
laga, sem hér hafa verið nefnd
Ólafslög. Haft var samráð en
engu að síður var launakjörum
breytt með lögum. Þeir, sem
telja sig hafa verkalýðshreyfing-
una í bakhöndinni geta digur-
barkalega um samráð talað í
hátíðlegum ályktunum, en líta á
það sem formið eitt í raun.
í kaflanum um nýju ríkis-
stjórnina er fullyrt eftirfarandi:
„Komið er í veg fyrir byggingu
flugstöðvar fyrir bandaríska
fjármuni...“ Hér mun átt við
áform um að reisa nýja flugstöð
á Keflavíkurflugvelli. En utan-
ríkisráðherra Ólafur Jóhannes-
son hefur lýst því yfir, að ekki
hafi verið horfið frá þeirri
stefnu að greina á milli hernað-
arlegrar starfsemi á Keflavíkur-
flugvelli og almenns farþega-
flugs og í því efni sé bygging
nýrrar flugstöðvar lykilatriði.
Auðvitað verði byggingaáform
endurmetin með hliðsjón af
breyttum aðstæðum í flugi yfir
Norður-Atlantshaf. Verður fróð-
legt að fylgjast með því hvor má
sín meira að þessu leyti stefna
Ólafs Jóhannessonar eða komm-
únista.
Fyrir utan slík málefnaatriði
réttlætir Alþýðubandalagið
þátttöku sína í nýju stjórninni
með því að vísa til þeirra
ráðherraembætta, sem það fékk
í sinn hlut. Gleðin er mest yfir
fjármálaráðuneytinu. Um það
segir: „Flokkurinn fer nú í fyrsta
sinn með fjármálaráðuneytið.
Það er lykilráðuneyti í stýringu
hagkerfisins og í allri áætlana-
gerð. Þar bíða mörg ákaflega
erfið verkefni en einnig pólitísk
viðfangsefni sem miklu máli
skipta, ekki síst í skattamálum."
Um skattamálin er hins vegar
sama hrópandi þögnin og í
stjórnarsáttmálanum nema
hvað í kaflanum um verkefni
flokksins segir m.a.: „Flokkurinn
mun herða baráttuna fyrir jafn-
rétti á öllum sviðum, m.a. með
því að skattar og skyldur séu í
samræmi við raunverulega af-
komu fólks.“ Varla kemur þetta
nokkrum á óvart?
I kafla stjórnmálaályktunar-
innar um verkefni flokksins vek-
ur eftirfarandi þáttur sérstaka
athygli: „Alþýðubandalagið telur
sér skylt að leggja aukinn þunga
á baráttuna gegn hugmyndalegu
forræði eignastéttarinnar með
virkara starfi á vettvangi menn-
ingar- og menntamála. Þar verði
sérstaklega hugað að því að
búa vel að menningararfi þjóð-
arinnar, listsköpun og skóla-
kerfi.“ Þessi þáttur verður ekki
skilinn nema á einn veg: Alþýðu-
bandalagið ætlar að beita sér