Morgunblaðið - 13.03.1980, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. MARZ 1980
Tillaga um sveigjanlegan vinnutíma samþykkt:
Lagar vinnumarkaðiim
að lífi nútímafólks
— segir Elín Pálmadóttir
Á borgarstjórnarfundi
sem haldinn var síðastlið-
inn fimmtudag urðu
nokkrar umræður um tU-
lögu sem kom frá borgar-
fulltrúum Sjálfstæðis-
flokksins og fjallaði um
sveigjanlegan vinnutíma.
Tillagan er svohljóðandi:
Hér er verið að sækjast eftir því
að sveigja vinnutímann að breyti-
legum persónulegum þörfum ein-
staklingsins, heimilanna og barn-
anna. Oskir um slíkt kalla meira
á, eftir að hjón fóru í ær ríkara
mæli að fara bæði út á vinnu-
markaðinn, og þurfa því að skipta
með sér sameiginlegum verkefn-
við að hrúgast saman í biðraðir og
þröng á fáar klukkustundir á viku.
Þá er umferðin ekki veigalítill
þáttur og hlýtur að spara bæði
taugar og tíma. Einstaklingar
geta þá farið í eigin bílum og ekki
síður í strætisvögnum utan mesta
annatima.
Auðvitað eru því takmörk sett
hvar hægt er að koma við sveigj-
anlegum vinnutíma, t.d. erfitt í
skólum, verksmiðjuiðnaði, þar
„skulda" eða safna vinnustundum
frá degi til dags, þannig að nóg sé
að vinnustundir vikunnar séu 40
stundir alls eða jafnvel miðað við
réttan vinnustundafjölda mánað-
arins. Þetta fer eftir aðstæðum á
hverjum stað hvað hægt er. En
reynslan sýnir að fljótlega finnur
fólk og áttar sig á hvað hentar
þeirra lífi best, og fellur í fast
form, sem ekki breytist mikið. Því
auðvitað verður að ákveða fyrir-
unar væri vert. Kristján gat þess
að honum fyndist eðlilegt að
samráðs yrði leitað við starfs-
mannafélög þau sem hér myndu
eiga hlut að máli. Hann sagði að
sér fyndist þó að ósk um sveigjan-
legan vinnutíma hefði átt að koma
frá starfsmönnunum sjálfum, en
mikilvægt væri að leita álits
þeirra. Þá sagöi Kristján að
sveigjanleiki vinnutímans yrði að
vera innan ákveðins ramma og
einhvern ákveðinn tíma dagsins
yrðu starfsmenn að vera við.
Kristján gat þess að hugsa mætti
sér sveigjanlegan vinnutíma sem
næði lengra en á milli- daga.
Hugsa mætti sér að hann næði á
milli vikna, þannig að menn þyftu
aðeins að skila ákveðnum tíma í
mánuði. Þá lýsti Kristján því yfir
að hann teldi kosti þessa fyrir
komulags fleiri en gallana. Stóran
galla kvað Kristján að sveigjan-
legur vinnutími gæti ekki átt við
alla, í sumum störfum væri þess
ekki kostur að koma slíkum
sveigjanleika við.
„Borgarstjórn sam-
þykkir að láta kanna, að
hve miklu leyti sé hægt að
koma við sveigjanleRum
vinnutíma starfsmanna
borRarstofnana ojg fyrir-
tækja Reykjavíkurborsar
og koma slíkri vinnutil-
höRun á, þar sem slíkt
þykir henta, bæði starfs-
fólki ok starfsemi.“
Vinnan fyrir mann-
eskjuna en ekki
manneskjan
fyrir vinnuna
Tillögunni fylgdi úr hlaði Elín
Pálmadóttir varaborgarfulltrúi
(S).
„Störf utan heimilis hafa á,
undanförnum áratugum farið
sívaxandi 'hér á landi, færst frá
bændabýlunum og síðar frá heim-
ilunum í þéttbýli út á fjarlæga
staði, jafnframt því sem heimilis-
einingar hafa smækkað,“ sagði
Elín. „Hefur því vinnutími og
vinnuálag, sem oft er kvartað
undan, mikil áhrif á fjölskyldulíf
og félagslíf. Þótt vinna sé undir-
staða fjárhagslegs öryggis og
frjálsræðis, þá er vinnan því
aðeins eftirsóknarverð að hún
stuðli að jafnvægi og lífshamingju
einstaklinganna og fjölskyldn-
anna. Það hefur oft viljað gleym-
ast í lífsþægindakapphlaupinu að
vinnan er fyrir manneskjuna en
ekki manneskjan fyrir vinnuna,
sem þröngvar henni í spenni-
treyju. Við höfum verið að keppa
að því í sívaxandi mæli að þjappa
öllum störfum og vinnutíma á
sömu dagstundirnar, sífækkandi
dagstundir, með sívaxandi óþæg-
indum og streitu, þessa hefur ekki
aðeins gætt hjá okkur, heldur í
öllu nútíma samfélagi. Því hafa
menn farið að svipast um eftir
breyttri vinnutilhögun, meiri
sveigjanleika. Ég hygg að Þjóð-
verjar hafi riðið á vaðið fyrir
12—15 árum. Utbreiddastur mun
sveigjanlegur vinnutími vera í
Sviss, þar sem um 30% fólks á
kost á sveigjanlegum vinnutíma,
en sú tilhögun á vaxandi fylgi að
fagna í Þýskalandi, Bandaríkjun-
um, Japan og á Norðurlöndum, að
því mér er kunnugt um, og er
yfirleitt kominn á stað í öllum
löndum V-Evrópu.
FRÁ
BORGAR-
STJÓRN
Elín Pálmadóttir
Sjöín SÍKurhjörnsdóttir Kristján Bonediktssun
Mavcnus L. Sveinsson
Guörún IlelKadóttir
um heima til velfarnaðar fjöl-
skyldunni. En samfélagið hýtur að
hafa það markmið að veita konum
og körlum jafna möguleika til að
standa jafnfætis — án þess að
velferð barna, aldraðra og sjúkl-
inga á heimilunum verði fyrir
borð borin. Því þarf að laga
störfin eftir því sem hægt er að
þessu markmiði.
Það var því ekki að ófyrirsynju
að kvennasamtök, eins og Sam-
band sjálfstæðiskvenna og Hvöt í
Reykjavík efndu á haustmánuðum
1978 til tveggja daga ráðstefnu til
að ræða fjölskylduna og vinnuna,
og kryfja málið með tilliti til
hugsanlegra úrbóta. Oumbreytan-
legur vinnutími kemur nefnilega
gjarnan harkalegast niður á hús-
mæðrunum. M.a. fengu sjálfstæð-
iskonur til ráðstefnu sinnar fyrir-
lesara, sem haft hafa reynslu af
sveigjanlegum vinnutíma, er þá
hafði verið tekinn upp í fáum
fyrirtækjum hér á landi. M.a. fólk
bæði frá Shell og Loftleiðum. Við
krufningu á viðfangsefninu kom í
ljós að kostirnir virtust yfirgnæf-
andi, bæði frá bæjardyrum vinnu-
veitenda og starfsfólks, og beindi
ráðstefnan þeirri áskorun til sam-
taka launþega og vinnuveitenda,
svo og til einstakra fyrirtækja og
starfsfólks þeirra, að þeir beiti sér
fyrir þessari vinnutilhögun. Síðan
hefur málinu verið fylgt eftir með
frekari upplýsingasöfnun, kynn-
ingu og stefnumótun. Hefur sú
sannfæring styrkst við þetta, að
þetta sé raunveruleg úrbót með
það að markmiði að laga vinnu-
markaðinn að lífi nútímafólks, þar
sem möguleiki er á vinnustöðum á
að sveigja vinnustundirnar til
samræmis við þarfir einstakl-
inganna.
Þarfirnar geta að sjálfsögðu
verið mismunandi. Ef við höldum
okkur við hagræðið fyrir heimilin,
þá getur komið sér vel að annað
hjóna geti hafið vinnu sína kl. 10
og hætt 6 og þannig komist hjá að
rífa ung börn upp of snemma í
skammdegismyrkri og fara með
þau út í kuldann. Ef hitt hjónanna
getur unnið frá 8 og hætt 4, getur
það stytt veru barnsins í dagvist-
un fjarri heimili niður í 6 stundir
á dag, sem í rauninni er ærið nóg
fyrir barn. Sama gildir um stálp-
aðri börn, og gamalmenni, stytta
má þannig tímann sem þau eru
ein heima. Margt fleira kemur til,
svo sem möguleiki á útréttingum,
þegar opnar eru búðir, bankar og
skrifstofur, sem bindur ekki alla
sem starf hvers og eins er hluti af
vinnukeðju, og víða í þjónustu-
stofnunum þarf starfsfólk að
semja um það sín á milli hvernig
vinnutíminn skiptist. Reynsla
vinnuveitenda er sú, að fjarvistum
fækkar þegar fólk er búið að velja
sér þann vinnutíma sem hentar að
öðru leyti lífi þess, útréttingar
stangast ekki á við vinnuna og
deilur um mætingar minnka.
Enda er sumum ókleift að koma á
réttum tíma, ef t.d. þarf að koma
barni á barnaheimili, sem ekki
opnar fyrr en á sama tíma og
vinnutími hefst.
Ókostir eru að sjálfsögðu ein-
hverjir, m.a. aukin vinna við
tímaskrift og tímaskráningu og
aukinn kostnaður við ljós og hita
og þess háttar, þegar vinnan
dreifist á lengri tíma.
En frávik frá óumbreytanlegum
vinnutíma geta verið með ýmsu
móti og ekki endilega þannig að
fastur viðverutími allra sé um
miðjan daginn og sveigjanleikinn í
vinnubyrjun og lok vinnu. En
auðvitað þarf ákveðna festu og
reglu í starfsemina. Tilhögun
verður að fara eftir hverjum
vinnustað. Ýmist er svo að starfs-
fólki sé skylt að vinna 8 tíma á dag
á tímabilinu frá kí. 7 til 18 eða hitt
að starfsfólki er gefinn kostur á að
fram hvernig hver vinnur og velja
ákyeðið lífsmynstur.
Ég vonast til að borgarstjórn
geti fallist á að samþykkja það að
kannað verði að hve miklu leyti
hægt er að koma þessu fyrirkomu-
lagi við í borgarstofnunum, og að
gengið verði raunverulega í að
koma slíkri vinnutilhögun á, þar
sem það hentar öllum aðilum, þ.e.
starfsfólki, starfsemi og þjón-
ustu.“
Kostir fleiri en gallar
Er Elín hafði lokið máli sínu,
tók til máls Sjöfn Sigurbjörns-
dóttir (A). Sjöfn lýsti sig sammála
tillögunni. Með þessu taldi hún að
hægt væri að veita borgarbúum
betri þjónustu og einnig væri
komið til móts við starfsmenn.
Hún sagði að það gæti verið mjög
til baga að borgarstofnanir væru
aðeins opnar á tímabilinu 8.20—
4.50, heppilegt gæti verið að hafa
þær opnar lengur. Þá lýsti Sjöfn
því yfir að hún teldi rétt að
samþykkja tillöguna.
Að máli Sjafnar loknu kom í
pontu Kristján Benediktsson (F). í
upphafi ræðu sinnar lýsti hann
stuðningi sínum við þetta mál.
Hann sagði að vinnutilhögun sem
þessi væri ekki ný af nálinni, en
þarna væri þó ýmislegt sem skoð-
Launþeginn hefur
frjálsari hendur
Er Kristján hafði lokið máli
sínu, tók til máls Magnús L.
Sveinsson (S). Hann sagði það
sjálfsagt og eðlilegt að hafa sam-
ráð við starfsmennina um þessi
mál. Magnús kvað rétt að hafa í
huga að með þessu fyrirkomulagi
hefði launþeginn miklu frjálsari
hendur við vinnu en ella og
hvenær hann skilaði sínum vinnu-
tíma. Magnús benti á að einnig
yrðu vinnuveitandi og neytandi að
hafa visst öryggi. Hvað varðaði
orð Sjafnar Sigurbjörnsdóttur um
að þetta fyrirkomulag gæti aukið
þjónustuna, sagði Magnús að sínu
mati væri ekki hægt að auka
þjónustuna svo auðveldlega sem
Sjöfn teldi. Magnús kvaðst
hlynntur því að þetta mál yrði
skoðað gaumgæfilega, ekki síst
með tilliti til aukinnar þjónustu.
Þá lagði Magnús áherslu á að
aðilar þeir, þ.e. launþegar, vinnu-
veitendur og neytendur, sem
tengdust þessu breytta fyrirkomu-
lagi, byggju við visst öryggi.
Ér Magnús hafði lokið máli
sínu, kom í ræðustól Guðrún
Helgadóttir (Abl). Hún lýsti yfir
stuðningi sinna flokkssystkina við
tillögu þessa og sagði að að þeirra
áliti væri þetta góð tillaga. Guð-
rún sagðist fagna tillögunni og
sagðist greiða atkvæði með henni.
Er Guðrún hafði talað kom upp
flokksbróðir hennar Sigurður
Harðarson. Sigurður sagði að alls
staðar væru skipulagsmálin ná-
læg. Sigurður sagði að væri þessi
tillaga samþykkt og þetta fram-
kvæmt að einhverju leyti, þá
myndi það hafa í för með sér
minnkað umferðarálag á annatím-
unum í borginni. Það sagði hann
jákvætt.
Er allir borgarfulltrúar sem
tala vildu, höfðu lokið máli sínu
var þessi tillaga sjálfstæðismanna
borin undir atkvæði og var hún
samþykkt samhljóða.
Borgarstjórn samþykkir:
Tillögur að nýrri lögreglu
samþykkt skulu gerðar
Á FUNDI í borgarstjórn Reykja-
víkur sem haldinn var fyrir
skömmu var eftirfarandi tiliaga
frá þeim ólafi B. Thors (S) og
Þór Vigfússyni (Abl) borin upp:
„Borgarstjórn felur borgarráði
að láta í samráði við embætti
lögreglustjóra semja tillögu að
nýrri lögreglusamþykkt fyrir
Reykjavík."
Þór mælti fyrir tillögunni og í
upphafi máls síns ræddi hann
nokkuð um aðdraganda þessarar
tillögu. Hann sagði að þeir Ólafur
ættu sæti í samstarfsnefnd um
lögreglumálefni ásamt lögreglu-
stjóra, en þar hefði þetta mál
borið fyrst á góma. Þór sagði að
lögreglusamþykktin væri orðin
fimmtíu ára gömul og væri komin
nokkuð úr takt við tímann, enda
hefði lífið í borginni tekið miklum
stakkaskiptum á þessum tíma. Þá
nefndi Þór að í kaflanum um
umferðarmál væru ákvæði sem
ekki þættu fullnægjandi. Þá
nefndi Þór ýmis dæmi úr lögreglu-
samþykktinni máli sínu til stuðn-
ings og borgarfulltrúum til
skemmtunar. Þá gat Þór þess að
endurskoðunin hlyti að fara fram
í samvinnu við embætti lögreglu-
stjóra og hvatti hann borgarfull-
trúa til að samþykkja tillöguna.
Þá var tillagan borin undir
atkvæði og samþykkt samhljóða.