Alþýðublaðið - 14.04.1931, Blaðsíða 2

a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Framsóknarst|óriiln
brýtur stjórnarskrána
með tilstyrk konungs.
Verkamenn! Komlð á fundinii í Góðtemplar&húslnu í kvóid.
Kl. 5 mín. yfir 1 í dag var
settur fundur í sameinuðu þingi,
og var vantraustið á dagskrá.
Allir gangar þinghússins, efri
deildar salur, ráðherra og blaða-
manna-herbergi voru krök af
fólki. Er forseti hafði sett fund-
inn sagði hann að forsætisráð-
herra hefði kvatt sér hljóðs utan
dagskrár.
Forsætisráðherra las því næst
upp bréf frá konungi þess efnis,
að þing væri rofið og kosningar
færu fram 12. júni n. k.
Er forsætisráðherra hafði lok-
ið máli sínu stóð upp Héðinn
Valdimarsson og hrópaði:
„Niðw með stjórnina og kon-
Framsóknarfl. stórlega skemt lög-
Eitt af þeim málum, sem Fram-
sóknarflokkurinn hafði unnið að
með Alþýðuflokknum, er verka-
mannabústaðirnir. Reyndar hafði
in um þá með breytingum frá
því, sem jafnaðarmenn höfðu ætl-
ast til, en þrátt fyrir þaÖ máttu
þau verða til afar-mikils gagns,
ef þau hefðu verið framkvæmd
í sama anda og þau voru sam-
þykt.
Það er líka óhætt að segja, að
þetta hafi verið eitt af þeim
þingmáluro, sem verkamenn al-
ment gerðu sér góðar vonir um
að yrði til almenningsheilla, enda
það almenna málið, sem langoft-
ast hefir heyrst talað um meðal
veTkamanna.
En framkvæmd þessa máls af
hendi landsstjórnarinnar hefir
orðið hin hörmulegasta, því hún
hefir algerlega vanrækt að fram-
kvæma lögin. 1 fyrstu hafði hún
þó góð orð um að útvega þá
miljón króna, er álitin var af
Alþýðuflokksmönnum minsta
upphæðin, ér þolandi væri ao
byrja með, en endir þessa máls
hefir orðið sá, að landsstjómin
hefir ekkert fé látið til þeirra,
þó hún á sama tíma hafi látið
3__4 milj. til búnaðarfram-
kvæmda og 2—3 milj. til síma og
vega um afskektar sveitir. Ekk-
ert annað Iánsfé er væntanlegt til
frarnkvæmda þessa máls en sú
1/4 milj. kr., er formaður Bygg-
ingasjóðs Reykjavíkur (M. Sig.)
hefir fengið loforð fyrir svo sem
unginn! Þið porið ekki að láta
sampijkkja stjórnarskrána!“
Ihaldsmenn tóku undir og
hrópuðu: „Niður með stjórnina!“
en áheyrendur svöruðu:
„og komtnginn!“
og lenti alt í uppnámi meðal
þingmanna.
Með þessum aðförum sinuir
hefir stjórnin (með konungs til-
styrk) brotið 18. grein stjórnar-
skrárinnar, og er hún svohljóð-
andi:
18. gr. Konungur stefnir saman
alþingi ár hvert og ákveður hve-
nær þvi skuli slitið. Þinginu má
eigi slíta fyr en fjárlög erii sam-
þykt. Konungur getur og kvatt
alþingi til aukafunda.
skýrt var frá í blaðinu í gær.
Hefir þetta framferði landsstjórn-
arinnar vakið almenna gremju
alls hins mikla fjölda manna, er
höfðu trúað á fljótar fram-
kvæmdir þessa máls.
Um leið og minst er á verka-
mannabústaðina er ekki úr vegi
að minnast á veðdeildina og
hvernig Frámsóknarstjórnin hefir
dregið úr starfi hennar þar til
hún nú loks er sama sem hætt
að starfa þar sem ómögulegt er
að fá peningalán úr henni.
Það hefir verið vani undanfar-
inna stjórna að útvega lán, þann-
ig að hægt væri að kaupa veð-
deildarbréf eftir því sem þörf
krefðist, en þó Framsóknarstjórn-
in hafi fengið heimild til lántöku
og enda bein tilmæli þingsins um
að gera það,. hefir hún þvert á
móti dregið saman veðdeildina
þar til komið er eins og nú er
komið.
Hver áhrif þetta hefir haft fyrir
húsnæðisvandræðin í Reykjavík
og öðrum kaupstöðum er auð-
sætt. Hér í Reykjavik einni munu
standa 4—5 millj. krónur fastar í
húsabyggingum, sem valda því,
að byggingar hér eru svo að
segja stöðvaðar af því ekkert
fæst úr veðdeild. Er auðvelt að
sjá hvaða áhrif þetta hefir á hús-
næðisvandræðin og ekki síður á
atvinnuleysið, þar eð á annað
þúsund verkamenn og iðnaðar-
menn munu hafa haft atvinnu
við húsabyggingar yfir sumartím-
ann hér í Reykjavík.
Aðrar greinar, sem eiga að
Þ'yggja gegn einveldi, eru 19. og
20. gr., er hljóða þannig:
19. gr. Konungur getur frestað
fundum alþingis um tiltekinn
tíma. Þó ekki lengur en tvær
vikur, nema alþingi samþykki, og
ekki nema einu sinni á ári.
20. gr. Konungur getur rofið al-
þingi, og skal þá stofnað til
nýrra kosninga áður en tveir
mánuðir séu liðnír frá því er
það var rofið, en alþingi stefnt
saman eigi síðar en átta mánuð-
flm eftir að það var rofið.
Með þessum aðförum, að
brjóta stjórnarskrána, hefir lands-
stjórnin sett sig sjálfa utan við
landslögin.
Heyrst hafði, að Framsóknar-
stjórnin, til þess að breiða yfir
framkomu sína í byggingamáli
kaupstaðanna, ætlaði að koma
með húsaleigulög, en sennilega
hefir hún séð að það vartilgangs-
laust, enda sennilegt, að fáir yrðu
trúaðir á a.ð hægt væri á þann
hátt að lækka húsaleigu á sama
tíma og byggingar eru gerðar
dýrari með því að neyða þá, sem
byggja, til þess að sæta okurrent-
um.
SkiidinganessnðH).
Frumvarpið felt á alpingi.
I gær kom Skildingánessmálið
til 3. umræðu í neðri deild al-
þingis. Áður hafði það verið sam-
þykt með eins atkvæðis mun. En
nú skarst einn úr, sem þá greiddi
því atkvæði. Var það Hákon í
Haga. Fyrst vildi hann koma
þeim fleyg inn í frumvarpið, að
ef ekki næðist samkomulag við
Seltjarnarnesshrepp og Kjósar-
sýslu fyrir næstu áramót um sam-
einingu Skildinganess við Reykja-
vík, þú væru lögin þar með fallin
úr gildi. I frumvarpinu stóð, að
næðjst ekki samkomulag, þá yrði
settur gerðardómur um málið og
hefni hæstiréttur oddamann í
dóminn. Enn fremur var samþykt
að viðurkenna Kjósarsýslu sem
samningsaðilja jafnframt hrepp-
unum. Ekki þótti Hálconi það nóg
nú og lítur ekki út fyrir, að hann
hafi örugt traust á hæstarétti. —
Hákoni fanst sénstök ástæða til
að taka það fram, að liann flytti
ekki tillöguna af því, að Ólafur
Thors hefði fengið hann til
þess(!).
Fleygur Hákonar var feldm', en
þá gekk hann beint gegn frum-
varpinu og‘ var það felt með
jöfnum atkvæðum, 14 gegn 14.
Enii hafa aðstandendur lóða-
brasksfélagsins „Baugs“ sigrað
um sinn, og sýnir það vel, hve
rhildl ítök burgeisarnir eiga í
þinginu, þar sem annars vegar
var yfirlýstur vilji fjölda manna í *
Skildinganesi, sem vildu samein-
inguna við Reykjavík, og óskir
bæjarstjórnar Reykjavíkur þar um
eru öllum kunnar.
Orðnfaráð Jrsaisóknar*'-
flokksmaima eegn fjolgan
Oingmanna Heykjavíknr
Við 3. umræðu í neðri deild ál-
þingis um fjölgun þingmanna
Reykjavikur gripu þeir Magnús
Torfason og Bernharð til þess ör-
þrifaráðs að flytja þá „breyting-
artillögu“ við frumvarpið, að það
skyldi verða um þingmann fyrir
Siglufjörð. Jafnframt tók M. T.
það fram, að ekki hefði hann að
öðrum kosti flutt tillögu um
þingmann fyrir Siglufjörð, og
sýndi það enn betur heilindin.
Var þeim bent á, að þetta vasri
sams konar tillaga eins og ef
flutt væri breytingatillaga við frv.
um hafnargerð á Akranesi þess
efnis, að höfnin skyldi verða í
HnífsdaL
Héðinn Valdimarsson skýrði þá
frá því, að Bernharð hefði áður
talað um að flytja frumvarp um
þingmann fyrir Siglufjörð, Qg
myndu fulltrúar Alþýðuflokksins
fylgja því, að þeir fengju sér-
stakan þingmann, ef það máf
kæmi fram á eðlilegan hátt. En
þar sem slík breytingatillaga sem
þessi nær engri átt, þá lagði H.
V. til, að henni yrði vísað frá
samkvæmt ákvæði í þingsköpum,
er heimilar að svo sé gert. Var
sú tillaga borin undir atkvæði, og
var samþykt með 15 atkv. gegm
10 að vísa tillögu M. T. og Bern-
harðs frá. Urðu „Framsóknar-
flokksmenn1' að láta sér það
lynda, og var frumvarpið afgreitt
til efri deildar með 15 atkv. gegu
þeirra .13.
Öheppið kvihmgndahús.
Fyrir nokkru auglýsti kvik-
myndahús í bænum Emporia í
U. S. A„ að allar konur, sem
væru yfir 85 kg. að þyngd,
skyldu fá frían aðgang að einni
kvikmyndasýningu. Konumar
streymdu að í hundraðatali. Vigt
var sett fyrlr framan inngöngu-
dyrnar og konurnar voru „vikt-
aðar“. KvikmyndahússeigendUn-
um kom það mjög á óvart hve
margar konur voru yfir 85 kg.
að þyngd, því að húsið fyltist á
svipstundu, en skýringin kom.
Eftir sýningu var fult undir öU-
um bekkjum af grjóti og sand-
pokum.
Framsóknarflokkarfim
og húsnæðismálið.
/