Morgunblaðið - 13.07.1980, Page 14

Morgunblaðið - 13.07.1980, Page 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JULI 1980 — Það fer ekki á milli mála að interferon getur valdið straumhvörfum í viðureigninni við æxla- sjúkdóma. Það er líka farið að hilla undir lausn helzta vandamálsins varð- andi interferon, því að nú er búið að ákvarða efna- samsetninu þess, en það mun leiða til þess að unnt verður að reyna fram- leiðslu á því á efnafræði- legan hátt. Með auknu framboði af efninu mun líka koma í ljós hvaða sjúkdóma er hægt að hafa áhrif á. Hvað illkynj- uð æxli áhrærir, þ.e. krabbamein, er ástæða til að leggja áherzlu á það, að með interferoni er að- eins náð enn einum áfanga á langri leið. Fullur sigur vinnst ekki fyrr en við vitum hvaða þættir orsaka krabbamein eða hvernig líkaminn vinnur gegn því, en það er forsenda þess að hægt sé að gera ráðstafanir til að koma í veg fyrir sýkingu eða beita hnitmiðuðum lækningum. inn þegar búiö er aö ryðja úr vegi hindrunum í persónulegri um- frenjíni við hann, ofí ekki sízt er létt undir með öðru hjúkrunarfólki, sem ekki er knúið til að fara undan spurninfíum sjúklinf!sins í • flæm- inf!Í. Sjúklinfíar taka þessu fefíins hendi. Þeir eru undir andlefíu álafíi ofí þurfa á því að halda að hlaupið sé undir baf!f!a, en læknirinn hefur líka þörf fyrir þetta persónulefía samhand. Það grundvallast á því að um samstarf tveggja aðila sé að ræða, ofi að mínu áliti er þetta ein helzta forsenda þess að hæjit sé að búast við fióðum áranfiri í víðtæk- um skilninfii. Framan af var þessum málum ekki fyllilega sinnt, oft á tíðum sakir mikilla anna, en á undanförn- um árum hefur verið löfíð sívaxandi áherzla á að sinna andlefíri velferð sjúklingsins, ojí því ekki fíleymt að aðstandendur hans eif!a einnif! við ramman reip að dra)!a. Éfi er þess fullviss að framhald verður á þess- ari þróun, od ynfiri læknar lefinja almennt mikla áherzlu á þetta. — Ilvað varð til þess að þú ákvaðst að lexfija fyrir þifi æxla- lakninfiar? — Éf! nam læknisfræði við Kar- olinska læknaskólann í Stokkhólmi og á meðan ég var enn í námi kynntist éft starfseminni á Radium- hemmet of! dr. Hans Strander, sem veitir interferon-rannsóknunum þar forstöðu. Éf! fór að starfa hjá Strander og hélt því áfram eftir að éf! lauk læknaprófi fyrir fjórum árum. — Ilvað tekur þá við? Rúmlega sjötugur maður sem fékk ínterferon-meðferð gegn illkynja æxli í höfuðkúpu. Útlitsmynd og tölvu- stýrð sneiðmynd gefa hugmynd um staðsetningu og stærð æxlisins. f 0S0?ð?svr í*í t SCF' 26 ... - ~ Einu og hálfu ári frá því að interferon-gjöfin hófst var æxlið með öllu horfið en greinileg bein- eyðing sést þar sem æxlið var. hún sjúklinginn )!e)!n veirusýkinfi- um, sem á ferli eru, en þeir sem fá hefðbundna meðferð við illkynja æxlum eru oft berskjaldaðir fvrir slíkum sýkinfium. Til að kljást við illkynja sjúk- dóma þarf því meira interferon en það sem líkaminn legfiur sjálfur til á eðlilegan hátt. Efnið má búa til á þrennan hátt: I fyrsta lagi með því að taka frumur úr mannslíkamanum og fá þær til að framleiða efnið. Þessi aðferð er mjög miklum erfiðleikum bundin, þar sem efnið er yfirleitt unnið úr hvítum blóðfrumum eða stoðvefsfrumum og örðugt er að fá nægilega margar frumur til fram- leiðslunnar. I öðru lagi er aðgerð, sem kennd er við Weissmann og fólgin er í því að bakteríur eru gæddar vissum erfðaeiginleikum mannafruma. Sú aðferð virðist að mörgu leyti hent- ugri en hin fyrri, en er enn í reifum og því engin reynsla fengin. Loks er sú aðferð, sem framtíðar vonir eru bundnar við, en það er efnafræðileg lögun efnisins, „synte- tísk“ framleiðsla. Það er búið að greina efnasamsetningu interfer- ons, og þar með aukast möguleikar á fjöldaframleiðslu efnisins. Þótt formúlan sé fundin þá er enn ekki búið að finna aðferð til að tengja hina réttu hluta efnisins saman, þannig að útkoman verði nothæft interferon. Það var ekki fyrr en í vor, að efnasamsetningin var ákvörðuð, svo framleiðslutæknin er enn á algjöru frumstigi, en unnið er að henni á mörgum vígstöðvum. Vonir standa því til að unnt verði að hefja magnframleiðslu áður en Fullur sigur vinnst ekki fyrr en orsakirnar eru ljósar Þetta segir Snorri Ingimarsson læknir, sem undanfarin ár hefur átt þátt í interferon-rannsóknum þeim, sem fram fara á Radiumhemmet við Karólínska sjúkrahúsið í Stokk- hólmi, en hann er staddur hér á landi um þessar mundir. Sérgrein hans nefnist „oncologia" sem þýða mætti sem æxlafræði en er í daglegu tali nefnt krabbameins- lækningar. — Æxlafra'ði og æxlalækningar eru að mati margra mun ákjósan- legri orð í þessu samhandi, en æxli geta sem kunnugt er verið góðkynja eða illkynja. Þegar æxlasjúkdómar eru annars vegar höfum við að minni hyggju þörf fyrir allt annað orðfæri en það, sem óhjákvæmilega kemur miklu róti á tilfinningar manna. Orðið krabbamein er ugg- vekjandi í sjálfu sér, og æxlasjúk- dómar eru nægilega erfiðir við- fangs þótt ekki sé á bætt með því að kalla beinlínis á hrylling og ótta með orðavalinu. Lækning sumra tegunda illkynja meina hefur tekið það miklum framförum að horfurn- ar á fullum bata eru góðar. — Þú segir að æxlafræði og æxlalækningar feli i sér margt annað en viðureign við illkynja a‘xli? — Já, niikilvægur liður í starf- semi okkar æxlafræðinga lýtur t.d. að andlegri líðan sjúklingsins. Það er ekki fullur bati fenginn með því að komast fyrir meinið ef sálarlíf sjúklingsins er i molum. Með því að upplýsa sjúklinginn jafnóðum um það, sem á sér stað í líkama hans, búa hann undir það sem verða kann, útskýra áhrif l.vfja og ann- arrar meðferðar, veita honum upp- örvun og fjalla um málið af full- kominni hreinskilni, er hægt að hjálpa honum mikið. Þetta á við um flesta sjúklinga. Læknir, sem legg- ur áherzlu á að nálgast sjúkling á þennan hátt er líka að búa í haginn fyrir sjálfan sig. Lækninum veitist auðveldara að umgangast sjúkling- Rætt við Snorra Ingimarsson lækni um Interferon og æxlalækningar — Ég hef hug á því að koma heim. — Er ekki erfitt að slíta sig frá interferon-rannsóknunum. — Það var nokkuð, sem ég þurfti að gera upp við mig. Það er ómetanlegt að hafa fengið að vera þátttakandi í þessu rannsókna- starfi. Þetta er einstæð reynsla, og vissulega er freistandi að halda áfram á Radiumhemmet. En það er líka freistandi að takast á við þau verkefni í sambandi við æxlalækn- ingar, sem hér eru. Ef til vill er ég í aðra röndina að vona að með auknu framboði á interferoni megi reynsla mín koma að gagni hér heima og verða til góðs, og á þann hátt geti ég tekið áfram þátt í interferon- rannsóknunum. Markmiðið með því starfi, sem fram fer á Radium- hemmet, sem og annars staðar, er alveg skýrt, sem sagt að vinna bug Ljósm. Kristján. Snorri Ingimarsson á æxlasjúkdómum með öllum til- tækum ráðum. Það skiptir ekki meginmáli á hvaða vígstöðvum sú barátta fer fram. Hér heima eru næg verkefni, sem unnið er að og það er freistandi að veita lið þeim mönnum sem þar leggja sitt að mörkum. — Oft er að því fundið að við íslendingar hófum ekki nógu góða aðstöðu til æxlalækninga. en sum- ir halda þvi fram að fámenn þjóð eigi ekki að fjárfesta i fullkomn- asta tækjahúnaði, þar sem ekki sé hægt að nýta hann til fullnustu sakir fámennis. og því sé hag- kvæmara að senda eitthvað af sjúklingum til útlanda þar sem öll tæki séu fyrir hendi. Ilver er þín skoðun á þessu? — Mín skoðun er sú, að hér þurfi að vera fullkomin aðstaða til æxla- lækninga. Þau tæki, sem enn eru ekki til hér og umbúnaður þeirra, kosta engin ógrynni fjár, og að mínu mati er alls ekki forsvaran- legt að senda sjúklinga á milli landa eins og einhvern bögglapóst. Hér eru sérfræðingar í ýmsum greinum læknisfræðinnar, sem hafa þekkingu til að veita góða þjónustu. — Um hvað fjallar doktorsrit- gerð þín? — Um notkun hvítfrumu- interferons við illkynja sjúkdóma. Störf mín við rannsóknirnar hafa m.a. verið að fylgjast með auka- verkunum sem efnið hefur. Auka- verkanirnar eru aðallega hækkaður líkamshiti, höfuðverkur og slen, en þær eru afleiðing þess að efnið er ekki nógu hreint. Þessar aukaverk- anir eru óverulegar og viðráðan- legri en aukaverkanir af ýmsum öðrum lyfjum sem notuð eru við þessar lækningar. — En hvað er interferon og hvernig er það framleitt? — Interferon er eggjahvítuefni sem líkaminn framleiðir sjálfur. Það gerist með þeim hætti að fruma, sem hefur sýkzt af veiru, fer að framleiða interferon, sem síðan gengur eins og boðberi á milli annarra fruma og varar þær við hættunni. Þær frumur, sem ósýktar eru, geta þar með varizt frekari ágengni veiranna og sýkin fjarar út. Sá skammtur af interferoni, sem við gefum sjúklingum okkar, er margfalt stærri en það magn, sem líkaminn myndar, t.d. við sýkingu af inflúenzu-veiru eða kvefi. Rann- sóknir mínar hafa m.a. fært rök fyrir því, að sjúklingur, sem fær interferon-gjöf virðist verjast al- gengum umgangspestum, sem aðrir meðlimir fjölskyldu hans fá. Þannig má segja að interferon- gjöfin þjóni tvennum tilgangi, ann- ars vegar er henni beitt gegn hinu illkynjaða meini og hinsvegar ver langt um líður. Nákvæmlega hve- nær það verður veit hins vegar enginn á þessari stundu. Það er athyglisvert, að efnið interferon var ekki uppgötvað fyrr en árið 1957, en fjórtán árum áður, birtist grein eftir Björn Sigurðsson, sem síðar starfaði á Keldum i bandaríska tímaritinu „The Journal of Experimental Medicine“ þar sem hann varpar fram þeirri hugmynd að vírussýking í sjálfri sér virðist á einhvern hátt geta hamlað gegn viðgengni frekari vírussýkingar í sama einstaklingi. Þessi ályktun Björns gefur til kynna að hann hafi þá þégar verið að íhuga fyrirbæri, sem síðar var skýrt með uppgötvun efnisins interferons. — En telurðu að hér sé nægi- lega góð aðstaða svo sú kunnátta og þjálfun sem þú hefur hlotið í æxlala‘kningum geti komið að not- um? — Meðferð illkynja meina hefur verið unnin við erfiðar aðstæður hér á landi. Þeim mönnum sem þar hafa átt hlut að máli bera að þakka. Árangur af starfi þeirra hefur sízt verið lakari en það sem þekktist erlendis á sama tíma. Nýir mögu- leikar á lækningum á þessum vett- vangi hafa kallað á meiri sérhæf- ingu. Ánægjulegt er að sjá hvernig við þessu er brugðist hér af hálfu heilbrigðisyfirvalda þar sem eru áform um bætta aðstöðu til með- ferðar þessara sjúkdóma. Þessi þróun gerir áhugavert að sinna þessari grein læknisfræðinnar hér á landi. Þar sem interferon er hluti úr varnarkeðju líkamans þá er það von mín að í framtíðinni verði fundnir fleiri hlekkir úr þeirri keðju. Frek- ari framfara á sviði æxlalækninga er því ef til vill að vænta í framhaldi af þessu, og þá er ekki útilokað að tengsl mín við inter- feron-rannsóknirnar geti þannig komið að notum hérá landi. Á.R.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.