Morgunblaðið - 13.07.1980, Blaðsíða 19
é
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. JÚLÍ 1980
19
aðserfiöleika
íslenzks freðfisks
skömmu fóru þeir í mótmælagöngu
til Lundúna með þorsk, — sem þeir
ekki gátu selt á viðunandi verði
vegna undirboða. Þeir ætluðu sér
að kasta fiskinum á tröppurnar hjá
Margaret Thatcher, forsætisráð-
herra að Downingstræti 10 en
komið var í veg fyrir það. Þess í
stað köstuðu þeir fiskinum fyrir
framan dyr sjávarútvegsráðuneyt-
isins.
Markaðurinn á Bretlandi er því
erfiður eins og sakir standa. Eg
veit að íslenzkir útvegsmenn hafa
ekki hug á að selja þangað nema
viðunandi verð fáist, — það fæst
ekki vegna undirboða Kanada-
manna. Það er því ekki vænlegt að
selja þorsk til Bretlands eins og
sakir standa — en oft er gott að
kanna markað þegar illa árar.
Þegar þessu ástandi linnir, þá hefði
ég haldið, að vegna hinna einstök
gæða íslenzka þorsksins þá væru
möguleikarnir vissulega fyrir
hendi, — í Bretlandi sem og
V-Evrópu.
Vegna þróunar í hafréttarmálum
síðustu árin þá voru margir sem
bjuggust við að Sovétmenn þyrftu
að kaupa fisk í auknum mæli en
þessar spár hafa ekki ræst, hverjar
svo sem orsakirnar eru. Dreif-
ingarkerfið í löndum A-Evrópu er
ákaflega bágborið og það kann að
eiga stóran þátt í þessu.
Matvæla- og landbúnaðarstofn-
un Sameinuðu þjóðanna, FAO,
birti fyrir skömmu skýrslu þar sem
spáð var aukinni fiskneyzlu og þar
með aukinni eftirspurn. En málið
bara er ekki svona einfalt — það er
í sjálfu sér rétt að með aukningu
mannkyns þá eykst þörfin eftir
matvælum, eggjahvíturíkri fæðu.
Og aukning mannkyns er fyrir-
sjáanleg mest í þróunarríkjum.
Ekki iðnaðarríkjum, — þangað sem
þið hafið selt ykkar dýra fisk. Þið
viljið eðlilega fá gott verð fyrir
fiskinn ykkar, — enda eðlilegt, hér
er um lúxusvöru að ræða. Þróun-
arríkin hafa ekki efni á að kaupa
svo dýran fisk. Það eru einungis
iðnaðarríkin sem hafa efni á að
greiða það verð fyrir frystan fisk,
sem þið setjið upp. Og í þessum
ríkjum er ekki fyrirsjáanleg aukn-
ing neyzlu, í stórfelldum mæli að
minnsta kosti. Þið geti fundið nóga
markaði í þróunarríkjum, — en
einungis fyrir mjög ódýran fisk.
Islendingar leita nú ekki slíkra
markaða. Að minnsta kosti ekki ef
á að halda uppi sama eða betri
lífsstandard hér á landi og í
nágrannaríkjunum.
Nú þegar þið hafið orðið fyrir
áfalli á helsta og bezta markaði
ykkar, þá þurfið þið að taka
markaðsmál ykkar til gagngerrar
endurskoðunar, — kanna hvar
möguleikar ykkar liggja. Ég er ekki
viss um að menn væru jafn
áhyggjufullir hér á landi ef ekki
hefði komið til þessi mikla afla-
hrota í upphafi þessa árs og birgðir
tóku að hlaðast upp. Það hlýtur því
að teljast stór spurning hvort ekki
beri að takmarka veiðar verulega
það sem eftir er árs þar sem
markaðserfiðleikar eru fyrirsjáan-
legir. Það er jú mjög dýrt að geyma
dýra vöru í frystiklefum.
Innan tíðar hefjast við-
ræður íslendinga við Efna-
hagsbandalagið vegna út-
færslu grænlenzku fisk-
veiðilögsögunnar. Hvaða
viðbrögð hafa veriö í ríkj-
um EBE vegna þessa?
Þessar viðræður hafa ekki verið
til umræðu í Bretlandi. Þá sjálf-
sagt vegna þess að menn líta svo á
að ekki séu miklir hagsmunir í
húfi.
Hvernig er ástandið í
brezkum fiskveiðibæjum
núna eftir útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar við ís-
land og þá þróun, sem átt
hefur sér stað í fiskveiði-
málum undanfarin ár?
Hull er ekki iengur til sem
fiskveiðihöfn. Að vísu hafa borgar-
yfirvöld gert samkomulag við út-
gerðarmenn um að freista þess að
rétta úr kútnum. En ég verð að
segja að ég er vantrúaður á að það
takist. Grimsby hefur einnig orðið
illa fyrir barðinu á þessari þróun
og einnig „ódýra fiskinum" frá
Kanada. Sama má segja um Fleet-
wood, þar hefur samdráttur verið
mikill. Það má segja að Bretar eigi
nú nánast engan úthafsfiskveiði-
flota. Flotinn samanstendur af
skipum, sem veiða við strendur
landsins, — 150 feta skipum og
þaðan af minni. Stóru togararnir
eru ekki lengur í notkun nema
örfáir.
Ástandið í brezkum sjávarútvegi
er ákaflega bágborið. Það sést
glöggt, að Bretar flytja nú inn meir
en helming þess fisks sem neytt er
í landinu. Einkum hefur verið gert
út í þorsk frá Peterhead, um 35
mílur norður af Aberdeen. En
erfiðleikarnir þar eru einnig miklir
og það voru sjómenn þaðan sem
héldu til Lundúna fyrir skömmu og
ég sagði þér frá. Raunar má segja
um Aberdeen eins og hina „stóru“
fiskveiðibæina, að hún er nánast úr
sögunni sem fiskveiðihöfn. En Ab-
erdeen nýtur góðs af olíunni úr
Norðursjónum, svo áhrifin eru ekki
hin sömu og í Hull og Grimsby.
Ég held að Bretar beri ekki kala
til íslendinga og hafi raunar aldrei
gert, og þá á ég við brezkan
almenning. Nær væri að segja, að
ef eitthvað, þá hafi almenningsálit-
ið í Bretlandi verið ykkur hliðhollt
í þorskastríðunum. Hins vegar
gætir biturleika í fiskveiðibæjun-
um, enda hefur útfærsla íslenzku
fiskveiðilögsögunnar komið ákaf-
lega illa við þá.
En aö lokum, Peter,
segðu mér nánar frá
ástæðum þess að þú kem-
ur hingað til lands nú?
Ég hef komið hingað nokkrum
sinnum og einnig blaðamenn frá
okkur, — við fylgjumst vel með
þróun mála hér enda Island stór-
veldi á þessu sviði. Ég mun ferðast
um og skrifa greinar um íslenzkan
fiskiðnað. Hvernig þróunin hefur
orðið frá lokum þorskastríðsins
síðasta. Hvort þið íslendingar haf-
ið, eins og þið voru ásakaðir um í
þorskastríðunum, eytt fiskistofn-
um hér við land. Það hafið þið
auðvitað ekki gert og þó auðvitað
séu ávallt deildar meiningar um
hve mikið skuli veiða, þá hafið þið
gripið til umfangsmikilla verndun-
arráðstafana.
I öðru lagi mun ég skrifa nokkuð
almennar greinar um fiskveiðar
ykkar og um tölvuvæðingu í frysti-
húsum en sum frystihúsa ykkar er
einhver fullkomnustu í heimi.
Þá mun ég skrifa fyrir Fish
Farming um fiskeldi. Ég hef orðið
sáralítið var við almennar timræð-
ur um fiskeldi hér á landi en
erlendis er mikið rætt unt slíkt, og
þá er nafn íslands aldrei langt
undan. Hitt er svo, að hér á landi
getur þú rætt nánast við hvern sem
er um fiskveiðar — þekking al-
mennings er með ólíkindum mikil.
Erlendis verður maður bókstaflega
að leita slíkra manna. I sumum
ráðuneytum í Washington eru til
menn, sem nánast vita ekki að
fiskveiðar eru stundaðar. En að
baki þessu eru ákaflega eðlilegar
skýringar — fiskveiðar eru ykkur
íslendingum svo mikilvægar en
þær hafa sáralítil áhrif á banda-
rískt efnahagslíf.
KÍNVERSKAR HERFLUG-
VÉLAR — Þessar myndir voru
nýlega teknar í kínverskum
flugvélaverksmiðjum og sýna
orrustuþotur (til vinstri) og
sprengjuflugvélar (til hægri).
Myndirnar birtust í júlítímariti
kínverska hersins, en ekki var
þess getið, hvar verksmiðj-
urnar er aö finna.
og því ólíklegt að þeir komi sér
upp nýjasta vopnaviðbúnaði
fyrir lok aldarinnar. Einnig
kemur fram að litlar nýjungar í
vopnagerð hafi komið út úr
hernaðarrannsóknum Kínverja
sjálfra. „Við sjáum þess lítil
merki að breyting geti orðið á
Hernaðartækni á
langt í land í Kína
Washington. AP.
KÍNVERJAR hafa nánast enga
von um að jafnbrýna Banda-
rikjunum eða Sovétríkjunum
sem herveldi á oldinni sem er að
liða. Tækniþróun er skammt á
veg komin og „Kínverjar hafa
jafnvel látið undir höfuð leggj-
ast að þjálfa nýja vísindamenn
til að leysa þá af hólmi. sem
menntaðir voru snemma á
sjötta áratugnum og komnir
eru til ára sinna“. Kínverski
herinn býr yfir úreltum vopn-
um, sem smíðuð voru eftir
gömlum sovézkum teikningum,
og jafnvel nýjasta herflugvél
þeirra er samkvæmt sovézkri
fyrirmynd frá því fyrir 1960.
Atriði þessi koma fram í grein-
argerð bandarisku leyniþjón-
ustunnar, sem birt var nýlega.
í skýrslunni segir að Kínverj-
ar hafi reynt eftir megni að
endurnýja heri sína, en hafi
jafnframt orðið að aðgæta aðra
þætti efnahagslífsins. Kínversk-
ir leiðtogar telja, segir ennfrem-
ur, að ráða verði bót á stærstu
göllum efnahagskerfisins áður
en ráðist er í þróttmikla upp-
byggingu landvarna. Verði þeir
af þessum sökum að láta sér
nægja kaup á eldri hergögnum
fyrr en Kínverjar hafa bætt úr
tæknilegum erfiðleikum sínum,"
segir í skýrslunni.
Greinargerðin var unnin fyrir
undirnefnd í bandarísku full-
trúadeildinni í fyrra og birtist að
hluta í útgefnum vitnaleiðslum
hennar. Þar kemur fram að
Kínverjar verja árlega um átta
til tíu af hundraði þjóðartekna
til hermála. Sovétmenn eyða um
ellefu til þrettán af hundraði
þjóðartekna sinna til hermála á
ári, samanborið við fimm af
hundraði bandarískra þjóðar-
tekna sem varið er til sömu
mála.
Þad vinsælasta.
á markaðnum í dag
MASSIF
eikar sófasett
Klædd med leðri eða Mohair áklæði
húsgögn
Ármúla 44, s. 32035.
II. Ilalls.