Morgunblaðið - 02.09.1980, Blaðsíða 14

X 4 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. SEPTEMBER 1980
Björn Arnórsson, hagfræðingur BSRB:
Forusta BSRB — Flokks-
pólitískir þrælar?
Það er mikil tíska um þessar
mundir hjá andstæðingum
BSRB-samninganna að klifa á því,
að í fyrsta lagi séu samningarnir og
samkomulagið fyrir neðan allar
heliur og í öðru lagi, að forysta
BSRB hafi gengið að þessum samn-
ingum til að þjóna flokkum þeim og
flokksbroti, sem aðild eiga að ríkis-
stjórninni. Það er einkum síðara
atriðið, sem ég vil gera að umtals-
efni í þessari grein.
Forystan
í aðalsamninganefnd BSRB eru
65 félagsmenn, en á síðari stigum
þessa langdregna samningaþófs fól
hún svonefndri „8 manna nefnd“ að
reyna að ná samningum fyrir sína
hönd og auðvitað með fyrirvara um
samþykki aðalsamninganefndar.
Ég held ég sé ekki að ljóstra upp
neinu leyndarmáli, er ég upplýsi, að
innan þessarar nefndar sé bæði að
finna einstaklinga sem fylgi stjórn-
ar- og stjórnarandstöðuflokkum svo
og einstaklinga utan stjórnmála-
flokka. Alltént var þessi hópur
einhuga um að standa að samningn-
um og samkomulaginu, sem síðan
var lagt fyrir aðalsamninganefnd til
samþykktar.
Á þeim fundi voru mættir 53
samninganefndarmenn með at-
kvæðarétt. I þessum hópi á hver
stjórnmálaflokkur slatta af félags-
mönnum auk þess að einhverjir eru
óflokksbundnir.
Þessi pólitískt marglita nefnd tók
hins vegar þá afstöðu til samnings-
ins og samkomulagsins, að 49 voru
með, 2 á móti, og 2 sátu hjá. Af
þessu má vafalaust draga margar
ályktanir.
1. Ef það er rétt, sem m.a. hefur
verið haldið fram á síðum
Morgunblaðsins, að þessir
samningar séu gerðir til þess
að vernda ríkisstjórnina, þá
verður að álykta sem svo, að
stjórnarandstæðingar í samn-
inganefnd telji betur farið, ef
stjórnin situr sem lengst. Ég
vil flýta mér að taka fram, að
ég tel ályktun þessa ranga.
2. Síðari ályktunin er hins vegar
sú, að þessi 92,45% samninga-
nefndarmanna, sem greiddu
samningnum og samkomulag-
inu atkvæði sitt, hafi verið
sannfærðir um að þetta væri
heillavænlegast fyrir BSRB við
ráðandi aðstæður. Þessa álykt-
un tel ég hins vegar rétta og
reyndar furðulegt að einhver
skuli ætla slíkum fjölda lýð-
ræðislega kjörinna fulltrúa að
vera strengjabrúður í höndum
flokksforystu sinnar — svo ég
tali nú ekki um í höndum
flokksforystu annarra flokka.
Þetta sjónarmið endurspegl-
ar þær hugmyndir, sem alltof
oft bryddar á í stjórnmála-
félagsmála-/kjaramálaumræð-
um hér á landi, þ.e. að almenn-
ingur sé skoðanalaus hjörð sem
lítill kjarni forystumanna geti
ráðskast með að vild.
En af hverju er þá samið?
Þegar forysta samtaka eins og
BSRB mótar afstööu sína, er margs
að gæta. Hvaða kröfur eru brýnast-
ar? Hvort ber að leggja meiri
áherslu á félagslega þætti eða
launaliðinn? Hvernig er staða at-
vinnurekandans að standa gegn
kaupkröfum? Og í því sambandi
skiptir atvinnuástandið ekki svo
litlu máli. Fleira mætti nefna en
síðast en ekki síst, hvernig er
ástandið í eigin herbúðum? Hver er
viiji félagsmanna til að fylgja kröf-
um eftir?
Þetta gildir um öll félög og ekkert
síður BSRB þar sem enginn aðal-
kjarasamningur tekur gildi fyrr en
eftir allsherjaratkvæðagreiðslu.
Ég lét hafa eftir mér á fundi fyrir
nokkrum mánuðum, að líklega væri
samninganefnd BSRB herskáasti
hópurinn innan BSRB og með því
átti ég við, að mér virtust félags-
menn BSRB almennt ekki telja
stöðu til þess í dag að knýja fram
miklar kjarabætur með verkfalli.
BSRB hélt fundi um allt land sl.
vor og ég held það hafi verið
samdóma álit þeirra forystumanna,
er fóru á þessa fundi, að þetta væri
mat þeirra er þessa fundi sóttu, auk
þess að þátttaka var síðri en oft
áður.
Ég fullyrði út frá þekkingu minni
og reynslu, að þessi staðreynd hafi
verið veigamikið atriði í hugum
manna, þegar samninganefndin
ákvað að undirrita samninga. Alls
ekki þó eina atriðið — eins og ég
kem að síðar.
En af hverju?
En af hverju eru opinberir starfs-
menn, sem felldu sáttatillögu (sem
þýddi verkfall) með 90% þátttöku,
þar sem 90% greiddu atkvæði á
móti, ekki reiðubúnir til verkfalls-
aðgerða nú?
A því eru vafalítið til mörg svör
og vafalítið eru einhver af þessum
þúsundum, sem láta stjórnast af
flokkspólitískum sjónarmiðum —
bæði með og móti.
Það veldur mér t.d. vaxandi
áhyggjum, að ég þykist verða var
við vaxandi öryggisleysi launafólks í
landinu. Verðbólgan hefur m.a. haft
það í för með sér, að fólk lifir frá
degi til dags, eyðir kaupinu sem
Björn Arnórsson
fyrst og safnar skuldum. Hvaða
áhrif hefur það á baráttuvilja
launafólks aö fallandi víxlar um
næstu mánaðamót hvíla eins og
mara á heimilinu? Það eru sem sagt
margir þættir sem fléttast saman í
vilja fólks í þessu sambandi. Foryst-
an ráðskast hins vegar ekki meö
félagsmenn.
En ég leyfi mér enn að mótmæla,
að einhver illa skilgreind forysta
geti ráðskast með skoðanir þessa
fólks til að fullnægja þörfum ein-
hverrár ríkisstjórnar og þá skiptir
engu hvern lit sú dula ber, sem
ríkisstjórn kýs að sveipa um sig
hverju sinni.
Reyndar má nefna um þetta
nokkuð nýlegt dæmi, þ.e., er samn-
inganefnd BSRB taldi rétt að fórna
3% grunnkaupshækkun í apríl sl.
Þetta var mat forystumanna BSRB,
sem síðan var lagt undir félagsmenn

er tilvalið að kaupa grænmeti
til að gæða sér á þessa dagana,
en ekki síður til að frysta eða
sjóða niður og geyma til betri
tima. Að þessum möguleikum
ætla ég að huga hér á eftir.
Góða skcmmtun!
Frysting
Umsjón: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
Nú síðustu daga hefur ís-
lenzkt grænmeti víða verið boð-
ið til sölu með sérstökum af-
slætti. svo það er engin smá
hátíð hjá þeim sem halda upp á
það. Það þarf varla að minna
fólk á að nota sér þessi vildar-
kjör sem allra bezt og mest. Það
Flest grænmeti þolir fryst-
ingu ágætlega, en verður þó
aldrei sambærilegt við nýtt
grænmeti, og þess er heldur ekki
að vænta. Þó finnst mér tölu-
verður munur á að frysta sjálfur
grænmeti eða að kaupa það
fryst. Heimafryst grænmeti hef-
ur þar vinninginn. Veljið undan-
tekningarlaust alveg nýtt og
blettalaust grænmeti. Oftast
þarf að léttsjóða grænmetið,
nema mjög vatnsmikið græn-
meti, eins og tómata og gúrkur.
Síðan er bezt að snöggkæla það,
t.d. með því að skella því í ískalt
vatn, gjarnan með ísmolum í.
Suðutími frysts grænmetis er
styttri en nýs svo það er eins
gott að gleyma sér ekki yfir
pottunum. Geymið svo græn-
metið ekki í frysti lengur en eitt
ár, enda ætti það að vera óþarfi,
því þá kemur næsta uppskera.
Hér á eftir fer yfirlit um
frystingu nýs grænmetis.
Kryddjurtir þarf ekki að
tegundir en steinselju og gras-
lauk hjá garðyrkjubændum.
Tómata er bezt að saxa niður
og frysta þannig. Það er reyndar
einnig hægt að frysta þá heila,
en saxaðir taka þeir ljóslega
mun minna af dýrmætu frysti-
kistuplássinu. Frystið þá í frem-
ur litlum skömmtum, svo þið
þurfið ekki að þýða meira en þið
komizt yfir að nota í hvert
skipti.
Belgbaunir hafa sézt í drjúg-
um skömmtum hér undanfarið.
Þær eru frábær viðbót við græn-
metisúrvalið, sbr. hér á eftir.
Það er bezt að skera þær í bita,
setja í sjóðandi vatn í um 3 mín.
og kæla síðan. Þær eru settar
kældar í ílát og frystar strax,
eins og ailt annað grænmeti.
Blómkál er bragðmikið græn-
meti, sem er gott að eiga í frysti
til vetrarins, þegar og ef t.d.
löngun í rjúkandi blómkálssúpu
gerir vart við sig ... Blómkálinu
er skipt niður í litla vendi, sem
eru soðnir í 2—4 mín. Kælt og
fryst.
Gulrætur er hægt að frysta
með því að skera þær i litla bita,
setja í sjóðandi vatn og sjóða í
um 4 mín. Kældar og frystar.
Það er þó varla að það borgi sig
að frysta gulrætur, því þær eru
fluttar inn, þegar þær islenzku
Belgbaunir
Þessi ljúffengi matur er ætt-
aður frá Suður-Ameríku. Eins
og svo margt annað gott græn-
meti sigldu baunirnar yfir Atl-
antshafið til Evrópu í kjölfar
Kristófers Kólumbusar. Það
voru Frakkar sem kynntu Eng-
lendingum baunirnar, og Frökk-
um til heiðurs kalla Englend-
ingar baunirnar enn í dag
franskar baunir. Nú eru baun-
irnar ræktaðar mjög víða og
mörg afbrigði eru til.
Soðnar belgbaunir eru ljóm-
andi matur, en það þarf að gæta
þess vandlega að sjóða þær
aðeins í stuttan tíma. Annars
verða þær alltaf mjúkar. Þær
eiga nefnilega að vera stinnar
innst og veita tönnunum viðnám,
en alls ekki að fara í mauk.
Þetta er auðvitað galdurinn við
allt soðið grænmeti, eins og ég
hef víst nefnt áður. Þær eru
settar í sjóðandi vatn og soðnar í
ca. 8—10 mín. Prófið þær eftir
um 7 mín. og athugið hversu vel
þær eru komnar á suðuleiðina.
Þegar ykkur finnst þær hæfilega
soðnar, hellið þið vatninu af
þeim og bregðið þeim augnablik
undir kalt vatn. Þá skýrist græni
iiturinn. Nú getið þið borið þær
fram heitar eða kaldar.
GOTT OG GRÆNT
sjóða, heldur er hægt að frysta
þær eins og þær koma fyrir, en
auðvitað er skynsamlegt að
skola þær fyrst. Mér fir.nst
þægilegast að saxa þær niður og
frysta þannig. Dreifið þeim síð-
an á bakka og lausfrystið. Setjið
þær svo frystar í hentugt ílát.
Þá er auðvelt að ná sér í svolítið
af þeim í einu og gera góðan mat
enn betri. Og svo er bara að vona
að þið hafið verið svo framtaks-
söm að rækta kryddjurtir í
sumar, eða að þið fáið fleiri
þrýtur, og þannig er oft hægt að
fá þær nýjar utan up^jskerutím-
ans.
Paprika er oft flutt inn og því
e.t.v. ekki ástæða til að frysta
hana. Ef þið gerið það samt,
skerið þið hana í stafi, setjið í
sjóðandi vatn og sjoðið í 1 mín.
Kælið og frystið.
Auk þess að frysta grænmeti
er það oft súrsað, þ.e. lagt í
súran eða sætsúran lög. I löginn
er notað edik og gjarnan sykur
og svo krydd. Eg mæli með
negulnöglum, kanelstöngum,
allrahanda og masa, svo ekki sé
minnzt á blessaðan piparinn.
Eitthvað af þessu kryddi eða það
allt gefur sýrðu grænmeti geysi-
gott og spennandi bragð, sem
kemur ykkur og gestum ykkar
væntanlega þægilega á óvart...
Heitar, soðnar baunir með
smjöri er sannkallað lostæti,
bæði einar sér og eins sem
meðlæti, t.d. með glóðarsteiktu
eða ofnbökuðu kjöti. Annað
meðlæti er óþarfi í þessu tilviki.
Einn af mörgum góðum ít-
ölskum hrísgrjónaréttum heitir
risi e bisi, eða hrísgrjón og
baunir. Þeir nota reyndar oftast
baunirnar án belgja, en hvers
vegna ekki að nota niðurskornar
belgbaunir. Þið getið þá soðið
hýðishrísgrjón, eins og lýst er á
pakkanum eða pokanum, en not-
ið soð úr kjúklingasoðteningum í
stað vatns. Þegar grjónin eru
soðin hrærið þið í, blandið í
rifnum osti og svolitlu af reykt-
um skinkubitum og síðast en
ekki sízt léttsoðnum baununum.
Virðist ykkur þetta ekki vera
einn af þessum þægilegu og
einföldu réttum?
Léttsoðnar belgbaunir eru
fyrirtak í eggjakökur, e.t.v.
ásamt nokkrum bitum af reyktri
skinku.
Súpa úr nýjum belgbaunum er
óneitanlega falleg á að líta og
ljúf í munni. Baunirnar eru þá
soðnar þar til þær eru mjúkar í
bragðmiklu kjúklingasoði, vænt-
anlega úr soðteningum. Þegar
þær eru mjúkar eru þær marðar
gegnum sigti eða settar í kvörn,
ef þið hafið slíkt tæki við
hendina. Ef þið notið kvörn, er
reyndar þægilegt að sjóða baun-
irnar í mjög litlu vatni, því þá
kemst allt í kvörnina í einu, ef
þið eruð með venjulegan
skammt handa 4—6. Síðan má
þynna maukið með viðbótarsoði.
Ef þið viljið hafa súpuna enn
matarmeiri, bætið þið rjóma út í
að lokum.
Síðast en ekki sízt eru létt-
soðnar og kældar belgbaunir
afar góðar í hvers kyns græn-
metissalöt ásamt hráu græn-
meti. Sósur eru engin lífs-
nauðsyn, en ef þið kjósið sósu, er
tilvalið að búa til sósur úr
súrmjólk, kryddaðri með hvít-
lauk, sítrónusafa og nýjum
kryddjurtum, líkt og ídýfan, sem
ég hafði uppskrift að fyrr í
sumar. Það fer vel á því að bera
sósuna fram sér, svo ekkert
skyggi á grænmetið, eða setja
hana í miðja skálina, og hræra
svo saman um leið og fólk
hyggst gæða sér á grænmetinu.
Það eru því til ýmsar leiðir til
að matreiða og njóta belgbauna
og þið getið verið viss um að þær
eru öndvegis hráefni.
Viðbót
Um daginn gat að lesa miklar
gleðifregnir í sumum blöðum.
Forstöðumenn Goða, kjötiðnað-
arfyrirtækis Sambandsins *il-
kynntu að framvegis yrðu engin
litarefni í kjötvörum þeirra.
Þetta eru sannarlega gleðitíðindi
fyrir þá sem kæra sig ekki um að
láta mata sig á vafasömum
aukaefnum, þetta ættu sem
flestir matvælaframleiðendur að
taka sér til fyrirmyndar. Það er
vonandi að við neytendur þekkj-
um okkar vitjunartíma og kaup- ^4*
um heldur vörur án ^
litarefna, þegar þær
bjóðast. ccs'