Morgunblaðið - 05.09.1980, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 1980
13
ir skildu sig frá alþýöunni að
vizku. — Kannski hefur bænda-
menningin aldrei risið eins hátt á
síðari tímum eins og í Aðaldal eða
sveitum Þingeyjarsýslu. Skáldin
og grannarnir Guðmundur Frið-
jónsson á Sandi og Indriði Þór-
kelsson á Fjalli eru stórbrotnir
fulltrúar bændamenningarinnar.
Og kannski hefur enginn farið á
meiri kostum í meðferð móður-
málsins en sá fyrrnefndi, þegar
honum tekst bezt upp, t.a.m. í
ritgerðum sínum og greinum.
Heiðrekur Guðmundsson naut
ekki langrar skólagöngu, en var
við fæðingu innvígður í akademiu
bændamenningarinnar heima á
Sandi. Hann segir um föður sinn,
að hann hafi verið þeirrar bjarg-
föstu skoðunar, að „sveitalíf og
sveitafólk væri aðallinn öllu ofar“.
Á hinn bóginn virtist hann „ekki
hafa komizt í snertingu við erfið-
isfólk í kaupstöðum og gat því
ekki sett sig inn í kjör þess og
aðstöðu. Þetta heyrði ég mjög í
umræðu hjá honum, því hann gat
kannski haldið þrumandi ræður,
þó að einungis við, heimilisfólkið,
hlýddum á. Hann gekk þá oft um
gólf, mælskan var flóandi og ekki
var málfarið einhæft eða kollótt,
heldur auðugt af orðum og líking-
um.
Þessi akademía hlaut að móta
Heiðrek Guðmundsson. Það var þó
ekki fyrr en hann hafði fiutzt á
brott, sem þráin til nýsköpunar
vaknaði fyrir alvöru í brjósti hans,
og þá vegna þess, að hann hafði
orðið fyrir nýrri reynslu og rétt-
lætistilfinningu hans ofbauð. Árið
1940 fluttist hann til Akureyrar
ásamt Kristínu Kristjánsdóttur
konu sinni og einu barni. Þá
kynntist hann atvinnuleysinu,
vonleysi daglaunamannsins á
krepputímum, og hann hlaut að
taka öll sín fyrri viðhorf til
endurskoðunar. Hann segir á ein-
um stað:
... því efinn er kveikja
og eldur og Ijós
í andríkum sálmum og kvœdum.
Nú fyrst var hann reiðubúinn að
taka til máls. Kvæðið Verkamaður
birtist í Alþýðublaðinu þrungið af
nýrri lífsreynslu, mikið ádeilu-
kvæði með sterkum myndum og
líkingum:
Bljúgir menn á báðum hnjánum
báöu um sérhvert handarvik,
yrkir hann sár og bitur yfir
auðmýkingunni, sem er fylgifiskur
atvinnuleysisins og hann getur
ekki sætt sig við. — „Ungir menn
trúa því ekki, þó ég segi þeim, að
fjölskylda mín hafi orðið að lifa
hér í sex mánuði á tveggja mán-
aða launum, sem ég vann fyrir á
Raufarhöfn. Þeir trúa því ekki,
heyra það að vísu, en trúa því
ekki,“ segir Heiðrekur. Og eftir að
hafa lesið orðræður þeirra Bolla
skynjar maður og skilur betur en
áður dýptina í kvæðum hans. Þau
segja meir um hann heldur en
algengt er um skáld. Fyrsta ljóðið
í Arfi öreigans lýsir t.a.m. vel því
óhjákvæmilega uppgjöri, sem varð
í huga hans, þegar mætar dyggðir
... brustu ein oy ein
unz allar voru tcettar nióur ad grunni
Ég kenndi til, en kunni ei ráö viö því
Sú kvöl var dýpri ensvoog náöi innar.
Þá tók ég brotin báðar hendur í
og bræddi þau í eldi reynslu minnar.
Það var einmitt þetta uppgjör
og miskunnarleysi þess, sem skar
úr um það, að Heiðrekur Guð-
mundsson varð sjálfstætt skáld
með nýjan persónulegan stíl og
nýjan hljóm. Honum hafði tekizt
að ávaxta arf öreigans frá bænda-
akademíunni á Sandi með eftir-
minnilegum hætti. Áhrifin þaðan
eru vissulega í bakgrunninum, en
myndsviðið annað:
Ödru sinni sól var risin,
sólin — yfir vesturfjöll.
Heiðrekur hafði fært sig úr
skugga föður síns, rofið hringinn,
en hljómmikill undirtónninn í
kvæðum hans sver sig í ættina.
Halldór Blöndal
Þorkell, Sigríður og
Sigurður Valdimarsbörn:
Telja borgar-
yfírvöld ekki hafa
farið að lögum
Morgunblaðið hefur frétt, að
Helgi V. Jónsson hrl, hafi í gær
sent bréf tii Borgarskipulags
Reykjavíkur og afrit af þvi til
Borgarráðs Reykjavíkur, fyrir
hönd systkinanna Þorkels
Valdimarssonar, Sigriðar
Önnu Valdimarsdóttur og Sig-
urðar B. Valdimarssonar vegna
eignar þeirra í Grjótaþorpi og
fyrir hönd Sigríðar vegna
eigna hennar í Kirkjutorgi, þ.e.
Kirkjutorg 4 (KirkjuhvoII) og
Templarasund 3.
í bréfum þessum munu þau
halda fram, að borgaryfirvöld
hafi ekki farið að lögum við
kynningu á skipulagi í Grjóta-
þorpi og við Kirkjutorg, sem var
auglýst í Mbl. 23. júlí sl., en
þann dag voru birtar tvær
auglýsingar frá Borgarskipulagi
Reykjavíkur.
Mbl. tókst að ná í Þorkel
Valdimarsson og staðfesti hann
að rétt væri með farið. Hann
vildi ekki ræða innihald bréf-
anna, en sagði að þau skýrðu sig
sjálf.
Kristinn Ragnarsson hjá
Borgarskipulagi sagði Mbl. að
vonast væri til að málið yrði til
lykta leitt án þess gengið yrði á
nokkurs manns rétt og sagði að
Skipulagsnefnd myndi fjalla um
málið.'
Húsavík:
Sýningu Jakobs lýk-
ur á sunnudagskvöld
llúsavik. 4. Koptember.
JAKOB V. Ilafstein, listmálari,
opnaði málverkasýningu i
Safnahúsinu hér á Ilúsavik sl.
laugardag. Henni lýkur næst-
komandi sunnudagskvöld.
Jakob hélt sína fyrstu sjálf-
stæðu einkasýningu á Húsavík
fyrir 14 árum síðan og er þetta
23ja sýning hans. Á sýningunni
eru rúmlega 50 myndir og af
þeim 18 úr Þingeyjasýslum. Að-
sókn að sýningunni hefur verið
mjög góð og hafa 14 myndir selzt
nú þegar. Jakob telur sýningar-
aðstöðu í Safnahúsinu vera mjög
góða og spáir því, að mjög muni
fjölga þeim myndlistarmönnum,
sem sýna þar í framtíðinni.
— Fréttaritari.
Stöðvun á smíði Hall-
grímskirkju yfirvofandi
17. JÚLÍ sl. steyptu kirkjusmið- framt voru steyptir neðstu hlut-
irnir helming efsta hluta suður- ar hinna átta sperra suðurhliðar-
hliðar kirkjuskipsins (kórmegin) innar, sem bera eiga þak kirkju-
og nú, (4. sept.) steyptu þeir hinn skipsins.
helminginn (turnmegin). Jafn- Miði verkinu áfram sem nú
■Pl
horfir, ætti að mega ljúka með
sama hætti efsta hluta norður-
hliðarinnar, fyrir lok þessa árs, ef
fjármunir til verksins verða fyrir
hendi, en nú er svo komið í fyrsta
sinn í 20 ár að framkvæmdafé
byggingarsjóðs kirkjunnar er á
þrotum (vikuleg útgjöld hans nú
eru um kr. 2 millj.) og stöðvun
framkvæmda því yfirvofandi á
næstunni, nema hjálp berist. —
Sú hjálp er ekki stærra mál en
það, að ef hver vinnandi lands-
maður sendi byggingarsjóðnum
andvirði sígarettupakka eða
bíómiða, þá er vandinn leystur.
Þegar milljarðatölur yfir áfengis-
kaup í landinu á síðasta ársfjórð-
ungi eru hafðar í huga í þessu
samhengi, þá ætti það að vera létt
verk fyrir íslendinga að fullgera
minningarkirkju sr. Hallgríms í
höfuðborginni — taki þeir hönd-
um saman og hjálpist að. Sú er
von forráðamanna og smiða kirkj-
unnar, að hægt verði að halda
áfram markvisst við að koma
Hallgrímskirkju undir þak á
næsta ári.
(t)r (réttatilk. frá liallcrimskirkju)
*••••• 1
Ben-tí íhandhaegum umbúðum. ^
Prófaðu þig áfram . Finndu þitt bragð.
Salmiak-lakkrís, sait lakkrís, mentol-
eucalyptus eða hreinn lakkrís.
Kosta ekki meira
en venjulegar hálstöflur!
(32 í pakka)