Morgunblaðið - 09.09.1980, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. SEPTEMBER 1980
Oltuleit I Nurftur-Noreifi hafin.
Eyjólfur Guðmundsson skrifar frá Noregi:
Olía — Svalbarði —
Friðargæsla o.fl.
Góðviðri
SUMAR það sem nú er að líða
verður að teljast með betri
sumrum hér í Noregi. Þó með
þeirri undantekningu að hitar
voru miklir og langvarandi í
N-Noregi með þeim afleiðingum
að gras sölnaði í sumum byggð-
arlögum. Rigndi lítið á tímabil-
inu 17. maí — 20. ágúst, og
skapaðist af þessu vandræða-
ástand, einkum í Lofoten og á
Hálogalandi. Skógareldar kvikn-
uðu, og lyng og kjarr brann á
nokkrum stöðum. Var eldur laus
í samfellt 3 vikur og reyndist
bæði erfitt og seinlegt fyrir
slökkvilið að ráða niðurlögum
hans.
Um meginMuta landsins hefir
veðráttan verið hagstæð. Hiti
hefir verið 20—30 stig, og hæfi-
legt úrkomumagn meginhluta
sumarsins.
Gert er ráð fyrir að uppskera
grænmetis, ávaxta og korns
verði langt yfir meðallagi. Hjá
sumum bændum verður upp-
skera byggs betri en nokkru
sinni áður.
Olían
Olíuleit er nú hafin fyrir utan
N-Noreg og útlit fyrir að olía
muni finnast þar. Hugsanlega
verður hægt að ná til olíunnar á
þurru landi, t.d. á eyjunum
Andöy og Senja. Sérfræðingar í
olíuleit álíta að svæðið milli 62.
og 72. gráðu nlb. geti hugsanlega
verið jafn olíuauðugt og Norður-
sjórinn.
Slysfarirnar á Norðursjónum
sl. vetur, er olíupallurinn Alex-
ander Kjelland valt, munu ekki
hindra áframhald á olíuleit til
hafs. Á hinn bóginn mun þetta
hafa í för með sér strangari
„Free-style“, fimleikar á skíft-
um.
öryggiskröfur, og því aukakostn-
að og seinkun við olíuleitina.
Vert er reyndar að geta þess
að olíupallurinn Alexander
Kjelland, er frönsk framleiðsla,
og telja nú sumir Norðmenn að
norsku olíupallarnir séu betri en
þeir innfluttu.
Svalbarði
Haraldur ríkisarfi Noregs hef-
ur ásamt konu sinni og börnum
heimsótt Svalbarða. Þar norður
undir heimskauti búa bæði
Norðmenn og Rússar. Eru Norð-
mennirnir um 1200, en talið er
að Rússarnir séu um 2500. Báðar
þjóðirnar vinna þarna kol úr
jörðu, en kolavinnsla Rússanna
er mun minni en Norðmanna,
þrátt fyrir það að Rússarnir séu
fjölmennari. Er því annaðhvort
að Rússarnir eru lélegir kola-
námumenn eða þeir eru upp-
teknir við önnur verkefni en
námugröftinn!
Norðmenn telja Svalbarða
hluta af norska ríkinu, og er
heimsókn ríkisarfans óbein und-
irstrikun á því. Hinsvegar hafa
Rússar þrjóskast við að virða iög
og tilskipanir, sem Norðmenn
hafa ákveðið.
Meginhluti Norðmanna býr í
þorpinu Longyearbyen, en rúss-
arnir að hluta í Barentsburg.
Um jólaleytið mætast venjulega
Rússar og Norðmenn til veislu-
halda, og telja Norðmenn að
hinir óbreyttu verkamenn meðal
Rússanna séu yfirleitt kurteisir
og hegði sér vel í þessum mann-
fagnaði.
Líbanon
Norðmenn hafa nú um 1000
manns í friðargæslu á vegum
Sameinuðu þjóðanna í Líbanon.
Hefir aukin ábyrgð fallið í hend-
ur norsku hermannanna, en það
hefir komið í ljós að þeim hefir
gengið betur að stilla til friðar
en hermönnum frá öðrum þjóð-
um, sem annast þarna friðar-
gæslu.
Aðalvandamálið er „byssu-
kóngurinn" Majór Haddad" líb-
anskur æfintýramaður. Hefur
hann yfir að ráða nokkur hundr-
uð vel vopnuðum mönnum, sem
njóta stuðnings frá ísrael. Er
Haddad þessi sagður duttlunga-
fullur og skotglaður mjög, og
komið hefir fyrir að menn hans
hafi skotið viðvörunarskotum
ískyggilega nálægt varðstöðvum
Norðmanna.
Varðstöðvar Norðmanna eru
að nokkru leyti neðanjarðar. Eru
það steyptar hvelfingar, þar sem
flestir sofa rólega, þrátt fyrir
skothvelli og fallbyssudrunur
sumar nætur.
íþróttir fyrir
þá hraustustu
Köfun er nú að verða vinsæl
íþróttagrein, og er álitið að 5—6
þúsund manns fáist við köfun
árið um kring. Hægt er að læra
hér köfun og er mikil eftirspurn
eftir köfurum vegna olíuvinnsl-
unnar á Norðursjónum.
Margir leggja einnig stund á
köfun vegna möguleikans á því
að geta kafað niður á sokkin
skip, og fundið þar verðmæta
hluti.
Viss grein á sviði skíðaíþrótt-
arinnar hefur komið fram á
síðustu árum. Er hér átt við það
sem kallað er Free-style. Það er
hopp og stökk og allt að fimleik-
um á skíðum, en til að ná leikni í
þessari íþrótt, er mikil þjálfun
og jafnvægislist nauðsyn. Fall-
hlífarstokk nýtur vaxandi vin-
sælda, en tiltölulega fámennur
hópur iðkar það að staðaldri.
Til að iðka fallhlífarstökk og
köfun á miklu dýpi þarf sterkar
taugar og gott heilsufar. Þetta
eru því íþróttir fyrir þá hraust-
ustu og aðeins fyrir fólk á bezta
aldri.
Ein af mörgum varftstöftvum Norftmanna i Líbanon.
í Titanic
eru meiri
auðæfi en
nokkurn
óraði fyrir
Um miftjan síftasta mánuð
fann hópur bandarískra leitar-
manna flakið af einu frægasta
skipi allra tíma. glæsiskipinu
Titanic. Flakift fannst á 3658
metra dýpi djúpt suðaustur af
Nýfundnalandi.
Fyrir tæplega 70 árum, 15.
apríl 1912, lagði þessi risa-
vaxna gnoð upp í jómfrúrferft-
ina og var ferðinni heitift frá
Southampton i Englandi til
New York i Bandarikjunum.
Siglingarhraðinn var 21 hnútur
á klukkustund. Þessari fyrstu
ferft lauk með því. að skipift
rakst á 27 metra háan borgar-
isjaka og sökk i djúp hafsins.
1517 manns fórust meft skipinu.
í fjárhirslum skipsins eru gíf-
urleg verðmæti og skal hér getið
nokkurra:
Engin ijósmynd er til af Titanic þegar þaft var aft sökkva. Þetta
olíumálverk, sem myndin sýnir, var gert eftir lýsingu þeirra, sem
af komust.
„Fyrirmyndar-
verkamaðurinn14
sem gerði
uppreisn
Um fátt hefur verið meira rætt og ritað sl. daga en
verkföllin í Póllandi. Miðstöð verkfallsmanna var í
Gdansk. Fyrir 10 árum lögðu starfsmenn þar einnig
niður vinnu og gerðu uppreisn sem krafðist mannslífa.
Einn frægasti leikstjóri Póllands, Andrzej Wajda
hefur tekið þennan atburð til umfjöllunar í kvikmynd-
inni Marmaramaðurinn ásamt öðru viðkvæmu tímabili í
sögu Póllands, Stalíntímabilinu.
Myndin gr.einir frá ungri
stúlku sem er við nám í kvik-
myndagerð. Hún vinnur að loka-
verkefni sínu og hefur ákveðið
að gera mynd um ævi verka-
mannsins Birkuts. Hann var
talinn „fyrirmyndarverkamað-
ur“ á Stalín tímabilinu og var
m.a. gerð af honum marmara-
stytta.
Verkamaðurinn var múrari og
dag nokkurn tók hann upp
brennandi múrstein. Hann
brenndist svo illa að hann gat
ekki unnið meira. Var litið á
þetta athæfi hans sem mótmæli
gegn annað hvort samfélaginu
eða því hvernig búið var að
verkamönnum.
Eftir það snéri Birkut sér að
félagsmálum en besti vinur
hans var handtekinn og ákærð-
ur. Birkut reyndi að fá hann
lausan en var þá handtekinn
sjálfur og dæmdur í fangelsi.
Að nokkrum árum liðnum var
hann látinn laus á ný en hvarf
síðan. Stúlkan rekur feril hans
til skipasmíðastöðvarinnar í
Gdansk. Þangað fer hún og
hittir son Birkuts. Hann segir
henni að faðir sinn sé dáinn og
leiðir hana að gröf hans. A
legsteininum stendur: „Drepinn
í Gdansk árið 1970".
Ekki tekst ungu stúlkunni að
ljúka við myndina því skólayfir-
völd neita henni um filmur og
vélar.
„Áhorfendur sitja hins vegar
eftir með þá fullvissu að Birkut
hafi barist af krafti fyrir rétt-
indum verkamanna í skipa-
smíðastöðinni árið 1970 og hafi
fyrir það látið líf sitt. Stúlkan
hitti son Birkuts í skipasmíða-
stöðinni fimm árum síðar.
Skyldi hann vera meðal verk-
fallsmannanna í Gdansk?" segir
danska blaðið Politeken sem
birti umsögn um Marmara-
manninn nýlega.
Vísbending um það
hvað er að gerast?
Marmaramaðurinn olli mikl----