Morgunblaðið - 11.09.1980, Page 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1980
100 ár frá fæð-
ingu Guðmundar
Ásbjörnssonar
Sá maður. som lenKstan
starfsferil á sem hæjarfulltrúi í
Reykjavik. Guðmundur Ás-
björnsson, hefði orðið 100 ára í
daK- Guðmundur heitinn var
kjörinn í bæjarstjórn 1918 ok
forseti bæjarstjórnar 1926, en
þá hafði hann KeKnt varafor-
setaembætti í tvö ár. Alls var
hann kjörinn forseti ba‘jar-
stjórnar 27 sinnum. i síðasta
sinn rétt áður en hann lézt af
hjartaslaKÍ 15. febrúar 1952.
Ilafði hann þá starfað að bæj-
armalum ReykvíkinKa i sam-
tals 31 ár.
Guðmundur Ásbjörnsson var
fæddur 11. september 1880 á
Eyrarbakka. Hann tók sveins-
próf í trésmiði árið 1900 á
Eyrarbakka og fluttist til
Reykjavíkur árið 1902. Þar
stundaði hann trésmíði unz
hann stofnsetti eigin vinnustofu
1913 og verzlun i sambandi við
hana. Árið 1915 stofnaði hann
svo verzlunina Vísi ásamt Sigur-
birni Þorkelssyni. Eins og áður
segir var hann fyrst kjörinn í
bæjarstjórn 1918, varð forseti
bæjarstjórnar 1926 og í bæjar-
ráð var hann kjörinn 1932. Hann
gegndi margvíslegum trúnað-
arstörfum hjá Reykjavíkurborg
og var settur borgarstjóri nokkr-
um sinnum, m.a. var hann settur
til þess að gegna embættinu með
sérstakri samþykkt árið 1935.
Auk ofantaldra trúnaðar-
starfa, tók Guðmundur Ás-
björnsson virkan þátt í félags-
málastarfi. Um skeið var hann í
stjórn Trésmíðafélagsins, Kaup-
mannafélagsins og Verzlunar-
ráðsins. Síðustu 10 ár ævi sinnar
var hann í yfirstjórn Oddfeil-
ow-reglunnar og í 22 ár í stjórn
Eimskipafélags íslands. Þá átti
hann sæti í stjórnum Sjóvá-
tryggingafélags Islands, Vinnu-
veitendasambands íslands og í
bankaráði Útvegsbanka íslands.
Hann var og stjórnarformaður í
fiskveiðihlutafélaginu Hrönn,
Árvakri h.f. útgáfufélagi Morg-
unblaðsins og Sparisjóði Reykja-
víkur og nágrennis. Þá var hann
virkur í starfi KFUM.
í minningargrein um Guð-
mund Ásbjörnsson sagði Ólafur
Thors, formaður Sjálfstæðis-
flokksins: „í meira en aldar-
fjórðung hefur Guðmundur Ás-
björnsson verið forseti bæjar-
stjórnar Reykjavíkur. Engum
öðrum íslendingi hefur hlotnazt
sá heiður. Ég hygg og að fátítt sé
með öðrum þjóðum, að sami
maður skipi slíkan sess jafn
lengi. Þessi staðreynd lýsir að
nokkru manninum, sem brauzt
úr fátækt til bjargálna, og án
skólamenntunar til mikilla og
mikilsverðra starfa og virð-
ingar."
Á sextugsafmæli Guðmundar
Ásbjörnssonar skrifaði Valtýr
Stefánsson ritstjóri viðtal við
Guðmund. Grípum niður í við-
talið á nokkrum stöðum og
látum Guðmund sjálfan segja
frá. Spurningu Valtýs um það,
hvort Bakkinn (Eyrarbakki) hafi
ekki verið blómlegasta kauptún,
er Guðmundur var barn, svarar
hann þannig:
„Viðskipti voru þar mikil,
meðan flestallir bændur á Suð-
urlandsundirlendi skiptu við
Bakkaverzlun. Og útræði var þar
talsvert og eins frá Þorlákshöfn.
Ég var látinn fara að beita,
þegar ég var 10 ára og ráðinn
upp á hálfan hlut það ár og hið
næsta. 12 og 13 ára fékk ég þrjá
fjórðu úr hlut og fullan hlut upp
úr því.
Það er ekkert undarlegt, þó að
við strákarnir yrðum því fegnir
er frátök urðu á vertíðinni, því
að við vorum vaktir þetta kl. 3 á
nóttunni, þegar leið á vertðina,
og þurftum stundum að standa
við og beita til kvölds, þegar
kannski fjórróið var, eins og
stundum kom fyrir. Ekki svo
mikið sem við settumst til að
borða. Við borðuðum oftast
standandi í beitingakofanum.
Beitingakofarnir voru niður-
grafnir og oft ekki sem bezt loft
í þeim, því að beitan vildi úldna,
og umgengnin kannski ekki sem
bezt hjá okkur unglingunum,
eins og gengur. Og þó mokuðum
við út við og við. En alltaf vildi
eitthvað verða eftir. Það kom
fyrir að sveitafólki, sem kom í
kofadyrnar, sló fyrir brjóst, man
ég-
— Var ekki skóli á Bakkanum
á þeim árum?
— Jú, barnaskóli og hann
góður. Kennarar mínir voru Jón
Pálsson, Pétur Guðmundsson og
séra Gísli Kjartansson. Mín
skólaganga voru tveir vetrar-
partar þar, frá því í október og
fram á vertíð. Éftir að vertíðin
byrjaði, gat ég ekki komizt í
skólann nema landlegudagana.
Vinnan varð að sitja fyrir. Það
sem mér er minnisstæðast frá
þeim árum er, hve frámunalega
ég var oft syfjaður og þreyttur.
Fólk á bágt með að trúa því nú,
hvað á okkur unglingana var
lagt af vinnu og vökum.
Oft skældi ég á nóttunni á
þeim árum yfir því að mega ekki
ganga menntaveginn. En pabbi
treysti sé ekki til þess að kosta
mig. Og hver veit, hver hamingja
hefði orðið úr því. En alltaf
fannst mér í gamía daga, að þótt
ég ætti undur létt með líkamlega
vinnu, þá hefði ég kunnað betur
við mig við bókina.
En úr því menntavegurinn var
lokaður, fór ég 16 ára í smíða-
nám til Sigurðar heitins Ólafs-
sonar á Eyrarbakka og tók
sveinspróf 19 ára gamall. Oft
hefur hún komið sér vel fyrir
mig verklega þekkingin, er ég
fékk af smíðunum."
Undir lok viðtals Valtýs Stef-
ánssonar við Guðmund Ás-
björnsson kemur að stjórnmála-
þáttöku hans og spurningin er,
hverjir voru kjörnir með honum
árið 1918. Guðmundur svarar:
„Ég man það ekki lengur. Jón
Ólafsson framkvæmdastjóri var
mér samferða í bæjarstjórnina,
man ég. En þetta er 15. árið mitt
sem forseti bæjarstjórnar.
— Þú hefur afskipti af mörg-
um og margs konar félagsmálum
í bænum?
— Það yrði leiðinleg upptaln-
ing, ef við ættum að tína það allt
upp.
Ég hef verið í stjórn Spari-
sjóðs Reykjavíkur frá því hann
var stofnaður. í trésmíðafélag-
inu, í Kaupmannafélaginu,
Oddfellow.
— Goodtemplari?
— Nei, ekki síðan ég kom
hingað til Reykjavíkur að heitið
geti.
En sem sagt. Meðan maður er
svona ungur eins og ég, þá kann
ég ekki við nein skrif í dánar-
minningastíl. í rauninni er það
ekki annað sem ég vildi sagt
hafa að þessu sinni, en það, að ég
undrast, hvað þessi ár, síðan ég
man eftir mér, hafa liðið fljótt.
Og þó undrast ég enn meira og
prísa með sjálfum mér, hve
mikillar alúðar ég hef notið hjá
öllu samstarfs- og samferðafólki
mínu. Og þó ég á stundum hafi
þótt nokkuð óvæginn, þá hef ég
yfirleitt notið vinsælda meðal
flokksmanna og einnig meðal
skoðanaandstæðinga.
En þetta getum við allt talað
betur um, þegar ég er orðinn
níræður."
vel á Ítalíu og málið talar hann
auðveldlega.
Ferðamannabærinn Abano
Terme er þekktur fyrir leirhveri
sína. Þangað flykkjast einkum
Þjóðverjar, sem vilja komast í
bað, þ.e.a.s. leirbað að morgni,
sólbað að degi og bjórbað að
kvöldi. Bæjaryfirvöld tóku að sér
einvígið til þess að fá góða
auglýsingu fyrir Abano Terme.
Óhætt er að fullyrða að sú von
þeirra hafi ræst.
Portisch
Skák
eftir Guðmund
Sigurjónsson
1
Hiibner
Portisch - Hiibner
Eins og kunnugt er, lauk fyrir
skömmu einvígi þeirra Portisch
og Húbner með sigri þess síðar-
nefnda. Einvígið var haldið í
smábænum Abano Terme, en
þaðan er um klukkustundar akst-
ur til Feneyja. Skáksamband
íslands hafði boðist til að sjá um
einvígið, en Portisch var ekki
sáttur við að tefla á íslandi.
Hann bað því góðvin sinn Pala-
dino, sem er forseti ítalska skák-
sambandsins, að halda einvígið.
Húbner samþykkti breytinguna,
enda hefur hann löngum unað sér
Ég var Húbner til aðstoðar í
Abano Terme, en sem betur fór
fékk ég góðan liðsauka. Skal þar
fyrstan nefna tékkneska stór-
meistarann Vlastimil Hort, en
hann er þekktur fyrir að rann-
saka biðskákir öðrum mönnum
betur. Reyndar birtist Hort ekki
fyrr en í fjórðu skákinni, vegna
þess að hann átti ekki heiman-
gengt sökum lasleika. Þriðji mað-
urinn í hjálparsveit Húbners var
Hilgerth, en hann er formaður
taflfélagsins í Porz, en öflugustu
liðsmenn félagsins eru þeir kapp-
arnir Húbner og Hort. Hilgerth
annaðist alla samningagerð fyrir
Húbner og auk þess var hann
blaðafulltrúi liðsins. Fjórða hjól-
ið undir vagni Húbners var ít-
alskur sálfræðingur. Hann birtist
öllum á óvænt í upphafi einvígis-
ins og bauð aðstoð sína. Skömmu
síðar var hann tekinn í hópinn.
Hann kom á hverjum morgni og
þjálfaði Húbner í tvo tíma. Fyrri
tíminn fór í léttar leikfimisæf-
ingar, en sá síðari í slökun.
Virtist Húbner hafa mjög gott af
þessu. Fleiri voru ekki í fastaher
Húbners í Abano Terme, en
margra er þó ógetið, sem lögðu
hinum lið.
Ungverjinn Lajos Portisch kom
með fríðu föruneyti til Abano
Terme. Liðsmenn hans fylltu
tuginn. Þar mátti kenna eigin-
konu hans ásamt stórmeisturun-
um Ribli, Csom og Forintos.
Túlkur var þar í för, en ekki veit
ég hvern starfa hinir höfðu með
höndum. Ungverjarnir bjuggu á
Savoy en við á Magnolia. Keppnin
fór fram í Hótel Alexander. Lítill
samgangur var á milli sveitanna.
Guðmundur Siguriónsson.
Kirkju Patreks-
fjarðar gefnir
4 brúðarstólar
Patrekxfirdi, 8. september.
VIÐ MESSU 1 Patreksfjarðar-
kirkju í gær afhentu börn Guð-
mundar Þórðarsonar og Önnu
Ilclgadóttur frá Hól minn-
ingargjöf til kirkjunnar i tilefni
100 ára ártiðar Guðmundar. Átta
börn þeirra hjóna voru mætt hér
i kirkjunni við afhendinguna og
hafði Baldur Guðmundsson orð
fyrir þeim. Minningargjöfin er 4
forkunnarfagrir brúðarstólar,
smiðaðir af Hirti Ármannssyni i
Siglufirði.
Hilmar Árnason, formaður
sóknarnefndar, tók við gjöfinni og
prófasturinn, séra Þórarinn Þór
þakkaði fyrir hönd safnaðarins. í
tilefni þessa bauð sóknarnefnd
gestum til hádegisverðar að hótel
Sólbergi. Mörg af börnum Guð-
mundar og önnu bjuggu lengi hér
á Patreksfirði. og settu svip á
bæinn. Þau eru nú öll flutt burtu
og er eftirsjá að þessu ágæta fólki.
Páll