Morgunblaðið - 11.09.1980, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1980
Sigurgeir Ólafsson,
Rannsóknastofnun landbúnaðarins:
Hver á sök á slæmu
útliti kartaflna?
Það fer víst framhjá fáum, að
þessa dagana auglýsir yfirmats-
maður garðávaxta í útvarpinu og
hvetur bændur til að fara vel með
kartöflurnar. Með þessu er hann
að gefa í skyn, að framleiðendur
fari illa með þær, og þar sem hann
nefnir enga aðra í þessu sam-
bandi, er hann einnig að gefa í
skyn, að þeir séu einir um það.
Þessi sami áróður gegn kartðflu-
bændum hefur margsinnis áður
komið fram hjá yfirmatsmanni í
dagblöðum og útvarpserindi og nú
síðast í ágústhefti búnaðarblaðs-
ins Freys. Tilgangurinn er aug-
ljóslega sá, að neytendur kenni
framleiðendum um allt er aflaga
fer í gæðum matarkartaflna.
Kartaflan er viðkvæm vara og
ennþá viðkvæmari hér en á suð-
lægari slóðum og eru einkum
þrjár ástæður fyrir því. Fyrsta er
sú, að kartaflan nær ekki hér þeim
þroska, sem hún nær sunnar í
álfunni og á hinn stutti vaxtartími
sök á því. Því lengur sem kartafl-
an fær að vaxa, því betur þroskast
hýðið og ef kartaflan fær að liggja
í tiltölulega hlýjum jarðvegi í um
hálfan mánuð eftir að grös eru
dauð, eins og algengt er erlendis,
styrkist hýðið til muna. önnur
ástæðan er sú, að þau afbrigði,
sem við ræktum mest af, Gull-
auga, Helga og Rauðar íslenskar,
hafa greinilega lélegra hýði en
Bintje og önnur erlend afbrigði.
Þriðja ástæðan er hið lága hita-
stig, sérstaklega um upptökutím-
ann. Því hærra sem hitastigið er,
þeim mun betur þolir kartaflan
allt hnjask.
Það ætti að vera hverjum manni
ljóst, að ef rækta á kartöflur í
einhverjum mæli, verður að beita
vélum við upptöku. Útilokað er að
fá fólk í handupptöku á allri
uppskeru landsmanna og slík upp-
taka yrði það dýr, að verðiag færi
upp úr öllu valdi. Ekki bætir það
úr, að tíminn til ráðstöfunar er
skammur, því það þarf að nýta
vaxtartímann eins og hægt er og
það þarf að bjarga uppskerunni
undan frostum. Vélræn upptaka
er því óumflýjanleg staðreynd.
Vissulega skaddast kartöflur
meira við vélaupptöku en við
handupptöku. Draga má hins veg-
ar úr þessari sköddun með réttri
stiliingu vélanna og réttum akst-
urs- og snúningshraða. Nýrri upp-
tökuvélar hafa verið endurbættar,
þannig að þær skadda minna en
hinar eldri. Bútæknideild Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins á
Hvanneyri hefur verið með áróður
fyrir bættri upptökutækni á nám-
skeiði og á fundum meðal bænda.
Einnig hafa verið fengnir sérfræð-
ingar frá framleiðendum vélanna
til að leiðbeina bændum á þessu
sviði. Þannig hefur verið reynt að
takmarka þær skemmdir, er upp-
tökuvélarnar valda.
Sjálfsagt má ná frekari árangri
við að takmarka upptökuskemmd-
ir og verður án efa unnið að því.
Hins vegar megum við ekki
gleyma því, sem á eftir kemur í
dreifingarkeðjunni. Eftir að upp-
töku lýkur, má segja, að það sé
matsreglugerðin og yfirmatsmað-
Sigurgeir óiafsson.
ur, sem ákveði, hvernig fara skuli
með kartöflurnar. Fyrirskipað er,
að þær séu flokkaðar, burstaðar
og þeim pakkað í neytendaumbúð-
ir. Allir þessir liðir bæta við þá
sköddun, sem fyrir er og sænskar
rannsóknir hafa sýnt, að umtals-
verðar skemmdir geta komið fram
við pökkun.
Þegar ég tala um skemmd hér, á
ég eingöngu við sköddun, en fer
ekki inn á hýðis- og rotnunarsjúk-
dóma, sem eru sérstaklega áber-
andi, þegar líður á geymslutím-
ann. Hýðisfletting er algengasta
tegund sköddunar. Hýðið flagnar
af og nýtt hýði myndast í sárinu.
Nýja hýðið er dekkra og oft geta
verið fleiri húðlög hvert ofan á
öðru. Kartaflan missir því þá
áferð, sem einkennandi er fyrir
nýjar kartöflur og verður dekkri
og hýðisþykkari. Þetta er ástæðan
fyrir því, að eitthvað hefur verið
kvartað yfir útliti nýju kartafl-
anna í sumar. KartöÖur teknar
upp á sumarmarkað eru sérstak-
lega viðkvæmar. Ég þori að full-
yrða, að flokkun, flutningur,
burstun og pökkun eiga meiri þátt
í hýðisflettingu en upptakan.
Bændur hafa nefnt þann mögu-
leika að setja kartöflur á sumar-
markað eins og þær koma úr
upptökuvélinni, án flokkunnar,
burstunar og pökkunar, þar sem
fólk getur valið sjálft. Ég tel þetta
áhugaverða hugmynd, sem vert er
að reyna, og kæmi þá sjálfsagt í
ljós, að um betri vöru er að ræða
en þá, er kemur úr pökkunum.
Þar sem yfirmatsmaður kemur
fram eins og hann væri starfs-
maður Grænmetisverslunarinnar,
ætti að vera auðvelt fyrir hann að
fylgjast með því, sem þar gerist.
Ég er ekki að segja, að það sé farið
illa með kartöflurnar þar, en það
má sjálfsagt bæta þar eins og við
upptöku. Eg hef samt grun um
það, að yfirmatsmaður hafi ekki
staðið fyrir neinum endurbótum
þar. Ég hvet því yfirmatsmann til
að láta af árásum á kartöflubænd-
ur og í þess stað að íhuga, hvernig
hann sjálfur geti hlíft kartöflun-
um við óþarfa hnjaski.
Fyrirlestur um uppeld-
isfræðilegar rannsóknir
DR. EDWARD Befring flytur
opinberan fyrirlestur á vegum
félagsvísindadeildar Háskóla ís-
lands í dag klukkan 17.15 í stofu
102 í Lögbergi.
Fyrirlesturinn fjallar um upp-
eldisfræðilegar rannsóknir, en
Befring er rektor við Statens
speciallærerhögskole í Bærum í
Noregi og er hann kunnur fræði-
maður á sínu sviði, að því er segir
í frétt frá félagsvísindadeild HI.
Skró um Kinnlnga I
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLANPS
I 9. FLOKKI
KR. 1.000.000
20061 38749
KR. 500.000
4258 37984 46989 51565 56445
8609 43163 47717 55367 59547
KR. 100.000
322 9539 17276 26086 35169 42 568 52447
781 10162 17937 26477 35460 43161 52765
877 10289 18097 27365 35767 44631 53784
1114 10382 18254 27615 37834 45116 54353
1307 11429 18877 29764 38085 45386 55312
1484 13349 19245 30081 39032 46 046 56121
1917 13853 20446 30758 39377 46378 57221
3114 13907 20787 31245 40351 46630 58154
3954 13923 21059 32043 40356 48782 58415
4997 14567 23414 32150 40814 50475 58421
6175 15963 24256 32446 41420 50909 58993
6240 16670 24883 34030 41674 51040
7229 16716 25013 34176 42226 51613
8450 17119 25999 34779 42492 52236
ÞISM NUHFR HLUIU 35.000 KR. VINNING HVERT
20 5452 11484 16600 21694 26279 31141 36171 41055 45265 50973 55714
60 5727 11578 16678 21726 26373 31197 36432 41100 45338 50985 55760
191 5737 11629 16703 21816 26397 31396 36515 41119 45368 51037 55771
285 5037 ii6ce 16809 21822 26471 31427 36521 41133 45390 51007 55778
372 5935 11881 16945 21834 26490 31466 36562 41317 45414 51142 55792
422 6034 11909 17022 21839 26630 31680 36572 41320 45475 51164 55923
438 609 7 11990 17050 21843 26644 31686 36610 41379 45556 51186 55926
608 6169 12014 17062 21850 26668 31711 36752 41538 45600 51307 55947
703 6177 12015 17065 21879 26722 31775 36780 41585 45627 51310 55954
724 6189 120 3 7 17113 22009 26822 31010 36830 41850 45761 51429 55984
762 6252 12097 17187 22093 26068 31827 36841 41869 45805 51456 56033
919 6429 12244 17191 22253 26978 31887 36912 41800 45832 51647 56198
1032 6606 12405 17306 22297 27020 31908 36955 42054 45907 5 1747 56270
1063 6611 12505 17321 22346 27126 31994 36989 42164 45929 51767 56299
1106 6631 12520 1745 3 22429 27323 32000 37003 42169 45937 51902 56328
1177 6651 12536 17513 22459 27416 32066 37212 42252 45992 52040 56439
1184 6659 12545 17539 22481 2 7446 32237 3 7244 42254 46048 5 2081 56479
1106 6682 12573 1755e 2250 8 27447 32267 37499 42299 46070 52168 56524
1191 6708 12621 17657 22522 27499 32315 37527 42324 46094 52193 56691
1274 6721 12733 17660 22527 27512 32390 37531 42431 46215 52219 56740
1279 6787 12734 17719 22556 27515 32476 37543 42544 46270 5 22 39 56761
1332 6836 12736 17722 22582 27534 32488 37600 42573 463 30 52270 56844
1412 6859 12802 1780 2 22706 27592 32550 3 7690 42570 46356 52317 56863
1445 6875 - 12819 17949 22766 2764/ 32553 37694 42597 46359 52333 56900
1573 7071 12831 18057 22847 27682 32567 37707 42632 46442 52340 56903
1584 7126 12915 18082 22998 27719 32681 37722 42703 46456 52374 56910
1638 7507 I292e 13083 23060 27/33 32692 3 7740 42803 46516 52422 56933
1661 7535 12939 18169 23079 27757 32739 37844 42891 46613 52467 56957
1780 7553 13055 18186 23oee 27787 32741 37854 42905 46632 52654 57106
1791 7561 13131 18224 23093 27835 32765 37872 42943 46 7 07 52716 57319
1828 7600 13145 18257 23149 27881 32771 3 7909 42968 46337 52790 57346
1907 7854 13256 18334 23206 28053 32773 38013 42976 46857 52812 57361
1928 7912 13352 18378 23225 28063 32774 38079 43029 47051 52855 57374
1948 7998 13428 18383 23313 28161 32891 38123 43059 47199 52892 57469
1953 8061 13502 18398 23326 28194 33192 38181 43090 47243 5 2932 57665
20 26 8115 13552 18430 23364 28198 33496 38239 43143 47 309 52950 57712
2057 8154 13574 18477 23442 28284 33539 38269 43261 47336 52976 57808
2271 8193 13643 18488 23539 28365 33544 38292 43273 47386 53060 57833
2333 8224 13713 18494 23568 28389 33546 38548 43306 47456 53145 57919
2387 8308 13798 18654 23629 28499 .33572 38551 43560 47460 53187 57961
2480 8313 13861 18705 23849 28502 33596 38835 43500 47573 53232 58101
2513 8385 13886 18746 23955 28609 33609 38920 43600 47617 53268 58183
2622 8482 13984 19080 23958 20644 33677 38925 43616 47710 53296 58222
2654 8562 13987 19082 24100 28707 33711 38955 43617 47986 53327 58237
2725 8595 14036 19112 24151 28747 33718 39030 43627 48 066 53353 58260
2731 8613 14120 19308 24278 28796 33773 39036 43631 48087 53428 58341
2800 8633 14165 19402 24345 28877 33788 39069 43639 48105 53539 58364
2802 8675 14169 19524 24351 28884 33937 39105 43836 48135 53593 58399
2954 8752 14234 19622 24354 28885 34087 39125 43918 48167 5 3601 58529
2986 8067 14244 19635 24390 28930 34182 39193 43980 48179 53757 58670
3057 8981 14400 19670 24403 28956 34235 39237 44032 48216 53792 58703
3135 8995 14548 19 702 24470 28963 34255 39251 44087 48236 5 3860 58867
3206 9081 14554 19801 24539 29034 34318 39354 44089 48297 53872 59022
3223 9129 14592 19849 24775 29044 34339 39388 44099 48441 53870 59043
3290 9183 14651 19850 24807 29234 344C7 39426 44271 48486 5 3918 59076
3357 9376 14681 19949 24829 29392 34567 39450 442.78 48495 53936 59078
3451 9570 14713 19958 24865 29419 34589 39506 44205 48499 53988 59082
3478 9681 14725 19959 24868 29423 34635 39514 44356 48555 54026 59190
3482 9781 14768 20043 24899 29424 34713 39528 44373 48690 54070 59262
3498 9783 14818 20054 25049 29488 34816 39574 44380 48748 54147 59297
3578 9797 1486e 20163 25069 29560 34821 39593 44399 48839 54226 59343
3669 9855 14911 20181 25073 29611 34916 39644 44422 49206 54257 59350
3873 9875 14934 20222 25180 29619 34927 39719 44505 49230 54281 59361
3885 10047 1494C 2U31Ö 25226 29670 34934 39751 44515 49316 54284 59439
3984 10126 15011 20359 25272 29680 34942 39778 44526 49519 54314 59440
4010 10233 15016 20380 25305 29861 34953 39838 44550 49 534 54324 59544
4108 10463 15117 20411 25329 29806 34969 39847 44627 49577 54438 59613
4301 10479 15124 20468 25459 29921 35117 39879 44660 49623 54488 59647
4346 10516 15125 20512 25475 30070 35185 39940 44665 49747 54491 59764
4407 10533 15134 20 525 25501 30134 35188 39941 44717 49807 54569 59774
4426 10647 15253 20578 '25565 30225 35232 39943 44728 50011 54817 59814
4517 10816 15419 20712 25626 30317 35257 39951 44748 50035 54825 59852
4536 11009 15457 20 784 25739 30318 35295 39960 44773 50138 54893 59859
4551 11090 15506 21000 25758 30346 35299 39983 44914 50152 54898 59987
4565 11102 15734 21011 25787 30410 35380 40089 44965 50197 54955
4701 11111 15772 21039 25793 30445 35411 40090 44979 50205 55016
4733 11115 15020 21073 25935 30542 35581 40220 44991 50237 55165
4807 11230 15890 21094 26006 30679 35598 40343 45079 50244 55181
4898 11248 15937 21C95 26010 30 766 35609 40501 45089 50296 5 5240
5027 11293 15955 21408 26016 30803 35691 40643 45171 50552 55266
5052 11304 16140 21413 26028 30811 35722 40720 45211 50586 55303
5127 11347 16156 21500 26160 30818 35784 40901 45215 506 38 55441
5250 11387 16187 21547 26204 30966 35816 4094 8 45236 50747 55538
52 79 11444 16260 21618 26233 31090 35855 40953 45240 50810 5 5562
5389 11460 16593 21658 26236 31119 36076 40975 45245 50964 55593
AUKAVINNINGAR 100.000 KR.
20060 38748
20062 38750