Morgunblaðið - 21.09.1980, Side 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. SEPTEMBER 1980
7
Fyrr í þessum þáttum var
rætt um málsnilld Stephans
G. Stephanssonar, stór-
skáldsins sem aldrei gekk í
skóla. Enn eru til menn
meðal okkar, sem lítillar
skólagöngu hafa notið og
einskis framhaldsskólanáms
og eru þó orðsnjallir og
málnæmir í besta lagi. Þeir
hafa lesið mikið og alist upp
við gott málfar.
Einn þessara manna er
Gunnar Konráðsson verka-
maður á Akureyri. Hann
hefur óteljandi sinnum kom-
ið skeiðríðandi á hjólinu sínu
til mín, hress og feimulaus.
Alltaf hefur hann haft eitt-
hvað af viti fram að færa um
íslenskt mál, og mér hefur
virst að smekkvísi hans væri
harla óskeikul og dómgreind-
in hvöss. Þegar við hittumst
síðast, sagði hann mér að
fleirtöluáráttan væri orðin
svo mögnuð, að í viðtali í
Vikunni hefði þess verið get-
ið um einstæða móður, að
hún þyrfti að sækja tvær
vinnur til þess að sjá sér og
sínum borgið. Þá þóttu hon-
um það lítil tíðindi, sem
hann las í fréttagrein í Þjóð-
viljanum, að unnið hefði ver-
ið „að gerð botnvörpu fyrir
trollveiðar“ og annað í þeim
dúr.
Þetta síðasta gefur efni til
að rifja upp nýyrðasmíð í
sambandi við þess konar
veiðar, er þarna var frá sagt.
Um Guðmund Björnsson
landlækni segir svo í grein
eftir prófessor Halldór Hall-
dórsson: „Þá gerði hann
sögnina toga um það, sem
kallað var trolla, og togari
um það, sem nefnt var troll-
ari eða botnvörpungur. Rétt
er að taka það fram, að
trolla og trollari heyrist
enn, en einkum þó orðið troll
um vörpuna. Orðið botnvörp-
ungur er nú vart notað í
daglegu tali, en botnvörpu-
skip helst í eiginnafninu
Félag íslenzkra botnvörpu-
skipaeigenda.“ (Þættir um
ísl. mál, Rvík 1964, bls. 148).
í íslendingi 10. þessa mán-
aðar er fræðslustjórinn á
Norðurlandi eystra tekinn
tali. í þessu viðtali segir
m.a.:
„Þá er þar sérkennari,
Kristín Aðalsteinsdóttir, í
hálfu starfi og verið að
ganga frá ráðningu annars
sérkennara, Guðrúnu (auðk.
hér) Jónu Ásgrímsdóttur, í
hálfa stöðu ...“
Ég geri ráð fyrir því, að
kona sú, sem ráða á, heiti
Guðrún, ekki Guðrúna, og er
þá eignarfallið Guðrúnu að
sjálfsögðu rangt, á að vera
Guðrúnar, og má nú kalla að
skörin sé farin að færast upp
í bekkinn, ef menn kunna
ekki að beygja langalgeng-
asta kvenmannsnafn á ís-
landi fyrr og síðar. Ef hér
verður ekki brugðist hart við,
getum við búist við því að
farið verði að segja til Krist-
ínu, Elínu, Margrétu, Ingi-
björgu o.s. frv. Við skulum þó
vona að hin gamla og góða
„sterka“ beyging þessara
kvenmannsnafna sé ekki í
bráðri lífshættu, að vel þurfi
að brýna, áður en hún verður
skorin niður við trog. Minn-
ist ég þá vísunnar sem Jón
Friðriksson á Hömrum í
Reykjadal orti, þegar honum
varð dauðinn hugstæður:
Ék er að biða. biða eftir þér.
bölvaAur karlinn með stóra, sköróötta
Ijáinn.
En það skaltu vita, og það skal sannast á
mér,
að þú þarft að brýna á elstu og seigustu
stráin.
Vitanlega eiga gælunöfn
eins og Rúna, Stína og Ella,
svo og stuttnefni eins og
Inga, þátt í því að beyging
hinna „sterku" kvenmanns-
nafna brenglast. En það er
lítil afsökun fyrir okkur, og
aumasta latmæli, ef við tök-
um að segja til Þorbjörgu og
Sigrúnu í stað Þorbjargar og
Sigrúnar, og annað eftir því.
Enn eru menn að rugla
saman svo algengum sögnum
sem hafa og hefja. Hér í
Morgunblaðinu var í frétt
fyrir skemmstu komist svo
að orði:
„Var þess krafizt, að for-
ysta ASI hefði þegar viðræð-
ur við stjórnvöld um lækkun
skatta ...“
Hér á að standa hæfi í stað
hefði. Þetta er viðtengingar-
háttur þátíðar af sögninni
hefja, en hún beygist sterkt:
hefja, hóf, hófum, hafið. Þá
myndast viðtengingarháttur
þessi af 3. kennimynd með
hljóðvarpi, ef hægt er, í
þessu dæmi hófum — hæfi.
Ekki hef ég ætlað mér að
fjalla um stafsetningu í þess-
um þáttum. Slíkt eru undan-
tekningar. Kvenmannsnafn-
ið Oddný Jensdóttir hef ég
séð ritað Oní Énsdóttir.
Þetta rifjaðist upp fyrir mér,
þegar hringt var til mín og
spurt, hvort rita mætti Jens
með é-i. Ja, hvað má, og hvað
má ekki? Auðvitað er það
venja að skrifa Jens og
önnur þvílík nöfn af erlend-
um uppruna með je, en ekki
é. Frægt er að sr. Þorleifur
Jónsson á Skinnastað, mikill
lærdómsmaður í málfræði og
málhreinsunarmaður (púr-
isti), hélt mjög fram rithætt-
inum é í stað je. Hann var þá
spurður, presturinn, hvort
rita skyldi Jesú með é-i. Þá
svaraði sr. Þorleifur hvat-
skeytslega, svo að menn hafa
jafnvel híað sér við að hafa
það eftir: „Það veit ég ekki.
Þetta er útlendur andskoti."
eins og tónlist í litum
Kassettusegulbandstæki CR-4110
Ljósadlóðumælir — framhlaöiö
Nú þarf enginn að fara
/ hurðalaust...
Inrti- og útihurðir i
úrvaii, frá
kr. 64.900.-
fullbúnar dyr með
karmalistum
og handföngum
Vönduð vara við
vægu verði.
H BÚSTOFN
Aðalstræti 9
(Miðbæjarmarkaðí)
Simar 29977 og 29979
Skipulag
skjalavistunar-
kerfa
Dagana 2. október kl. 09—17 og 3. október
kl. 09—12 heldur Stjórnunarfélag íslands
námskeió um Skipulag skjalavistunarkerfa.
Námskeiðió verður haldið aö Hótel Esju 2.
hϚ.
Leiöbeinendur á námskeiöinu veröa ráögjaf-
arnir Michael S. Preston og Kevin Batchelor
hjá bandaríska fyrirtækinu Alexander Grant
Mlchael S.
Preston
& Co.
— Fjallaö verður um grundvallaratriöi við
skipulagningu og stjórn skjalavistunar.
— Gerö veröur grein fyrir hinum ýmsu
tækjum til skjaiavistunar. m.a. kostum og
göllum míkrófilma og örskyggna.
— Kynnt veröur hvernig nýta má ritvinnslu-
tæki viö skjalavistun og almenn skrifstof-
ustörf og sýndar kvikmyndir um notkun
slíkra tækja.
— Fjallað veröur stuttlega um tímastjórnun
og sýnd kvikmynd sem fjallar um tfma-
stjórnun.
Námskeiöiö er ætlaö skrifstofustjórum,
deildarstjórum, framkvæmdastjórum og öör-
um þeim sem skipuleggja skjalavistun og
annast innkaup á tækjum og öörum útbún-
aöi fyrir skjalavistun.
Þátttaka tilkynnist til Stjórnunarfélagsins, sími 82930.
M|
STJÓRNUNARFÉLAG fSLANDS
SÍOUMÚLA 23 105 REYKJAVÍK SÍMI 82930
anœsfunni
Odýru jólafargjöldin
Verð báöar leiðir:
Kaupmannahöfn
Glasgow
London
Luxemborg
Ósló
Stokkhólmur
kr. 125.000,-
kr. 93.100,-
kr. 107.700,-
kr. 132.700,-
kr. 113.900,-
kr. 142.600.-
(Brottfararskattur kr. 8.800,- ekki innifalinn).
Vinsamlegast bókiö sem fyrst.
Athugiö: Kynniö ykkur vandlega alla skilmála áöur en bókun fer
fram.
Cartridge loading: Front
Nr. of heads: 2 (Hard permalloy rec./playback, ferrite erase) >
Wow & flutter: Less than 0.1% WRMS
RMgnal-to-noíse ratio: 60dB (Dolby on)
Frequency response: 30-15.000Hz (Cr02 30-12.500Hz (normal)
Fast forward / rewind tíme: 90 sec. (C-60 tape)
BORGARTÚNI 18
REYKJAVlK SiMI 27099
SJÓNVARPSBÚDIN
FERDASKRIFSTOFAN
URVAL
VIÐ AUSTURVOLL SÍMI 26900