Morgunblaðið - 21.09.1980, Síða 18
18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. SEPTEMBER 1980
eo?
Ragnheiöur Harvey „sminkar"
Þóri Steingrímsson fyrir töku
eins atriöisins.
Kvikmyndatökumaöurinn bundinn utan á bílinn og hljóðmaöurinn
aftur á palli.
Haraldur Friöriksson viö kvikmyndatöku og Eíríkur Guðnason
kolakúskur.
Erfiðleikar kreppuáranna
kvikmyndaðir á Eskifirði
„KONAN hans var komin
aö barnsburöi og lá í rúm-
inu og var alltaf aö tala um
aö sig langaði svo mikiö í
nýmeti en þau höföu lengi
haft lítið aö boröa nema
gamlan saltbútung sem
hún fékk brjöstsviöa af og
hana langaöi mest í fugl.“
Svo segir meðal annars í upphafi
smásögunnar „undir eggtíð" eftir
Jónas Árnason, en á sögunni
byggðu Jónas og Ágúst Guð-
mundsson handrit að kvikmynd,
sem tekin var í sumar, einkum á
Eskifirði. Mynd þessi er framlag
íslenzka sjónvarpsins til norrænn-
ar dagskrárgerðar um lífið á
kreppuárunum og þá einkum ungl-
inga og umhverfi þeirra. Er hér
um verkefni að ræða sambærilegt
við „Sögu úr stríðinu", sem tekin
var í Hafnarfirði og suður með sjó
fyrir nokkrum árum.
Reiknað er með að kvikmyndin
verði sýnd í byrjun næsta árs og er
kostnaður við gerð hennar áætlað-
ur 40 milljónir króna, að því er
Morgunblaðið fékk upplýst hjá
Hinrik Bjarnasyni, forstöðumanni
Lista- og skemmtideildar Sjón-
varpsins. Stjórnandi myndarinnar
er Ágúst Guðmundsson, kvik-
myndatökumaður Haraldur Frið-
riksson, Jón Arason sá um hljóðið,
Bæjarfulltrúinn lék atvinnu-
leysingja og pöntun-
arfélagsstjórinn fyrr-
verandi innanbúðarmann
Gunnar Baldursson um leikmynd
og Sólveig Magnúsdóttir var að-
stoðarmaður leikstjóra. Með aðal-
hlutverk fara Jón Sigurbjörnsson,
Arnar Jónsson, Þórunn Jensdóttir,
Bjarni Steingrímsson og Þórir
Steingrímsson.
Húsið rifið að
lokinni kvikmyndatöku
En það eru ekki aðeins leikarar
úr borginni, sem koma fram í
myndinni, Eskfirðingar leggjar
þar einnig sitt af mörkum, þó svo
að hlutverk þeirra séu yfirleitt
ekki stór. Á þessu er þó undan-
tekning því Ólafur Geir Sverrisson
leikur strákinn Bjössa, son fátæka
bóndans, og Óskar Garðarsson
leikur Edda, bezta vin Bjössa.
Þessir ungu herramenn létu vel af
leikstörfunum þegar Mbl. spjallaði
við þá eystra á dögunum, sögðu
þetta skemmtilegt, en heldur erfitt
þegar vinnutíminn væri hvað
lengstur.
Fleiri Eskfirðingar koma við
sögu. Hilmar Bjarnason var kvik-
myndafólkinu mjög hjálplegur,
þúsundþjalasmiður og „allsherj-
arreddari" eins og Agúst Guð-
mundsson orðaði það. Einnig leik-
ur hann atvinnuleysingja og með
slíkt hlutverk fara einnig Hrafn-
kell Jónsson, verkalýðsfrömuður,
ungmennafélagsformaður og bæj-
arfulltrúi Alþýðubandalagsins á
Eskifirði, Ragnar Björnsson,
Gunnlaugur Ragnarsson, Björgúlf-
ur Pálsson og Jópas Árnason.
Eiríkur Guðnason leikur gamlan
kolakúsk í myndinni og loks má
nefna Arnþór Jensen fyrrum pönt-
unarfélagsstjóra, en hann lék inn-
anbúðarmann. Búðaratriðið var
tekið í svokallaðri Markúsarbúð,
en þar rak Markús Jensen verzlun
um tíma. í sama húsi voru flest
inniatriðin tekin og gátu kvik-
myndatökumenn haft þar alla sína
hentisemi á hlutunum þar sem
húsið átti að rífa að kvikmynda-
tökunni lokinni.
Ágúst Guðmundsson hafði á orði
að Eskifjörður hefði verið kjörinn
til kvikmyndatökunnar. Auk þess
að saga Jónasar væri skrifuð inn í
stað sem Eskifjörð þá væri allt
umhverfi staðarins og sveitirnar
eins og í sögunni. Nóg væri af
gömlum húsum á Eskifirði, götu-
myndir heillegar, varphólarnir
stórkostlegir í friðlandinu við
Hólmaborgir, bæirnir Bjarg og
Utstekkur í Helgustaðahreppi
mátulega nútímalegir og fegurð
landsins við hæfi efnisins þannig
að allt hjálpaðist að.
Ýmsa hluti varð þó að flytja
austur og má í því sambandi nefna
tvo forláta bíla. Annar þeirra,
Ford 1929, fannst hjá bónda í
Flóanum, hinn, Ford 1934, hjá
Jóhanni forstjóra Ábyrgðar. Bíl-
arnir voru fiuttir sjóleiðina austur
og á Neskaupstað fannst þriðji
bíllinn hjá tannlækninum. Esk-
firðingar voru síðan liðlegir við að
tína til hluti frá kreppuárunum og
sagði Ágúst, að ótrúlegustu hlutir
hefðu verið dregnir fram í dags-
Ijósið.
Stelsýki máfsins
Efnisþráður myndarinnar er
talsvert frábrugðinn smásögunni
„Undir Eggtíð“ og ekki er víst, að
allir þekki þar sögu Jónasar. í
stuttu máli er efni myndarinnar á
þá leið, að fátæk hjónin eiga varla
til hnífs og skeiðar og það eina sem
þau fá í matinn er saltbútungur, en
af honum fær konan brjóstsviða.
Konan vill helzt fá fugl samt alls
ekki máf, því þá segir sagan að
barnið verið stelsjúkt eins og
máfurinn. Bóndi hennar stelst til
að skjóta æðarfugl með þeim
afleiðingum, að hann er kærður til
sýslumanns. Bjössi sonur bónda og
Eddi sonur „ríka mannsins“ koma
mikið við sögu í myndinni, en
þulur fer með aðaltextann og
hugsanir strákanna.
Myndin fjallar um erfiðleika
kreppuáranna og á nánar tiltekið
að gerast árið 1939, atvinnuleys-
ingjar eru margir á þessum tíma,
haldinn er pólitískur fundur og svo
byrjar stríðið ... — áij.