Morgunblaðið - 21.09.1980, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. SEPTEMBER 1980
41
S6ó niöur einn ísflekk veggsins. Til hægri á myndinni má
greina fjallgöngumenn á ferö.
Heickmeir í einum erfiöasta hluta klifursins, þegar veggur
inn var fyrst klifinn áriö 1938.
Á þessari mynd má glöggt sjá hversu klettaveggurinn er
þverhníptur á stundum.
stóð á svari, en nú var það ekki
glaðleg rödd Toni Kurz, heldur
brostin rödd hans, full af hryllingi.
— „Hjálp, hjálp, ég er einn á lífi,
hinir eru dánir." Albert rétt heyrði í
honum því veðrið hafði versnað til
muna. Hann stökk þegar í næsta
síma og sagði tíðindin. Þrátt fyrir
fyrri yfirlýsingar forystumanna
björgunarsveitanna, um að enginn
björgunarmaður yrði sendur út í
opinn dauðann í Norðurveggnum,
ákváðu sex atvinnufjallamenn, að
halda þegar af stað upp hinum
slasaða til hjálpar.
Hjálp ekki möguleg
Þeir sáu hins vegar strax þegar
þeir komu upp, að ógjörningur var
að koma Tony Kurzt til hjálpar, þar
sem hann hékk í lausu lofti á
veggnum. Allir klettar voru ísaðir
og þeir voru ýmist nær þverhníptir
eða jafnvel slúttu yfir sig. Það voru
um 100 metrar sem skildu á milli
björgunarmannanna og Kurz. Þótt
mikið væri af Kurz dregið, sagði
hann strax, að björgunarmennirnir
yrðu að klífa vegginn töluvert til
hægri miðað við þann stað sem þeir
voru á og koma síðan ofan frá til
aðstoðar.
„Nei, nei, það er
vonlaust*...
Slík glæfraför var hins vegar
algerlega vonlaus við þessar aðstæð-
ur, auk þess sem myrkur var að
skella á. Björgunarmennirnir köll-
uðu því til Kurz og spurðu hvort
hann gæti ekki lifað nóttina af, þeir
myndu koma til hans þegar í
birtingu. „Nei, nei, það er alveg
vonlaust, ég lifi nóttina aidrei af,“
sagði Kurzt, — Við komum þegar í
birtingu sögðu björgunarmennirnir
og héldu inn í göngin.
Veðrið versnaði stöðugt alla nótt-
ina, þannig að um morguninn töldu
menn alveg víst, að Kurz væri
látinn. Það reyndist hins vegar ekki
vera, það hafði dregið verulega af
honum, en hann var ennþá með
meðvitund. Kurz hafði misst annan
vettlinginn og var sú hendi alger-
lega frosin.
30 metrar milli
lífs og dauða
Björgunarmennirnir sáu þegar,
að eina von Kurz var að honum
tækist að losa líflínuna sem var
frosin við klettana fyrir ofan hann.
Hann gæti síðan hugsanlega sigið
niður eftir henni nægilega nálægt
björgunarmönnunum. Eftir mikil
harmkvæli tókst Kurz að losa lín-
una með heilu hendinni og byrja að
síga niður á við. Þegar svo aðeins
um 30 metrar voru á milli Kurz og
björgunarmannanna, stóð skyndi-
lega allt fast. Það var hnútur á
línunni, sem hann gat með engu
móti komið í gegnum öryggislásinn
sem hann seig í. Kurz reyndi aftur
og aftur, en máttur hans var
gersamlega þrotinn. — Þá heyrðu
björgunarmennirnir Kurz skyndi-
lega hefja upp raust og segja hátt og
skýrt: „Ég er búinn að vera.“ Hann
féll síðan máttvana í línuna, hann
var látinn. Það skyldu aðeins 30
metrar milli lífs og dauða.
1937 gott ár
Árið 1937 var gott ár í Norður-
veggnum ef svo má að orði komast.
Það reyndu nokkrir hópar án árang-
urs að klífa vegginn, en þeim tókst
öllum að snúa við heilu og höldnu.
1938
Byrjun ársins 1938 var heldur
ömurleg, því tveir ungir ítalskir
fjallgöngumenn týndu línnu, er þeir
féliu úr veggnum, þegar þeir voru
komnir hálfa leið upp. Það leið síðan
og beið í nokkra mánuði og það var
ekki fyrr en í byrjun júlí, að
eitthvert lífsmark sást í Norður-
veggnum. Þar voru mættir tveir
Austurríkismenn, Fritz Kasparek,
einn þekktasti fjallgöngumaður
Austurríkis, og Heinrich Harrer,
sem var tiltölulega lítt þekktur. Þeir
félagarnir lögðu af stað snemma
morguns 11. júlí og klifu af miklu
öryggi um sex hundruð metra upp í
vegginn. Það sem vakti hvað mesta
athygli við tvímenningana, að Harr-
er, sem nýskriðinn var út úr háskóla
og átti því litla peninga, hafði ekki
ráð á að kaupa sér manbrodda fyrir
ferðina, heldur kleif hann á fjall-
gönguskóm, sem búið var að negla
tærnar á. Sá maður sem legði til
atlögu við Norðurvegginn í dag án
þess að hafa manbrodda, væri
umsvifalaust dæmdur geðveikur og
fluttur brott ef til hans næðist.
Hreiðruðu um sig
á örmjórri sillu
Þeir félagarnir hreiðruðu um sig
á örmjórri sillu og tryggðu sig með
bergfleig fyrir nóttina. Þeir fóru á
stjá þegar í birtingu og urðu þá
varir við einhverja menn á ferð rétt
fyrir neðan þá. Þar voru greinilega
fjallgöngumenn á ferð, sem lagt
höfðu af stað frá rótum fyrr um
morguninn. Kasparek og Harrer
lögðu af stað áfram, en urðu fjótlega
varir við, að fjallgöngumennirnir
fyrir neðan þá fóru með ógnar hraða
og drógu stöðugt á þá. Um miðjan
dag höfðu fjallgöngumennirnir tveir
náð þeim og þeir heilsuðust. Þá kom
í ljós, að þar voru á ferð tveir af
fremstu fjallgöngumönnum þessa
tíma, Andreas Heckmeir og Ludwig
Vörg. Þeir voru báðir mjög vel
útbúnir, mun betur heldur en Kasp-
arek og Harrer.
Sameinuðust í
eina línu
Tvímenningarnir héldu hvorir í
sínu lagi klifrinu áfram, Heckmeir
og Vörg á undan þar sem þeir fóru
nokkru hraðar yfir. Að vísu fór
brattinn stöðugt vaxandi þannig að
ekki var hægt að fara ýkja hratt
yfir. Það endaði því með því, að
fjórmenningarnir sameinuðust allir
í eina línu og aðstoðuðu hver annan.
Heckmeir fór að mestu á undan þar
sem hann var þeirra snjallastur.
Ógerningur að
snúa aftur
Þegar líða tók á daginn fóru
félagarnir að líta í kringum sig eftir
hagkvæmum stað til að dvelja á um
nóttina, jafnframt því sem nauðsyn-
legt er að koma sér í gott skjól þegar
líða tekur á daginn. Þá hefur
snjórinn og frosnir steinar losnað og
steinkast og vatnsflaumur er gífur-
legur niður vegginn. Eftir nokkra
leit tókst þeim að finna tvær
agnarlitlar sillur, sem þeir gátu
komið sér fyrir á tveir á hvorri um
sig. Um nóttina tók veðrið að versna
verulega, það var greinilega skollinn
á einn af þessum Eigerstormum.
Þeir félagarnir vonuðu, að veðrinu
myndi slota með morgninum, en það
gerði það ekki. Að vísu var það ekki
eins djöfullegt, en eigi að síður sá
varla út úr augum og þunnt snjólag
var yfir öllum klettum. Það var
samdóma álit þeirra félaganna, að
ekki væri um annað að ræða heldur
en að halda ferðinni áfram, það
væri skásti kosturinn. Þeir væru
komnir það hátt. Að snúa til baka
var nánast ógjörningur.
500 metrar eftir
Það var því lagt af stað snemma
morguns í hinum verstu aðstæðum
og Heickmeir var að sjálfsögðu á
undan. Það vakti mikla furðu þeirra
þriggja, sem á eftir Heickmeir fóru
hvernig í ósköpunum hann fór að
því að klífa þverhnípta ísaða klett-
ana og snjó og ísflekkina, sem voru
þaktir með miklu magni af lausa-
snjó. Eftir um 14 klukkutíma puð
voru þeir félagarnir komnir um þrjá
fjórðu hluta leiðarinnar upp vegg-
inn. Áttu því aðeins eftir um 500
metra upp á tindinn. Þeir voru því
óneitanlega farnir að gæla við þá
hugmynd, að þeir yrðu fyrstu menn-
irnir til að sigra þennan illvíga
vegg. Síðdegis komu þeir sér fyrir á
tiltölulega stórri sillu, sem var í
skjóli fyrir steinkasti og öðru slíku,
en áfram hélt óveðrið og snjókom-
unni linnti ekki.
Datt niður hinum
megin — tindurinn
sigraður
Fjórmenningarnir komu sér
snemma á fætur vegna þess að um
nóttina hafði kuldinn aukist mjög
mikið og þeim orðið mjög kalt, þó
þeir væru í svefnpokum. Áfram var
því haldið og Heckmeir á undan eins
og venjulega. Skömmu eftir hádegi
heyrðist hálfkæft skelfingaróp frá
Heickmeir í sömu andránni og hann
hvarf félögum sínum sjónum og það
strekktist á Ifflínunni. Félögunum
þremur tókst með naumindum að
stöðva fall Heckmeirs. En hvað
hafði í raun og veru skeð? Hann
hafði hreinlega fallið niður Eiger-
tind að austan, þeir félagarnir höfðu
sem sagt klifið Norðurvegginn og
voru komnir upp á hrygginn sem
liggur upp á tindinn. Það munaði
því litlu, að fyrsti maðurinn til að
sigra Norðurvegginn, dytti niður af
fjallinu hinum megin. Hinir þrír
bröltu upp á hrygginn og síðan
lölluðu þeir allir saman síðasta
spölinn upp á tind.
„Þeim tókst það,
þeim tókst það“
Viðdvölin á tindinum var frekar
stutt, enda varla stætt þar fyrir
stormi og kulda. Þeim tókst þó að
hita sér smálögg af vatni, rétt til að
væta munninn. Þá var haldið af stað
niður vesturvegg fjallsins, sem er
auðveldastur uppgöngu. Að þessu
sinni fór Heickmeir ekki á undan,
heldur fór hann síðastur og það
vakti furðu félaga hans, að hann
dróst sífellt aftur úr. Þessi mikli
fjallgöngugarpur, sem hafði leitt þá
upp allan Norðurvegg Eiger var sem
sagt kominn á ystu nöf. Hann var
gersamlega búinn andlega og lík-
amlega, en hver gat láð honum það?
— Harrer segir m.a. svo frá í bók
sinni um ferðina, að það hefði
enginn maður á jarðríki getað leitt
þá upp vegginn við þessar aðstæður
nema Heickmeir, því væri það
beinlínis óeðlilegt ef engin eftirköst
kæmu fram hjá honum. Þeir tóku
bakpoka hans og skiptu því, sem í
honum var á milli sín og röltu síðan
í rólegheitum niður í Eigergletcher,
sem er síðasta járnbrautarstöðin
áður en Jungfraulestin fer inn í
fjallið. Þar kom litill snáði á móti
þeim félögum og spurði vantrúaður:
Klifuð þið Norðurvegginn? — Já, já,
sögðu þeir félagar einum rómi. Litli
pjakkurinn hljóp sem fætur togaði í
átt til Kleine Scheiegg, sem er hótel
og veitingastaður litlu neðar og
hrópaði í sífellu: Þeim tókst það,
þeim tókst það. Innan tíðar kom
fjöldi manns til móts við þá félaga,
enda höfðu flestir talið þá af. —
Hinir svissnesku og austurrísku
vinir okkar vildu hreinlega bera
okkur á höndum sér, segir Harrer
m.a. í bók sinni. Heickmeir fékk
smálögg af koníaki og þá var ekki að
sökum að spyrja, hann náði fyrri
gleði sinni og lék nú á alls oddi.
Það urðu margir til að reyna í
kjölfar þeirra fjórmenninganna, en
ekki tókst að sigra vegginn aftur,
fyrr en níu árum síðar, eða 1947.
Síðan þá hefur verið stöðugur
straumur fjallgöngumanna til að
reyna og virðist alltaf vera sami
ljóminn yfir því að sigra „Eiger
Nordwand", eins og hann heitir á
máli Svisslendinga. Fjallið tekur
alltaf sinn toll og heyrir það til
undantekninga ef ekki ferst fjall-
göngumaður í Norðurvegg Eiger.
Þeir tveir menn, sem hafa klifið
vegginn á skemmstum tíma, eru
austurrísku kapparnir Reinhold
Messner og Peter Habeler, en þeir
„hlupu" upp vegginn á 10 klukku-
stundum árið 1973. Það má geta
þess til gamans að það voru einmitt
þessir sömu tveir menn, sem sigruðu
Mount Everest, hæsta fjall heims,
fyrstir, án þess að nota súrefnis-
tæki, auk þess að verða fyrstir
manna til að kífa 8000 metra hátt
fjall í Himalayafjöllum „Alpin
Style“ eða án þess að notast við
burðarmenn eða súrefni, en það var
þegar þeir sigruðu Hidden Peak árið
1976.
íslenzkir fjallgöngumenn hafa til
þessa ekki reynt að klífa Norður-
vegg Eigertinds, en hafa hins vegar
einum þrisvar sinnum klifið fjallið
að vestan, þ.e. farið skástu leiðina.
Það var árið 1977 að tveir hópar
sigruðu fjallið og í sumar tókst
einum íslendingi að endurtaka það.
— sb.