Morgunblaðið - 24.09.1980, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. SEPTEMBER 1980
SIGURÐUR HAFSTEIN FRÁFARANDIFRAMKVÆMDASTJÓRISJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS!
Samstaða
sjálístæðismanna er
þjóðarnauðsyn
SiKurður Ilafstcin. hæstaróttarlöKmaður lætur um
þessar mundir af störfum sem framkvæmdastjóri
Sjálfstæðisflokksins, en því starfi hefur Sijjurður KeKnt
í hartnær níu ár. Sijjurður útskrifaðist frá Lagadeild
Iláskóla íslands vorið 1967 og starfaði hann siðan sem
lögfræðinKur í Reykjavík þar til hann var kallaður til
trúnaðarstarfa fyrir Sjálfstæðisflokkinn snemma vors
1972. Það tímahil sem Sigurður hefur geKnt starfi
framkvæmdastjóra flokksins hefur verið mikið breyt-
inKaskeið í sögu Sjálfstæðisflokksins ok kann Sigurður
frá mörjíu að sesja af þeim vettvanKÍ, enda ekki margir
sem hafa haft betri aðstöðu til að fylgjast með þeim
hrærin^um, cn einmitt hann. Moriíunblaðið heimsótti
Sigurð á skrifstofu hans í Valhöll ok ræddi við hann um
ýmisleKt það sem hann hefur reynt á ferli sínum sem
framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins. Sigurður var
fyrst spurður um aðdragandann að ráðningu hans í
þetta starf.
Ætlaði að gegna
starfinu í 2—3 ár
„Ég var ráðinn framkvæmda-
stjóri Sjálfstæðisflokksins í árs-
byrjun 1972 og hóf þá þegar störf
fyrir flokkinn. Áður hafði ég ekki
látið mér detta í hug að ég myndi
eiga eftir að starfa á þessum
vettvangi, vegna þess að ég var á
þessum tíma þátttakandi í rekstri
íögfræðiskrifstofu hér í borginni
og hugur minn beindist ekki að
öðrum störfum. — En margt fer
öðruvísi en ætlað er.
Um ástæður þess, að til mín var
leitað hvað varðar þetta starf, er
mér ekki kunnugt, en ég hafði
verið alllengi starfandi innan
Sjálfstæðisflokksins, var í stjórn
Heimdallar árin 1961 — 1964,
framkvæmdastjóri þess félags
1960—1961, í stjórn Sambands
ungra sjálfstæðismanna 1965 —
1969, í stjórn Fulltrúaráðs Sjálf-
stæðisfélaganna í Reykjavík og
síðar varaformaður ráðsins. Það
var Jóhann Hafstein, þáverandi
formaður Sjálfstæðisflokksins,
sem leitaði til mín og lagði hann
mjög hart að mér að taka starfið
að mér. Ég gekkst að lokum inn á
að þiggja starfið og hugsaði mér
að gegna því í hæsta lagi 2—3 ár,
en ýmsar ástæður lágu til þess, að
þessi tími varð lengri en til stóð í
upphafi. Þess má geta, að þegar ég
tók við þessu starfi, fékk ég það
heilræði frá fráfarandi fram-
kvæmdastjóra, Þorvaldi Garðari
Kristjánssyni, að höfuðnauðsyn
væri á því að framkvæmdastjóri
starfaði af fullum trúnaði og hefði
traust formanns flokksins á hverj-
um tíma, hver sem hann væri,
hyggðist hann ná einhverjum ár-
angri í starfi. Þessu heilræði hef
ég reynt að fylgja."
Leiftursóknin
nánari útfærsla
stefnuskrárinnar
Var einhver ágreiningur innan
flokksins um ráðningu þína?
„Mér var lítið kunnugt um það
þegar ég var ráðinn, að uppi væru
skiptar skoðanir innan flokksins
um það, hver ætti að taka þetta
starf að sér. Hins vegar veit ég
það, að af hálfu miðstjórnar hafði
formanni flokksins verið veitt
heimild til að ræða við Víglund
Þorsteinsson, sem hafði verið
framkvæmdastjóri fulltrúaráðs-
ins, en Víglundur var ekki fáan-
legur til að taka starfið að sér.
Formlega hafði miðstjórn ekki
sett fram hugmyndir um aðra
aðila. Þegar ég var ráðinn var það
samþykkt af öllum miðstjórnar-
mönnum nema einum. Skömmu
síðar tók ég við þessu starfi af
Þorvaidi Garðari. Þessi tími sem
ég hef verið framkvæmdastjóri
hefur verið mjög viðburðaríkur og
við höfum á þessum árum unnið
okkar stærstu kosningasigra og
jafnframt orðið að þola þungbær-
ustu áföllin. Svo ekki sé minnst á
þann klofning sem upp kom í
febrúar í vetur."
Hefur ekki margt breyst á
þessum tíma hvað kosningastarf-
ið varðar?
„Þegar litið er á kosningastarfið
á þessu tímabili þá hefur grund-
vallarvinnan við undirbúning
kosninganna lítið b'reyst, en hins
vegar hafa aðferðirnar við að ná
til kjósenda breyst mjög mikið.
Þessar breytingar voru mest áber-
andi fyrir kosningarnar 1979, þeg-
ar höfuðáherslan var lögð á vinnu-
staðafundi og má í því sambandi
nefna, að hér í Reykjavík efndum
við til 300 slíkra funda fyrir
þessar kosningar. Þá var líka farið
á ítarlegri hátt í útfærslu á
efnahagsstefnu flokksins, en áður
hafði verið gert. Með „Endurreisn
í anda frjálshyggju", sem sam-
þykkt var í febrúar 1979 og
staðfest á Landsfundi í maí það
ár, var ákveðin stefnuskrá flokks-
ins í efnahagsmálum. Leiftursókn
gegn verðbólgu var síðan einungis
nánari útfærsla þessarar stefnu-
mótunar, miðuð við þær aðstæður
sem voru í þjóðfélaginu um ára-
mótin 1979—1980. Það sem fyrst
og fremst er athyglisvert við þessa
stefnumótun þ.e.a.s. „Endurreisn í
anda frjálshyggju" er, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur með henni
skapað sér langtímamarkmið í
efnahagsmálum, en það er af-
skaplega mikilvægt með tilliti til
þjóðfélagsþróunarinnar vegna
þess, að ef flokkur hefur markmið
sem hann stefnir markvisst að, þá
nær hann fyrr þeim markmiðum
en sá, sem lætur hrekjast eftir því
sem vindurinn blæs.“
Ilafa andstseðingar flokksins
ekki haldið þvi á lofti að Leiftur-
sókn gegn verðbólgu sé samsuða
úr kenningum Hayeks?
„Um þetta get ég einungis sagt,
að Leiftursóknin er álíka mikið í
ætt við kenningar Hayeks og
niðurtalningarleið ríkisstjórnar-
innar nú er skyld hugmyndum
Friedmans, um hægfara aðlögun.
En í alvöru talað þá er staðreynd-
in auðvitað sú að efnahagsstefna
okkar er fyrst og fremst íslenzk —
miðuð við aðstæður í þjóðfélagi
okkar nú og tekur mið af þeirri
reynslu sem við öðlumst 1974—
1978, að hægfara aðlögun er erfið í
framkvæmd lengi án þess að sjá
verulegan mun á ástandinu. Því
held ég að fátt sé betur til þess
fallið en einmitt niðurtalningar-
stefna núverandi ríkisstjórnar til
að sýna fólki að stefna Sjálfstæð-
isflokksins fyrir síðustu kosningar
var rétt stefna."
Upphafsmenn
vinnustaðafunda
Hvað með áhrif fjölmiðla á
kjósendur fyrir kosningar?
„Það er augljóst að sjónvarpið
gegnir æ þýðingarmeira hlutverki
fyrir kosningar, og reyndar ekki
bara fyrir kosningar heldur einnig
tímabilið milli þeirra, vegna þess
m.a. að vaxandi hópur kjósenda
mótar afstöðu sína til manna og
málefna á grundvelli framkomu í
sjónvarpi.Ég tel mig hafa kynnst
því við það, að fólk dæmir ýmsa
hæfustu menn þjóðarinnar úr leik,
vegna þess að sjónvarpsmyndavél-
arnargera þeim ekki nægilega góð
skil. Á sama tíma upphefur það
menn, sem miklu minna er í
spunnið, vegna þess að myndavél-
arnar fara með þá á annan og
betri hátt. Þetta veldur manni
áhyggjum, vegna þess að íslensku
þjóðinni veitir ekkert af forystu
sinna hæfustu manna."
l>ú minntist á 300 vinnustaða-
fundi fyrir síðustu kosningar.
Ilvenær komu vinnustaðafund-
irnir til?
„Ég held að við höfum verið
upphafsmenn þess að farið var að
nálgast fólk í gegnum vinnustað-
ina og efndum í talsverðum mæli
til heimsókna á vinnustaði, strax
1972 en þetta voru ekki beinlínis
fundir heldur heimsóknir. Við
útfærðum þetta nánar árið 1976 í
tengslum við kjördæmafundi
Geirs Hallgrímssonar, þáverandi
forsætisráðherra. Síðar tók Al-
þýðuflokkurinn upp svipaðar
vinnuaðferðir fyrir kosningarnar
1978, en þó á þann hátt, að þeir
efndu til funda á nokkrum vinnu-
stöðum í Reykjavík. Þessari að-
ferð til að ná til fólks var hins
vegar ekki beitt að neinu ráði fyrr
en við kosningarnar 1979. Þá voru
ekki haldnir vinnustaðafundir ein-
vörðungu, heldur fóru frambjóð-
endur einnig í heimsóknir í heima-
hús og til félaga og samtaka. Fyrir
sveitastjórnakosningarnar 1974
buðum við meira að segja upp á þá
nýbreytni að frambjóðendur
kæmu í heimsóknir í heimahús.
Við vildum með þessu móti opna
starfsemi flokksins, það má segja
að við höfum fært út starfsemina
þannig, að við komum til fólksins
en köllum ekki fólkið til okkar
eins og algengast hefur verið
hingað til. Megin tilgangurinn
með þessu er að skapa jákvæða
afstöðu almennings til stjórn-
málamanna og stjórnmálabar-
áttu“.
Geir og Jóhann
mikilhæfir menn
Á ferli þinum sem fram-
kvæmdastjóri hefur þú starfað
með tveimur formönnum flokks-
ins. Hvernig var að eiga samstarf
við þá?
„Sem framkvæmdastjóri flokks-
ins hef ég að sjálfsögðu átt náið
samstarf við þessa menn, dagleg
samskipti. Ég tel að ég hafi notið
trausts þeirra beggja og samstarf-
ið við þá báða, hvorn á sínum tíma
hefur verið eins og bezt verður á
kosið. Jóhann Hafstein var að
mínu mati maður flokksins, í þeim
skilningi að hann hafði geysi
mikinn áhuga á flokksstarfinu. Ég
held að hann hafi haft á því mesta
þekkingu, að öðrum formönnum
flokksins ólöstuðum, og vilja til
eflingar þess, enda hafði hann á
meira en áratugs ferli sínum sem
framkvæmdastjóri flokksins aflað
sér mikillar þekkingar, auk þess
sem hann tók þátt í uppbyggingu
þess. Innra starfið er lífæð hvers
stjórnmálaflokks og það skildi
Jóhann manna best. Þess vegna
held ég að það hafi ekki verið nein
tilviljun að hann sneri sér fyrstur
formanna Sjálfstæðisflokksins að
því, að helga flokknum krafta sína
einvörðungu, á meðan flokkurinn
var utan stjórnar. Þessu fordæmi
Jóhanns hefur núverandi formað-
ur, Geir Hallgrímsson, fylgt. Fyrir
framkvæmdastjóra flokksins er
það gífurlegur styrkur að formað-
ur flokksins einbeiti sér að starfi
innan flokksins, þó ekki sé nema
þegar flokkurinn er í stjórnar-
andstöðu.-Þetta hefur Geir Hall-
grímsson gert árin 1973—1974 og
síðan aftur frá árinu 1978. Báðir
þessir menn hafa unnið flokknum
mikið og ómetanlegt starf.
Um Geir Hallgrímsson að öðru
leyti vil ég segja það og tel mig
fyllilega til þess dómbæran, eftir
að hafa starfað náið með honum
undanfarin sjö ár, að ég tel hann
vera lang hæfasta forystumann-
inn, sem flokkurinn hefur á að
skipa í dag. Ég tel hann hafa mjög
gott pólitískt innsæi, hann er
mjög fljótur að gera sér grein
fyrir málum, orsökum þeirra og
afleiðingum en það er einn stærsti
kostur hvers stjórnmálaforingja.
Annars er erfitt að ræða um
þessa tvo menn í sömu andránni
án þess að menn fái þær hug-
myndir að maður sé að bera þá
saman á einn eða annan hátt, en
það er ég ekki að gera og vil ekki
gera. Þarna er um að ræða tvo
mikilhæfa menn og ómögulegt að
leggja þá á sitt hvora vogarskál-
ina, slíkt þjónar engum tilgangi."
Stækkun húsnæðis-
ins mikið ævintýri
Á þinum ferli sem fram-
kvæmdastjóri byggði Sjálfstæðis-
flokkurinn myndarlegt hús. Var
það ekki mikið átak?
„Vissulega. — Strax fyrstu
mánuðina eftir að ég hóf störf
fyrir Sjálfstæðisflokkinn varð mér
ljóst að húsnæði það, sem við
höfðum yfir að ráða í Galtafelli
var allskostar ófullnægjandi fyrir
þá öflugu starfsemi sem Sjálf-
stæðisflokknum var nauðsynlegt
að halda uppi. Enda fór það svo,
að við urðum, síðari hluta árs
1972, að taka á leigu húsnæði á
tveimur stöðum úti í bæ. Við
Jóhann Hafstein ræddum oft hvað
til bragðs ætti að taka og vorum
sammála um að þáverandi að-
stæður yrðu að breytast. Jóhanni
var mjög ofarlega í huga það átak
sem hann hafði staðið að, við
byggingu Sjálfstæðishússins við
Austurvöll og hallaðist nokkuð
fljótlega að því, að efnt yrði til
átaks, nýbyggingar, sem yrði þá
að vera varanleg lausn á húsnæð-
ismálum flokksins. Þó var þetta
ekki upphaflega hugmyndin, því
að við ieituðum fyrir okkur á
ýmsum stöðum, bæði í eldra hús-
næði og í húsum sem voru á
ýmsum byggingarstigum. Fengum
við arkitekta til að gera sér grein
fyrir ásamt okkur, hvernig þau
hús gætu fullnægt þörfum flokks-
ins til frambúðar. Frá þessum
hugmyndum var þó horfið, fyrst
og fremst vegna þess, að endan-
legt mat okkar og annarra sem til
samráðs voru fengnir, var það, að
vænlegasti kosturinn til fjár-
mögnunar á þessu ævintýri, sem
stækkun húsnæðis vissulega var,
það er flokkurinn átti ekkert
annað en andvirði Valhallar við
Suðurgötu til að leggja í slíka
fjárfestingu, væri sjálfboðavinna
flokksmanna og almenn fjársöfn-
un. Við töldum að með því að fara
þessa leið þá mætti glæða meiri
áhuga meðal flokksmanna fyrir
nýbyggingunni, en með því að
kaupa hús, sem reist hefði verið
með þarfir annarra í huga, enda
verkefnið óleysanlegt nema mikill