Morgunblaðið - 24.09.1980, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. SEPTEMBER 1980
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. SEPTEMBER 1980
17
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.500.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 280
kr. eintakiö.
Ráðherrabréf
Svavars
Gestssonar
Kjaradeila vinnuveitenda og launþeKa á hinum almenna
vinnumarkaði hefur nú staðið í tæpa tíu mánuði. Aðilar hafa
leitað að sameifíinleKri niðurstöðu nærfellt allan þann tíma. Nokkur
hlé hafa þó orðið, eins og til dæmis þegar ríkisstjórnin beitti sér
fyrir sérviðræðum Alþýðusambandsins og Sambands íslenskra
samvinnufélaga, sem einungis reyndust tímasóun. Síðasta viðræðu-
lota Vinnuveitendasambandsins og Alþýðusambandsins hefur þokað
málum nokkuð í rétta átt. Óhætt er að fullyrða, að þessar
kjaraviðræður hafi einkennst af óvenjulegu langlundargeði þeirra
manna, sem hafa verið ótrauðir við að hvetja til verkfalla áður fyrr.
Hljóta allir að fagna því, að nú er ekki æst til almennra verkfalla og
munar í því efni líklega mest um það, að á ritstjórnarskrifstofum
Þjóðviijans drepa menn tímann við að gera hlut alþýðubandalags-
ráðherranna sem bestan með alls konar talnarugli, sem greinilegt er,
að höfundarnir sjálfir skilja ekki. Um leið og deiluaðilar leggja á það
meginkapp að ná efnislegum sáttum hafa þeir ítrekað trú sína á gildi
frjáls samningsréttar og jafnframt lagt á það áherslu, að
ríkisstjórnin skapi með aðgerðum sínum hæfileg skilyrði fyrir
viðunandi samkomulagi.
Ekki er unnt að hrósa ríkisstjórninni fyrir afskipti hennar af
kjaradeilunni. Hér að ofan var minnst á SÍS-ASÍ-frumhlaupið. Á
vordögum beitti ríkisstjórnin sér fyrir skattahækkunum á Alþingi,
sem báðir aðilar vinnumarkaðarins fordæmdu og töldu til óþurftar.
Mættu þessar skattpíningaraðgerðir svo mikilli andstöðu hjá
verkalýðshreyfingunni, að þingmaður Alþýðubandalagsins, Guð-
mundur J. Guðmundsson, formaður Verkamannasambands íslands,
sá sér þann kost vænstan að flýja til Stykkishólms til að skattalögin
kæmust í gegnum þingið. Minnast menn ekki jafn mikils hugleysis
úr síðari tíma þingsögu.
Um síðustu helgi var Guðmundur J. Guðmundsson líklega að höfða
til innstæðu sinnar hjá hinni skattbólgnu ríkisstjórn, þegar hann
hótaði viðsemjendum sínum á fundi hjá sáttasemjara með
afarkostum af hálfu félagsmálaráðherra. Sagðist Guðmundur
mundu klaga í félagsmálaráðherra og fá hann til gagnaðgerða, ef
vinnuveitendur féllust ekki á kröfu um hámarksverð í mötuneytum
um land allt. Og viti menn. Svavar Gestsson félagsmálaráðherra dró
fram ráðuneytisbréfsefni og sagðist ekki mundu veita erlendu
farandverkafólki atvinnuleyfi, ef vinnuveitendur yrðu ekki góðir við
Guðmund J. Viðbrögð vinnuveitenda voru markviss og ákveðin. Þeir
sögðu bréf ráðherrans freklega íhlutun í hinn frjálsa samningsrétt.
Kröfðust þess að það yrði dregið til baka, ella myndu þeir ekki taka
þátt í frekari viðræðum. Svavar Gestsson og Guðmundur J. bliknuðu.
Ráðherrabréfið var afturkallað og einnig krafan um samræmt
hámarksverð í mötuneytum.
^yrir margra hluta sakir er þetta atvik lærdómsríkt. Enn einu
sinni hefur fengist staðfesting á pólitísku blygðunarleysi Alþýðu-
bandalagsins, sem gerir flokkinn óhæfan til valda. Ráðamenn
flokksins hugsa um það eitt, að þeirra sé mátturinn og dýrðin. Þá
varðar ekkert um eðileg valdmörk og frjálsan samningsrétt.
Dómgreind Svavars Gestssonar er svo brengluð, að hann telur við
hæfi, að vinnuveitendur gangi fyrir hann á flokksskrifstofu
kommúnista, þegar þeir krefjast tækifæris til að mótmæla
valdníðslu hans sem ráðherra. Hótunarvald verkalýðsrekenda
kommúnista í ráðherranafni við kjarasamningaborðið byggist
vafalaust á loforði þeirra um að halda verndarhendi sinni yfir
skattpíningarstefnu ríkisstjórnarinnar. Raunar sannaðist kapp
þeirra í því efni síðast 9. september sl., þegar fulltrúar Alþýðubanda-
lagsins stöðvuðu framgang kröfugerðar um lækkun skatta á hinum
lægst launuðu í 43ja manna nefnd Alþýðusambandsins.
Ihlutunarsemi Svavars Gestssonar á viðkvæmu stigi almennu
kjaraviðræðnanna er enn eitt dæmið um óheillavænleg afskipti
ríkisstjórnarinnar af kjaramálunum. Ríkisstjórnin hefur ekki sett
fram neinar hugmyndir, sem miða að farsælli lausn. Þvert á móti
iiggur í loftinu, að ráðherrarnir bíði með bráðnauðsynlegar
efnahagsaðgerðir í þeirri trú, að þeim verði ekki mætt af fullri
hörku, ef þeir hlutist til um kjaramálin, eftir að um þau hefur verið
samið. Ráðherrabréf Svavars Gestssonar sýnir, að hann er til alls
líklegur og lætur sér ekki segjast fyrr en í fulla hnefana.
Verkalýðsrekendur kommúnista umgangast ráðherra sína með
silkihönskum. Hin pólitíska samtrygging kommúnista sækir afl sitt
til virðingarleysis fyrir viðteknum lýðræðislegum leikreglum. Páll
Sigurjónsson, formaður Vinnuveitendasambands íslands, hitti nagl-
ann á höfuðið, þegar hann sagði um ráðherrabréf kommúnista: „Slíkt
sem þetta myndi ekki einu sinni ganga í Póllandi i dag. Með þessari
afskiptasemi virðist ráðherrann vera að þvinga upp á okkur því
kerfi, sem Pólverjar eru að reyna að afnema."
. . .
Flugslysið
í Smiörfiöllum:
Ljósmyndir Mbl. Kagnar Axelsson.
Niðdimm þoka lagðist yfir Smjörfjöllin skömmu eftir að flak vélarinnar fannst, en aðeins hafði birt til um kl. 6 í gær í birtingu.
Þyrla Varnarliðsins gat þá lent við slysstað, en varð að bíða lengi eftir að komast á loft og að siðustu var tekið á loft í svartaþoku.
Sólarhringstörn leitar-
manna við erf ið skilyrði
Frá Árna Johnsen. blm. Mbl.á E|(ilsstnðum.
LEITARFLOKKAR frá Vopna-
firði og Héraði leituðu í allt
fyrrakvöld og sl. nótt að níu
manna Islander-vél Flugfélags
Austurlands við mjög erfiðar að-
stæður. Leitarmenn komust mjög
hægt yfir vegleysurnar á jeppum
og snjóbílum með belti, þótt eng-
inn snjór væri á heiöinni, en á
aðalleitarsvæðinu urðu leitarmenn
að ganga tugi kílómetra. í birt-
ingu i gær, eða um kl. 6, komu
leitarflugvélar á vettvang, bæði
frá Flugfélagi Austurlands og
Varnarliðinu, en þar var þyrla
einnig á ferðinni. Fannst flak
vélarinnar efst í hliðum Þrætu-
tungu, sem er um 1250 m hátt fjall,
eitt af þeim hæstu í Smjörfjöllum.
Innan tíðar voru leitarmenn komn-
ir á slysstað. Flugmaður vélarinn-
ar og tveir farþegar munu hafa
látizt samstundis og vélin skall i
fjallið, en talið er að mikið niður-
streymi hafi verið á þessu svæði
um það leyti sem slysið varð. Vélin
er gjörónýt og var ekki unnt að ná
líkum mannanna úr flakinu i gær,
en sérþjálfuð sveit flugbjórgunar-
sveitarmanna úr Reykjavik kom
austur í gærkvöldi með vél Land-
helgisgæzlunnar til aðstoðar á
slysstað.
Skjótt eftir að níu sæta Islander-
vélarinnar var saknað, laust eftir kl.
15 á mánudag, hófu leitarflokkar
frá Egilsstöðum og Vopnafirði að
undirbúa leit í Smjörfjöllum, en
fljótlega varð vart við merkjasend-
ingar frá neyðarsendi vélarinnar.
Leitarskilyrði í Smjörfjöllum voru
ákaflega erfið, bæði vegna þess að
myrkur var að skella á um það leyti
sem leitarflokkar komu á vettvang,
og þoka hamlaði mjög leit, en ekki
Leitarmenn búa sig undir að ganga heim á leið eftir tuga km göngu
í snjó, urð og bleytu um heiðar Smjörfjalla í víðtækri og erfiðri leit.
lá ljóst fyrir hvar vélinni hafði
hlekkzt á. Engir vegir eru á þessum
slóðum og urðu leitarflokkar að fara
í vel búnum jeppabílum og snjóbíl-
um, en mestan hluta leitarsvæðisins
urðu leitarmenn að ganga. Blaða-
menn Mbl. fóru í leitarleiðangurinn,
sem stóð í einn sólarhring óslitið.
Leitarflokkar Vopnfirðinga og
manna af Héraði leituðu strax í gær
vítt og breitt um Smjörfjöllin og
Smjörvatnsheiði, en leitin var
skipulögð á Egilsstöðum og stjórnað
þaðan. Strax um kvöldið komu
fulltrúar frá flugmálastjórn til Eg-
ilsstaða, til að fylgjast með málinu
og þar á meðal var Skúli Jón
Sigurðarson, deildarstjóri Loft-
ferðaeftirlitsins, með sérstakt
leitartæki til að greina merki frá
neyðarsendinum og staðsetja flug-
vélina, sem í voru flugmaður og
tveir farþegar.
Það tók leitarflokkana 5—6
klukkutíma að komast á leitarsvæð-
ið með jeppum og snjóbílum, en
síðan hófst ganga leitarmanna í
12—16 klst. stanslaust yfir grýtta
heiði og blauta. Um miðja nótt
náðist fyrst merki á móttökutæki
flugmálastjórnar, en erfitt var að
greina hvaðan merkin komu, því
endurkast frá klettum ruglaði. í
birtingu í gær, þegar vél frá Flugfé-
lagi Áusturlands kom til leitar,
náðust merki neyðarsendisins strax,
og gat vélin sýnt leitarmönnum
hvar flakið var, með því að fljúga
yfir slysstaðinn og gefa merki í
talstöðvar um leið. Flak vélarinnar
lá í u.þ.b. 250 m hæð í brattri hlíð
Þrætutungu, um það bil 50 m frá
hæstu brún. Varð að klífa hlíðina á
slysstað með sérstökum búnaði, en
vélin liggur mjög tæpt á hamra-
brún, mölbrotin og þarf litla hreyf-
ingu á flakið, til að það velti niður
hlíðina. Munu flugbjörgunarsveit-
armenn úr Reykjavík fara á vett-
vang í dag á dráttarvélum með
útbúnað sinn, til að ná líkum
mannana þriggja. Þá munu menn
frá Loftferðaeftirlitinu einnig fara í
dag til að rannsaka málið.
Skömmu eftir birtingu í gær-
morgun létti mikilli þoku á slys-
svæðinu, en rétt þegar fyrstu leitar-
menn frá Vopnafirði og Varnarlið-
inu komu á slysstað, eftir að þyrlan
hafði lent undir fjallinu, skall
þokan yfir aftur og hélzt þannig í
gær. Var ekkert hægt að gera á
slysstað við þær kringumstæður og
héldu leitarmenn þá aftur til
byggða, fyrst gangandi í nokkra
klukkutíma, og síðan í snjóbílum og
jeppum. Þegar leitarmenn komu af
heiðinni eftir 24 stunda útivist, beið
þeirra heitur matur á bæjunum
Hvanná I og II í Jökuldalshreppi, en
leitarmenn höfðu sýnt mikið þrek
við erfiðar aðstæður. Leitin að flaki
Islander-vélarinnar mun vera með
þeim erfiðari í slíkum slysum um
langt skeið.
Skúli Jón Sigurðsson deildarstjóri í Loftferðaeftirlitinu skoðar brak úr Islander-vél-
inni skammt frá þeim stað sem vélin hangir í snjódyngju í berginu.
Flugstjóri þyrlu Varnarliðsins útskýrir fyrir Skúia Jóni hvernig flugvélarflakið
liggur mölbrotið í bergslakka og þarna ræða þeir möguleika á þvi að ná flakinu niður
Ólafur Jóhannesson á allsherjarþingi SÞ
Erlendur her f ari
frá Afghanistan
ÓLAFUR Jóhannesson utanríkis-
ráðherra flutti á mánudag ræðu á
allsherjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna, en ásamt honum sitja þingið
af íslands hálfu þeir Hannes
Hafstein skrifstofustjóri utanrík-
isráðuneytis, Tómas Tómasson og
Kornelíus Sigmundsson. Full-
trúar stjórnmálaflokkanna munu
sækja þingið þegar á liður eða
upp úr mánaðamótunum.
I upphafi ræðu sinnar gat Ólafur
Jóhannesson þess að hann hefði átt
sæti í sendinefnd íslands á fram-
haldsfundi fyrsta allsherjarþings-
ins í New York árið 1946. „Þá var
bjartsýni ríkjandi. Sjálfsagt hafa
bjartsýnustu hugsjónamenn orðið
fyrir nokkrum vonbrigðum. Þeir
hafa ekki séð allar vonir sínar
Bagdad-
búar
eru
rólegir
I^ondon. 23. september. AP.
„BAGDADBUAR eru rólegir í
dag. Ég sá tvær íranskar
flugvélar skotnar niður,“
sagði írakski hlaðamaðurinn
Emah Al-Nimah í símtali i
dag.
„Loftvarnamerkin hófust
kl. 5.30 f.h., en lífið gekk sinn
vanagang. Nemendur mættu i
skólum, verzlanir og skrifstof-
ur voru opnaðar og ég sé fólk
synda i lauginni við Bagdad-
hótelið.“ sagði Al-Nimah.
„Ég sá þrjár íranskar flug-
vélar frá þakinu á húsinu mínu
og ein þeirra varð fyrir skoti."
Hann kvaðst hafa séð eina
aðra flugvél skotna niður.
Blaðamaðurinn sagði, að í
tilkynningu íraka um loftárás-
irnar í dag segði að 47 óbreytt-
ir borgarar hefðu beðið bana,
þar af 29 í árás á Basra. írakar
sögðu að minni háttar tjón
hefði orðið á stórri olíuefna-
verksmiðju, sem Bandaríkja-
menn reka í Basra, og 50
slasazt. Irakar sögðu að 18
hefðu beðið bana og 42 slasazt í
loftárásum á Bagdad og 24
slasazt í Mosul.
Al-Nimah sagði, að fólk væri
bjartsýnt í írak. Hann sagði,
að auðvelt væri að heyra í
Teheran-útvarpinu, en enginn
tæki mark á því, þar sem Iran
væri í upplausn og ekki heil
brú í því sem íranir segðu.
„Jafnvel á þessum alvarlega
stríðstíma stangast skipanir
þeirra á. í gærkvöldi hvatti
íranskur embættismaður til
útifundar og svo kom annar og
sagði að engir fundir yrðu
leyfðir."
„Útvarpið segir, að yfirmenn
gefi mótsagnakenndar skipan-
ir og við höfum heyrt að
hermönnum hafi verið sagt að
yfirgefa ekki búðir sínar'. Við
erum að velta því fyrir okkur,
hvernig þeir geta barizt ef þeir
verða kyrrir í búðum sínum."
Aðspurður hvort hann teldi
að Bandaríkin biðu átekta til
að geta hjálpað Irönum gegn
Írökum sagði AI-Nimah að
hann teldi svo vera. Hann
sagði að menn hefðu heyrt
ræðu Muskie utanríkisráð-
herra, þar sem hann hét írön-
um samstarfi ef gíslarnir yrðu
látnir lausir.
rætast. En orð og störf hugsjóna-
manna bera oft ávexti þótt þeim
sjálfum auðnist ekki að sjá þá,“
sagði utanríkisráðherra m.a. Þá
ræddi hann hernaðaríhlutunina í
Afganistan og minnti á ályktunar-
tillögu 6. sérstaka skyndiþings SÞ
sem segir m.a. að kalla bæri allan
erlendan her frá Afganistan tafar-
laust og skilyrðislaust. Meira en 8
mánuðir væru nú liðnir frá sam-
þykkt hennar, en ekkert hefði enn
verið gert til að fara eftir henni.
„Ég tel það skyldu mína sem
fulltrúa smáþjóðar, er setur traust
sitt á fulla virðingu fyrir ákvæðum
stofnskrár hinna Sameinuðu þjóða,
að minna hér og nú á ákvæði
ályktunar sérstaka aukaþingsins í
janúar sl. og nauðsyn þess að þegar
verði hafist handa um framkvæmd
Nýju Delhl. 23. septrmber. AP.
NEELAM Sanjiva Reddy, forseti
Indlands, staðfesti í gær lög er
veita stjórn Indiru Gandhi heim-
ild til að láta taka fasta og halda
í fangelsi í 12 mánuði án réttar-
halda hverja þá, er hættulegir
eru taldir öryggi landsins.
Samkvæmt heimildinni geta
stjórnvöld einnig látið handtaka
þá, er valda röskun á eðlilegu lífi
í landinu. Lögin taka gildi í dag,
en þau voru samþykkt á ríkis-
þeirra." Kvað utanrikisráðherra
þennan atburð hafa átt stærstan
þátt í kólnandi sambúð og aukinni
spennu milli austurs og vesturs.
í lok ræðu sinnar vék Ólafur
Jóhannesson að hafréttarmálum,
sem hann sagði Islendinga telja
eitt það mikilvægasta er samtökin
fjölluðu um. Sagði hann að eftir sjö
ára ráðstefnuhald og mikla undir-
búningsvinnu liti nú út fyrir, að
samkomulag væri að takast um
helstu atriði þeirra. „Verði þessi
sáttmáli að raunveruleika, er um
að ræða eitt mesta stórvirki, sem
Sameinuðu þjóðirnar hafa unnið
frá stofnun þeirra og lýsandi dæmi
um það, hverju samtök okkar geta
áorkað ef viljinn er fyrir hendi,"
sagði utanríkisráðherra að lokum.
stjórnarfundi í síðustu viku og
staðfesti Reddy þau í gær.
I tilkynningu stjórnarinnar
segir, að ýmsir várnaglar séu í
lögunum er tryggi það að enginn
verði beittur vísvitandi órétti. Að
sögn kunnugra, minnir hin nýja
löggjöf í ýmsu á þau völd er
Indira tók sér er hún lýsti yfir
neyðarástandi í landinu í júni-
mánuði 1975, en fljótlega upp úr
því lét hún taka fasta tugþúsund-
ir pólitískra andstæðinga sinna.
Frakkinn Gerard d'AbouvilIe við komuna til Brest í Frakklandi
eftir að hafa siglt einn síns líðs á skektu yfir Atlantshafið. Sonur
hans slóst i förina er d'Abouville kom upp að Frakklandsströnd-
Um. Símamynd — AP
Einn á skektu
yfir Atlantshaf
Brest. 22. september. AP.
ÞÚSUNDIR manna hylltu Ger-
ard d'Abouville er hann steig á
land úr skektu sinni á Ouess-
anteyju við Brest eftir að hafa
róið einn síns liðs yfir Atlants-
hafið, frá Þorskhöfða við Bost-
on.
Á ferðalaginu hvolfdi skekt-
unni niu sinnum. en ferðalagið
tók 71 sólarhring og 23 klukku-
stundir, en það er skemmri tími
en áður hefur náðst. Jafnframt
réri d'Abouville lengri vega-
lengd en fyrri róðragarpar
hafa gert. hann réri yfir 5,200
kílómetra. Fyrri ferðalög af
þessu tagi hafa endað á írlandi
eða á Bretlandseyjum.
Bátskel sína skýrði d’Abou-
ville Cook skipstjóra í minningu
um hinn kunna siglingagarp.
D’Abouville varð 35 ára meðan á
róðrinum yfir Atlantshaf stóð,
þ.e. 5. september sl.
Við komuna til Frakklands
sagði d’Abouville, sem er lærður
skipstjóri, að hann hefði lagt út í
róðrarævintýrið í þeim tilgangi
einum að hafa ánægju af. Bátur
hans var sérstaklega hannaður
og byggður fyrir ferðina og var
18 feta langur. Hann réri að
jafnaði í 12—15 klukkustundir
hvern dag en lét annars reka.
Hagstætt veður var meiri hluta
ferðarinnar, en þó var stundum
stormasamt í ágústmánuði.
Indira fær heim-
ild til fangelsunar
án dóms og laga