Morgunblaðið - 08.11.1980, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 1980
15
einfaldri myndbyggingu og leik-
ur sér að því að gera dramatiska
hluti úr einum ávöxt eða tveim,
þremur hlutum, er hann setur í
myndflötinn. Fínleiki þessara
verka er með ótrúlegu yfirbragði
og túlkar viðkvæma sál og sér-
stakan skilning á myndbygg-
ingu. Ljós og skuggi eiga einnig
sinn þátt í áhrifakrafti þessara
verka. í sem fæstum orðum sagt:
Þetta eru úrvalsverk, gerð af
þeirri kunnáttu, er aðeins er
handbær hjá meisturum.
Það eru 36 verk á þessari
sýningu og vart hægt að gera
upp á milli einstakra verka,
samt bendi ég á nokkrar myndir,
sem ég sérlega horfði á: No. 6, 20,
22, 27 og 36. Allt eru þetta verk,
sem unnin eru í þurrnál og
akvatintu, en það er viðkvæm og
vönduð aðferð, sem ekki er á
færi hvers manns.
Eins og sjá má af þessum
línum, var ég sérlega ánægður
með þessa sýningu Kaskipuro.
Hún er í þeim gæðaflokki, sem
er að gera anddyrið og gangana í
Norræna húsinu að eins konar
musteri grafík-listar, ef svo
mætti að orði kveða. Það er
mikill sómi fyrir húsið sem
menningarstofnun, að slíkar
sýningar, sem þær tvær, er ég
hef fjallað um í þessu skrifi,
skulu hafa komið fyrir sjónir
okkar hér í höfuðborg íslands.
Þakkir fyrir þessa sýningu.
Lelkllsl
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
inn í hugþekka ævintýraveröld í
samvinnu við Guðrúnu Auðunsdótt-
ur, en leikmynd, brúður og bún-
ingar eru hennar verk. Aðstoðar-
maður leikstjóra var Sif Breiðdal,
en aðstoð við táknmál veittu Vil-
hjálmur G. Vilhjálmsson og Berg-
lind Stefánsdóttir. Ljós og hljóð sá
Ólafur Örn Thoroddsen um.
Tæknilega séð held ég að þetta
verk brúi bil milli heyrandi og
heyrnarlausra vegna þess að hér
geta þeir skemmt sér í sameiningu
og táknmál heyrnarlausra verður
skiljanlegt. Það eru til dæmis
margir hlutir í táknmálinu sem eru
í senn upplýsandi og í gamansöm-
um anda frá hendi höfundar. Það
tókst leikurunum vel að túlka, en
mest komu við sögu biðlarnir Al-
freð og Vilfreð í höndum þeirra
Helgu Thorberg og Önnu S. Einars-
dóttur. Sögukona var Ragnheiður
A. Arnardóttir og leysti þann
vanda ágætlega. Sólveig Halldórs-
dóttir í hlutverki kóngsdóttur
þurfti að vísu ekki mikið að láta að
sér kveða, en gerði hlutverkinu góð
skil.
Þetta framtak Alþýðuleikhússins
verður vonandi metið að verðleik-
um. Það er ástæða til að hvetja
foreldra til að leyfa börnum sínum
að kynnast verki Christinu Ander-
son og um leið fá innsýn í það sem
heyrnarlausir þurfa við að glíma.
Þar eð ég er afskaplega torlæs á
spænska tungu treysti ég mér ekki
til að segja mikið af viti um
þýðingu Ingibjargar Haraldsdóttur
utan hvað mér finnst vera gott og
eðlilegt mál á bókinni og hnaut ég
ekki um nokkurn skapaðan hlut í
því efni við lestur hennar. Er það
meira en hægt er að segja um
margar innlendar ritsmíðar, hvað
þá þýðingar.
Mér finnst þetta góð bók og
skemmtileg aflestrar. Ymsum kann
að virðast efni hennar nokkuð
fjarlægt og að íslendingum komi
lítið við brölt auðhringa upp til
fjalla í fjarlægum löndum, en þeim
hinum sömu væri hollt að hugleiða
um stund aldalanga baráttu eigin
forfeðra við erlent vald sem þó
beitti ekki jafn grimmdarlegum
„stjórnunaraðferðum" og fyrirtæki
það sem ber hið sakleysislega nafn,
„Cerro de Pasco Corporation", og
dafnaði vel á sjötta og sjöunda
áratugnum — og gerir sjálfsagt
enn.
Á myndinni eru frá vinstri: Bjarnveig Bjarnadóttir. forstöðukona Ásgrimssafns, Birgir Thorlacius, ráðuneytisstjóri, Sigrún
Guðmundsdóttir, kennari, frænka Ásgrims, Guðmundur Benediktsson, myndhöggvari og Björg Þorsteinsdóttir, listmálari, sem mun
fara með stjórn safnsins ásamt Sigrúnu og Guðmundi.
Ásgrímssafn tuttugu ára
- sérstök afmælissýning opnuð á sunnudag
Ásgrimssafn er tuttugu ára um þessar mundir. Af þvi tilefni
hefur verið sett upp sérstök afmælissýning í safnhúsinu að
Bergstaðastra'ti 74 og verður hún opnuð sunnudaginn 9.
nóvember. Á sýningunni er að finna úrval af myndum sem
Ásgrímur ánafnaði þjóð sinni árið 1953. en það safn telur na‘r 500
málverk, auk fjölda teikninga, vinnubóka o.fl. Myndir á sýninguna
hafa valið þau Björg Þorsteinsdóttir listmálari, sem efir áramótin
tekur við forstöðu safnsins. og Guðmundur Benediktsson mynd-
höggvari.
Á blaðamannafundi, sem boðað var til vegna afmælisins. rakti
forstöðukona safnsins, Bjarnveig Bjarnadóttir, sögu safnsins og
aðdragandann að stofnun þess, en Bjarnveig hefur veitt safninu
forstöðu óslitið frá stofnun þess. Bjarnveigu sagðist svo frá:
Hinn 30. mars 1953 skrifaði
Ásgrímur Jónsson málari undir
gjafabréf sitt til þjóðarinnar, þá
rúmliggjandi á sjúkrahúsi.
Hann andaðist 5. apríl 1958.
Auðnaðist honum að mála
nokkrar myndir á þessum árum,
þrátt fyrir háan aldur og sjúk-
leika sem sótti á hann öðru
hverju.
Nokkru áður boðaði hann á
sinn fund fulltrúa ríkisins, Birgi
Thorlacius ráðuneytisstjóra,
Valtý Stefánsson ritstjóra, sem
þá var formaður Menntamála-
ráðs, Ragnar vin sinn Jónsson
bókaútgefanda og skyldmenni
sín þrjú, þau Jón bróður sinn,
Guðlaugu Jónsdóttur hjúkrun-
arkonu og mig.
Við sátum í heimili Ásgríms
yfir kaffibolla þear hann til-
kynnti þá ákvörðun sína að
ánafna þjóð sinni öll listaverkin,
sem staðsett voru í húsinu þá.
Einnig húseign sína, heimili og
sparifé sitt, sem nota skyldi til
viðhalds listaverkunum, og var
það meðal annars notað til þess
að breyta lélegri kjallara-
geymslu í trausta málverka-
geymslu. Verk þau er reyndust
vera í húsinu eftir andlát Ás-
gríms voru nær 500 fullgerðar
olíu- og vatnslitamyndir, og
nokkur olíumálverk ófullgerð.
Auk þess mörg hundruð þjóð-
sagnateikningar og fjöldi vinnu-
bóka, sem í eru margar fullgerð-
ar myndir, sumar þeirra gerðar
um og upp úr aldamótum.
Ásgrímur ákvað í gjafabréfi
sínu að Jón bróðir hans, Guðlaug
Jónsdóttir frænka hans og ég
yrðum í stjórn væntanlegs Ás-
grímssafns, og að ég veitti því
forstöðu. Birgir Thorlacius ráðu-
neytisstjóri hefur alla tíð verið
fulltrúi ríkisins í sambandi við
gjöf Ásgríms.
Brátt hófum við Jón að skrá-
setja myndirnar og sjá um
innréttingu á málverkageymsl-
um í kjallaranum, en flestar
myndirnar stóðu í stöflum upp
við veggi í vinnustofu Ásgríms.
Þetta starf tók okkur Jón hálft
annað ár. Strax í upphafi ákváð-
um við Jón, að við heimili
Ásgríms skyldi ekki hróflað. Það
yrði í sömu skorðum eins og það
var er hann gekk þaðan út í
hinsta sinn, nema að veggina
varð að nota, en á þeim voru
aldrei fleiri myndir en 2—3 í tíð
Ásgríms.
Og 5. nóvember 1960 var
Ásgrímssafn opnað almenningi.
Ákveðið var að sýningar yrðu
ætíð 3 á ári hverju, sumar-,
haust- og skólasýning, og þá
skipt um myndir. Margir hafa
lagt leið sína hingað, og erlendir
gestir skoðað safnið á sumrin.
En stórir erlendir gestahópar
koma sjaldan í safnið. Þeir leita
Ásgrímssafn uppi, sem áhuga
hafa á þessari listgrein. Safnið
er kynnt í kynningarbæklingum
fyrir erlent ferðafólk, og safnið
lætur prenta kynningarplagg á
ensku, þýsku og dönsku. Og
auðvitað á okkar tungumáli
einnig, sem skólafólki er afhent
á skólasýningum, sem opnaðar
eru eftir hver áramót. Þær eru
nú orðnar sextán talsins.
Sérsýningar hafa verið haldn-
ar öðru hverju á haustin. Til
dæmis sýning á vatnslitamynd-
um, eingöngu frá Þingvöllum.
Einnig sérsýning á hinu svo-
kallaða Húsafellstímabili í list
Ásgríms, sem segja má að hefj-
ist um 1945, en þá byrjar hann
að mála hinar litríku myndir
sínar. En oft hafði hann dvalið
þar áður. Kom þangað í fyrsta
sinn árið 1904. Hann var þá á
ferðalagi um Borgarfjörð með
fólki úr Árnessýslu. Ekki málaði
hann þar á því ári, en um 1915
var hann kominn að Húsafelli
aftur og málaði þá um tíma þar.
Og öðru hverju eftir það, þar til
Húsafell varð annað heimili Ás-
gríms síðustu áratugi ævi hans.
Skömmu eftir að Ásgrímssafn
var opnað hóf það útgáfu lista-
verkakorta, gerð eftir myndum í
eigu safnsins. Prentað er eitt
kort á ári fyrir jólin. Jólakortið
nú er afmæliskort safnsins
prentað eftir vatnslitamynd frá
Þingvöllum. Ágóði kortanna hef-
ur verið notaður til greiðslu á
viðgerð og hreinsun ýmissa
verka safnsins, aðallega eldri
mynda.
Hér lýk ég þessum fátæklegu
upplýsingum um þjóðargjöf Ás-
gríms Jónssonar málara, og Ás-
grímssafn. Þeim, sem hér eru
staddir, vil ég tjá, að sunnudag-
inn 9. nóvember verður opnuð
afmælissýning, sem verður opin
alla daga fyrstu vikuna frá kl.
2—6. Aðgangur er ókeypis.
Vel hefur verið vandað til
þessarar sýningar. Meðal mynd-
anna eru fimm gjafamyndir sem
vinir safnsins hafa fært því. Ein
þeirra er olíumálverk af föður
Ásgríms og Jóns, og er hún
máluð af Jóni árið 1924. Gaf
hann Ásgrímssafni myndina í
tilefni af 20 ára afmæli þess.
Faðir þeirra bræðra var Jón
Guðnason, bóndi í Árnessýslu.
Um val mynda og uppheng-
ingu þeirra sáu Björg Þorsteins-
dóttir listmálari og Guðmundur
Benediktsson myndhöggvari.
Og að lokum vil ég geta þess,
að nú er ég að kveðja safnið eftir
rúmlega 20 ára starf. Og ég mun
ganga út úr þessu húsi með gleði
og þakklæti í huga, því að nú
mun ráða hér ríkjum úrvalsfólk,
en það eru þau Björg Þorsteins-
dóttir listmálari, sem verður
eftirmaður minn, og í stjórn með
henni eru Guðmundur Bene-
diktsson myndhöggvari og Sig-
rún Guðmundsdóttir kennari,
frænka Ásgríms.
Á þessum merkisdegi Ás-
grímssafns, 5. nóvember, eruð
þið einu gestirnir, sem hingað
eru boðnir. Og hér munuð þið
augum líta listaverk og heimili
þess manns, sem fyrstur allra
hér á landi tókst að gera mynd-
listina að ævistarfi eingöngu. En
til þess að það mætti takast
þurfti sjálfsaga og sterkan \ !lja.