Morgunblaðið - 16.11.1980, Blaðsíða 24
24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1980
fHi0iÝi0Ttil Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 5.500.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 280
kr. eintakiö.
Ekki er þörf á góðum
reiknimeisturum til að
komast að niðurstöðu um það
af hverju lífskjör okkar Is-
lendinga ráðast. I fyrsta lagi
af fiskigengd og heimsmark-
aðsverði á fiski og í öðru lagi
af nýtingu orkulinda og orku-
verði til iðnaðarframleiðslu.
Þetta eru meginstoðirnar
tvær, sem ráða afkomu þjóð-
arbúsins. Allt starf í landinu
yrði unnið fyrir gýg, ef þeirra
nyti ekki við miðað við þær
kröfur, sem nú eru gerðar.
Gæði landsstjórna á að meta
eftir því, hvernig þær standa
að verki við að treysta þessar
undirstöður. Þjóðarskútunni
verður að stýra þannig, að
raunveruleg verðmætasköpun
standi að baki lífskjörunum,
því að annars kollsteypist hún
í ölduróti aðhaldsleysis og
óráðsíu. Verðbólgan, sem hrjá-
ir okkur, er skýrasta dæmið
um afleiðingar stjórnleysisins.
Ýmsar leiðir eru færar til að
ná skútunni aftur á réttan kjöl
og inn á lygnari sjó. Til þess
þarf í senn áræði og traust
þjóðarinnar. Stöðugt gengissig
er olía á eld verðbólgunnar,
þar sem fjármunir rýrna um
leið og lífskjörin minnka.
Þessi eldur verður ekki ham-
inn með millifærslum og
niðurgreiðslum einu úrræðum
þeirrar ríkisstjórnar, sem nú
situr. Með slíkum aðgerðum er
einvörðungu verið að gera
einfalt dæmi flókið og fresta
úrlausn aðsteðjandi vanda. Sú
yfirlýsing ríkisstjórnarinnar,
að hún hafi stuðlað að „hjöðn-
un“ verðbólgunnar hefur vakið
mikla hneykslan. Sjaldan hafa
stjórnvöld með jafn skýrum
hætti stuðlað að trúnaðar-
bresti milli sín og almennings.
Ríkisstjórnin hefur ekki sýnt
neitt áræði. Hún situr í sama
farinu og sígur lengra niður í
fenið, um leið og óleystur
vandi hleðst hvarvetna upp.
Ríkisfyrirtæki eru á heljar-
þröminni fjárhagslega, þar
sem þeim hefur verið bannað
að selja framleiðslu sína og
þjónustu á kostnaðarverði, að-
för er gerð að einkarekstri og
hvergi örlar á ráðstöfunum,
sem miða að því að treysta
undirstöður þjóðarbúsins.
Þjóðarframleiðslunni er
haldið í horfi með því að
ganga æ meira á fiskstofnana,
um leið og kvartað er undan
því að afurðaverð á okkar
bestu mörkuðum sé ekki nægi-
lega hátt. Fisk vinnslufyrir-
tækjunum er stefnt í voða og
kjör sjómanna eru skert.
Heimsmarkaðsverð á orku
hefur stórhækkað á undan-
förnum árum. Hér á landi eru
mikil tækifæri til orkunýt-
ingar. Ríkisstjórnin fylgir af-
turhaldssamri einangrunar-
stefnu á því sviði. Kommúnist-
um er veitt sjálfdæmi í
orkumálum og þar trónar ráð-
herra, sem helst virðist vilja
erja landið með hamri og sigð.
Stórvirkjanir og uppbygging
stóriðju í tengslum við þær
eru bannfærðar framkvæmdir
hjá þessari ríkisstjórn milli-
færslna og niðurgreiðslna.
Áherslan er lögð á það eitt að
pína hærri skatta út úr al-
menningi til að ráðherrarnir
hafi meira fé milli handa í
óarðbæra tilflutninga úr ein-
um vasa í annan. Boðorð
ríkisstjórnarinnar virðist vera
að gera alla jafn fátæka með
verðlausar krónur milli handa.
Hin ótrúlega sýndar-
mennska, sem lýsir sér í öllum
störfum ríkisstjórnarinnar,
stafar ekki síst af því, að
innan hennar er mikil brota-
löm. Til myndunar stjórnar-
innar var ekki gengið með því
hugarfari að leiða þjóðina út
úr ógöngunum heldur lágu
pólitískar hvatir af versta tagi
þar til grundvallar. Það er
dýrkeypt að súpa seyðið af því
írafári. Um nokkurra vikna
skeið hefur verið eftir því
leitað við stjórnarherrana,
hvaða úrræði þeir hefðu í
hyggju á næstu dögum og
vikum. Engin svör hafa verið
gefin heldur farið undan á
óskipulögðum flótta frá
raunveruleikanum. Hin opin-
bera yfirlýsing um að allt
stefndi í rétta átt í baráttunni
við verbólguna var dropinn,
sem fyllti mælinn hjá flestum
og sýndi svart á hvítu, að
stjórnarherrarnir gera sér
enga grein fyrir því, sem
framundan er.
Alltof mikil áhrif Alþýðu-
bandalagsins innan ríkis-
stjórnarinnar hafa leitt til
öflugustu leiftursóknar gegn
lífskjörum þjóðarinnar, sem
um getur á síðari tímum.
Kommúnistar hafa sýnt, að
þeim er sama um þjóðarhag og
framtíðarhorfur svo framar-
lega, sem ríkishítin hefur nóg
fé skattborgaranna handa á
milli til óarðbærrar ráðstöf-
unar. Þeir beita ríkishítinni
fyrir stríðsvagn sinn í leiftur-
sókninni gegn lífskjörunum og
drepa á dreif öllum hugmynd-
um um nýja raunverulega
verðmætasköpun. Það er
dæmigert fyrir þessa baráttu
þeirra, að nú er það hagur
ríkisins en ekki kjör almenn-
ings, sem mest ríður á að
tryggja. Það þarf því ekki
heldur góða reiknimeistara til
að sjá, hver það er, sem nú
stendur helst í vegi fyrir
bættum lífskjörum í landinu
— ríkisstjórnin.
Leiftursókn
gegn lífskjörum
ii Reykj avíkurbréf ]
<>♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 15. nóvember
Aðalfundur
Varðar
Einn fjölmennasti fundur Varð-
arfélagsins frá stofnun þess var
haldinn í vikunni. Tilefni góðrar
fundarsóknar var kjör formanns
og stjórnar. Til formennsku voru
boðin fram Ragnhildur Helgadótt-
ir, fyrrum alþingismaður, og Þórir
Lárusson, sem verið hefur vara-
formaður Varðarfélagsins síðasta
starfsár. Ragnhildur var fram
borin af kjörnefnd, en á fundinum
var þess ekki getið hverjir stæðu
að framboði Þóris. Sjálfur sagðist
hann í ræðu fyrir kjörið ekki iíta á
sig sem fulltrúa neins arms innan
Sjálfstæðisflokksins. Hann hefði
heyrt það rétt fyrir fundinn, að
reynt hefði verið í boðun manna
til hans að bendla sig við einhvern
sérstakan arm í flokknum. Slíkur
áburður ætti ekki við nein rök að
styðjast. Sagðist Þórir gefa kost á
sér sem sjálfstæðismaður „og ein-
göngu sem sjálfstæðismaður",
eins og hann orðaði það.
Þegar úrslit í kosningunni lágu
fyrir, bað Ragnhildur Helgadóttir
um orðið. Hún óskaði hinum nýja
formanni til hamingju. Kosn-
ingabaráttan hefði verið hörð en
stutt. Meirihluti fundarmanna
hefði kosið félagsvanan mann,
sem gjörþekkir störf í félögum
Sjálfstæðisflokksins. Vék Ragn-
hildur síðan að þeirri einkennilegu
stöðu, sem flokkurinn væri í, þar
sem hann hefði innanborðs bæði
stjórnarsinna og stjórnarand-
stæðinga. Vegna þessara and-
stæðna væri mun erfiðara en ella
að starfa innan flokksins. Sagðist
hún óska Varðarfélaginu gæfu og
gengis við þau erfiðu verkefni,
sem framundan væru af þessum
sökum.
Þórir Lárusson þakkaði Ragn-
hildi árnaðaróskir. Hann ítrekaði,
að hann tæki einungis mið af
hagsmunum Sjálfstæðisflokksins.
Boðaði Þórir, að undir sinni stjórn
myndi Varðarfélagið einkum
vinna að framgangi breytingar á
kosningalögum og kördæmaskip-
an í því skyni að draga úr
óréttlætinu fyrir höfuðborgarbúa
og nágrannabyggðir. Sagði hann,
að Varðarfélagið hefði þegar haft
samband við stjórnmálafélög ann-
arra flokka, bæði í Reykjavík og
nágrenni, um þetta mál og myndi
beita sér fyrir sameiginlegum
aðgerðum.
Það væri ómerkileg tilraun til
sjálfsblekkingar að telja sér trú
um, að ekki hafi verið pólitískir
undirstraumar í þessu kjöri og
vali stjórnarmanna í kjölfar þess.
Ósanngjarnt væri að skipta mönn-
um í fylkingar eftir því hvort þeir
styddu ríkisstjórnina eða ekki,
þótt þeir fáu stuðningsmenn ríkis-
stjórnarinnar, sem er að finna
innan Sjálfstæðisflokksins, hafi
ekki kosið Ragnhildi Helgadóttur.
Atkvæðamunurinn var mjög lítill
eða aðeins 7 atkvæði (243:236) og
vafalaust hefur það dugað Þóri til
sigurs, að hann hefur ekki sjálfur
verið viðriðinn þau átök, sem
þröngvað var upp á þingmenn og
pólitíska forystumenn í Sjálfstæð-
isflokknum með stjórnarmyndun
Gunnars Thoroddsens í andstöðu
við meirihluta þingflokks sjálf-
stæðismanna, miðstjórn og flokks-
ráð. Þessi valdastreita Gunnars
Thoroddsens og afleiðingar henn-
ar hafa rýrt trú almennra sjálf-
stæðismanna á því, að nokkru
sinni grói um heilt meðal þátttak-
endanna. Og það sýnir einkenni-
legar brautir örlaganna, ef upp-
hafsmenn vandræðanna, aðstand-
endur núverandi stjórnar, ætla að
reyna að slá um sig sem sigurveg-
arar í Varðarfélaginu.
Kjördæmamálid
Það er skynsamlegt hjá Þóri
Lárussyni að mæla sérstaklega
fyrir starfi er tengist umræðum
um kjördæmamálið. MeðÞví máli
ætti Varðarfélagið að geta sam-
einað alla félagsmenn sína til
málefnalegs starfs, sem miðar að
jafnrétti í lýðræðislegum starfs-
háttum. Innan Sjálfstæðisflokks-
ins takast á ólík sjónarmið í þessu
máli eins og innan allra annarra
flokka, því að þeir, sem í þeim
kjördæmum búa, þar sem atkvæði
hvers kjósanda vegur mun þyngra
en annars staðar, eru að sjálf-
sögðu tregir til að láta sinn hlut.
Hversu skilningsríkir, sem menn
vilja vera á sérstöðu strjálbýlis-
ins, er þó með engu móti unnt að
rökstyðja hið mikla misræmi, sem
nú ríki í atkvæðavægi.
í þessu máli hafa komið fram
mörg ólík sjónarmið um úrbætur.
Ýmsir hallast að því, að upp verði
að taka alveg nýtt kerfi við val á
þingmönnum og benda þá til
fyrirmynda frá öðrum löndum og
ræða í því sambandi einkum um
írska kerfið, vestur-þýska kerfið
og danska kerfið. Aðrir eru þeirr-
ar skoðunar, að unnt sé að fram-
kvæma nauðsynlegar leiðréttingar
innan ramma núverandi skipunar
og þá væntanlega með fjölgun
þingmanna og ef til vill einnig
fjölgun kjördæma. Svo virðist sem
stjórnarskrárnefnd, sem sam-
kvæmt ályktun Alþingis frá vor-
inu 1978 á að ljúka störfum fyrir
lok þessa mánaðar, skili ekki áliti
á tilsettum tíma. Innan hennar
hafa verið reifaðar ýmsar hug-
myndir, án þess að menn hafi
sameinast um einhverja eina
þeirra sem þá skynsamlegustu.
Ekkert gerist í kjördæmamál-
inu nema einhver stjórnmála-
flokkanna þori að taka af skarið
og segja: svona viljum við hafa
það. Næðist slíkt samkomulag
innan Sjálfstæðisflokksins, væri
miklum áfanga náð, því að í þessu
máli sameinar hann undir merkj-
um sínum alla hagsmunaaðila.
Öldrunarmálin
Morgunblaðið hefur undanfarn-
ar tvær vikur kynnt ýmsa þætti
svonefndra öldrunarmála og les-
endur hafa getað séð, að þar er
víða pottur brotinn. Ur þessu
neyðarástandi verður ekki bætt
með blaðagreinum, en þær ættu að