Morgunblaðið - 16.11.1980, Blaðsíða 14

62
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1980
Siti Aminah Binti er 21 árs
gomul stúlka í SinKapore. Um
tvexKja ára skeið hefur hún heðið
þess da«s er hún yrði leidd úr
fangaklefa sínum í dauðadeild
ChanKÍ-fanKelsisins og henjid.
Hún vann það til saka fyrir
þremur árum að aðstoða vin sinn
við að selja rúm 50 grömm af
heróíni, sem þá mun hafa kostað
rúmleKa 40.000 krónur.
Fyrir tilstuðlan milligöngu-
manns hafði vinur Siti skipulagt
stefnumót við kaupanda heróíns,
sem í raun réttri var lögreglumað-
ur. Siti hefur haldið því fram, að
hún hafi aðeins hlýðnast fyrir-
mælum vinar síns um að koma
með heróínið í pakka á Tree
Tops-barinn í Holyday Inn, en þar
voru þau bæði handtekin.
Samkvæmt lögum Singapore er
sérhver sá, sem tekinn er með 15
grömm af heróíni talinn vera
eiturlyfjasali. Dauðarefsing liggur
við eiturlyfjasölu, þannig að Siti
og vinur hennar væru bæði dæmd
til hengingar.
Mál þessarar ungu þjónustu-
Stúlkan í
snörunni
Sex þegar
hengdir
af sautján.
stúlku hefur valdið ýmsum lög-
fræðingum í Singapore miklum
áhyggjum og heilabrotum. Margir
telja að rétt sé að fara að dæmi
Malaysíu, þar sem hæstiréttur er
látinn skera úr um það, hvort
eiturlyfjasalar skuli hljóta dauða-
dóm. Lögfræðingur einn, sem hef-
ur mikla reynslu í málum er
snerta eiturlyfjasölu, segir eftir-
farandi: „Þegar fólk er tekið með
nokkur grömm af heróíni í fórum
sínum, ákveður saksóknarinn
stundum, að það skuli ekki ákært
fyrir eiturlyfjasölu. Þó er það ekki
alltaf, og það er mikill munur á
því að vera hengdur í gálga og að
þurfa að sitja inni í nokkur ár.
Það gefur auga leið að dómarar
ættu að vera manna bezt fallnir til
þess að kveða upp úr um hvort
fólk á að þola dauðarefsingu eða
ekki. Engir þekkja aðstæður betur
en dómarar, og svo eru brot
misjafnlega þung á metunum
hvað snertir siðferði og fleira.
Aðrir lögfræðingar benda á, að
ýmsir lykilmenn alþjóðlegra eit-
urlyfjahringa hafi verið hafðir í
haldi án þess að réttarhöld hafi
farið fram yfir þeim samkvæmt
bráðabirgðaákvæðum í refsilög-
gjög Singapore.
Þetta eru stóru karlarnir sem
stundum eru hafðir í haldi allt til
dauðadags þar sem innanríkisráð-
herrann er sannfærður um sekt
þeirra, þótt sönnunargögnin
skorti. Þeir eru ekki hengdir,
vegna þess að ákæruvaldið hefur
ekki nógu haldfastar sannanir til
þess að dæma þá fyrir eiturlyfja-
sölu á þeirri forsendu að þeir hafi
haft ákveðið magn af eiturlyfjum í
fórum sínum. En stjórnin ætlar
ekki að breyta lögunum. Af opin-
berri hálfu er talið, að því þyngri
sem refsingarnar séu þeim mun
meiri árangur náist í baráttunni
gegn eiturlyfjasölunum.
Það var stjórn Lee Kuan Yows í
Singapore, sem kom á dauðarefs-
ingu fyrir eiturlyfjasölu árið 1975,
ástæðan var sú að eiturlyfjaneyzla
meðal ungmenna hafði stóraukist
og talið var að um 2% lands-
manna hefðu ánetjazt sterkum
fíkniefnum. Arlega dveljast um
10.000 manns, einkum ungt fólk, á
endurhæfingastöðvum fyrir eit-
urlyfjaneytendur. Meðal dvalar-
tími hvers einstaklings er 6 mán-
uðir.
Frá árinu 1975 hafa 17 eitur-
lyfjasalar verið dæmdir til dauða
og 6 þeirra hafa þegar verið
hengdir. Aðeins einum hinna
dæmdu hefur tekizt að komast hjá
dauðadómi. Það var 17 ára gamall
piltur, er tekinn hafði verið með
500 grömm af heróíni, en var
náðaður vegna æsku sinnar.
Afstöðu yfirvalda í Singapore
verður sennilega ekki betur lýst en
með eftirfarandi orðum, er hátt-
setttur embættismaður viðhafði í
samtali við mig: — Siti verður
áreiðanlega hengd, áfrýjun henn-
ar verður synjað. Ef hún yrði ekki
hengd myndu hundruð ungra
stúlkna láta nota sig sem milliliði
við heróínsölu.
- RICIIARD GILL
MENGUN:
REYKJA EKKI
OG SVÆLA ÞO
Breskur liffræðingur, Sherri-
dan Stock. hefur nú hrint af
stað mikilli herferð gegn því,
sem hann kallar „hættuna af
reykingum annarra“. Stock
heldur því nefnilega fram, að
þeir, sem ckki reykja, en neyð-
ast til að anda að sér reykjar-
svælunni frá reykingamönnum,
séu í engu minni hættu staddir
en reykingamennirnir sjálfir.
Stock hefur gert sér það til
dundurs síðustu árin að blaða í
alls kyns skýrslum um þessi efni
og niðurstöðurnar af þeim at-
hugunum hefur hann síðan
kynnt fyrir almenningi. í langri
grein í tímaritinu New Scientist
dregur hann fram ýmislegt, sem
bendur eindregið til þess, að
tóbaksskýið, sem gjarnan fylgir
reykingamanninum, sé stór-
hættulegt þeim, sem fyrir því
verða. I lungum og blóði þeirra,
sem langtímum saman verða að
anda að sér tókbaksreyknum
nauðugir viljugir, verða efna-
fræðilegar breytingar auk þess
sem fjöldamörg efni í reyknum
geta valdið krabbameini.
Það kemur kannski einhverj-
um á óvart, en það er reykurinn,
sem líður frá sígarettunni
sjálfri, sem er hættulegastur, en
ekki reykurinn, sem reykinga-
maðurinn blæs frá sér, því að
hann hefur bæði síast í gegnum
sígarettuna og lungu reykinga-
mannsins.
Það eru u.þ.b. 3000 ólík efni í
sígarettureyk og af mörgum er
miklu meira í reyknum, sem
líður frá sígarettunni, en þeim
sem reykingamaðurinn andar að
sér. Þetta getur þýtt það, að
maður, sem ekki reykir en er
staddur í reykmettuðu herbergi,
andar að sér meira af sumum
hættulegustu efnunum en mað-
ur, sem reykir úti undir beru
lofti.
Ein klukkustund í slíku reykj-
arkófi getur jafngilt því, hvað
varðar sum hættulegustu efnin,
að hafa reykt 1—35 filtersígar-
, éttur — og það ofbýður hinum 34
lára gamla Sherridan Stock.
- NEVILLE HODGKINSON
FJARMAL:
Hve gildur
var sjóður
keisarans?
Sem kunnugt er hafa íran-
ir krafist þess, að auðæfum
keisarans sáluga sem hann
hafði komið fyrir í Banda-
ríkjunum, verði skilað — en
hve mikil eru þau í raun?
Taka má sem dæmi. að ír-
önsk stjórnvöld hafa krafist
þess fyrir rétti í New York
að fá í sínar hendur 28
milljarða punda, eða rúm-
lega 38 þús. milljarða ís-
lenskra króna frá keisaran-
um heitnum, og 1500 millj.
punda frá tvíburasystur
hans, Ashraf prinsessu. Til
að hafa uppi á þessum ótrú-
legu auðæfum þyrftu líklega
að koma til hundruð máls-
höfðana og minnst fimm ára
rannsókn og yfirheyra yrði
68 prinsa og prinsessur af
Pahlavi-ættinni, sem sest
hafa að í öllum heimshorn-
um.
Amerískir bankamenn hafa
hins vegar gert sér aðrar og
kannski raunhæfari hug-
myndir um eignir keisarans
og giska í því sambandi á 500
milljónir dollara. Fyrir dauða
sinn hafði keisarinn mælt svo
fyrir um, að eignir hans yrðu
í umsjá Pahlavi-sjóðsins, og
skipað fjölskyldu sinni að
fara eins að. Á þennan sjóð,
sem er hvort tveggja í senn
hjálparsjóður og nokkurs
konar bakhjarl fyrir fjöl-
skyldu keisarans, líta Iranir
sem blekkingarvef til þess
eins gerðan að dylja fjár-
málabrask fjölskyldunnar.
KEISARINN — Hve margfaldur milljaröamæringur var
hann?
Meðal annarra eigna sjóðs-
ins er 36 hæða skrifstofu-
bygging í New York, sem
metin er á 45 millj. punda;
eignir í New Orleans, sem
metnar eru á 250 millj. punda
og dýrar fasteignir í Kali-
forníu. Systir keisarans,
Shams prinsessa, fór með
nærri milljón pund þegar hún
keypti sér villu í Beverly Hills
en það hús varð fyrir árás
íranskra stúdenta þegar keis-
aranum var kollvarpað. Eftir
öðrum heimildum er haft að
með hjálp banka í Zurich og
London hafi keisarinn flutt
fé, sem talið er vera á bilinu
250—1000 milljónir punda, í
banka í Bandaríkjunum.
Einn starfsmanna Pahl-
avi-sjóðsins, sem hljópst und-
an merkjum, dreifði í Teher-
an lista með nöfnum 207
fyrirtækja, sem sjóðurinn og
fjölskyldan áttu hlut í. Þar á
meðal voru bankar, hótel,
spilavíti, byggingafyrirtæki,
iðnfyrirtæki, námafélög og
landbúnaðarframleiðsla.
Upphæð, sem nemur nærri
1300 þúsundum milljóna
króna og íranir höfðu fjárfest
í Bandaríkjunum áður en
keisararium var steypt, getur
e.t.v. orðið grundvöllur samn-
ingaviðræðna, en sannleikur-
inn er sá, að ógjörningur er að
komast að réttri niðurstöðu
um auðæfi keisarans í Banda-
ríkjunum.
- JUNE SOUTIIWORTH