Morgunblaðið - 25.02.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1981
' Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baidvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Ný stóriðja
Þær hugmyndir, sem nú eru uppi um nýja virkjun við
Sultartanga og virkjunarframkvæmdir við Fljótsdal eða
Blöndu, veita tækifæri til þess að ráðast í nýjar stóriðjufram-
kvæmdir á næstu árum. Reynsla okkar af rekstri álversins og nú
síðustu árin af rekstri járnblendiverksmiðjunnar sýnir, að áfram
ber að halda á þeirri braut að byggja upp orkufrekan iðnað og
hagnýta m.a. með þeim hætti aðra mestu auðlind þjóðarinnar, orku
fallvatnanna.
Umræður hér um virkjanir og stóriðju falla oft í þann farveg, að
erlend fyrirtæki bíði í röðum eftir því að fá að byggja upp
orkufrekan iðnað á íslandi. Þetta viðhorf er á miklum misskilningi
byggt. Mikil samkeppni er meðal þeirra þjóða, sem ráða yfir
tiltölulega ódýrri orku að laða til sín orkufrekan iðnað. Sem dæmi
má nefna, að Ástralíumenn leggja nú mikla áherzlu á að ná til sín
álbræðslum og bjóða hagkvæmt verð á raforku í því skyni auk
annars. Við eigum því í samkeppni við aðrar þjóðir um uppbyggingu
orkufreks iðnaðar.
Þeir kostir í stóriðju, sem nú eru helzt til umræðu, eru hugsanleg
stækkun álversins í Straumsvík, stækkun járnblendiverksmiðjunn-
ar og bygging nýs álvers, annað hvort á Austurlandi eða t.d. við
Eyjafjörð. Þessa kosti eigum við að kanna gaumgæfilega og láta
hendur standa fram úr ermum í þeim efnum. Vi&þurfum mjög á því
að halda að þróa upp nýjan vaxtarbrodd í atvinnulífi okkar og
orkufrekur iðnaður sýnist vænlegasti kosturinn í þeim efnum.
Uppbyggingin við sjávarsíðuna hefur vissulega verið ör síðustu árin.
Útfærsla fiskveiðilögsögunnar í 200 sjómílur hefur nú skilað okkur
þeim gífurlega arði, að við munum á þessu ári veiða nær tvöfalt
meira af þorski en við gerðum á árinu 1976. Þrátt fyrir þessa miklu
búbót er orðin brýn nauðsyn að skjóta fleiri stoðum undir
útflutningsatvinnuvegi okkar og það gerum við m.a. með nýjum,
orkufrekum iðnaði.
Almenningur gerir sér betur grein fyrir þessum staðreyndum en
margir stjórnmálamenn. í Morgunblaðinu sl. laugardag voru t.d.
viðtöl við nokkra einstaklinga um atvinnuástandið á Akureyri, sem
hefur verið erfitt að undanförnu. Tryggvi Pálsscn, framkvæmda-
stjóri á Akureyri, sagði af því tilefni m.a.: „Hvað varðar
atvinnuástandið almennt, er það að segja, að hér hafa ekki risið ný
fyrirtæki í langan tíma og nokkurrar stöðnunar hefur gætt í
atvinnuuppbyggingu og þar með dregur úr fólksfjölgun. Því þarf
stóriðja eða eins konar vítamínsprauta að koma til, ef ástandið á að
lagast til frambúðar." Jón Helgason, formaður Verkalýðsfélagsins
Einingar á Akureyri, segir: „Hér þarf nýjan iðnað, helzt stóriðju, til
að mæta þeirri miklu fólksfjölgun, sem orðið hefur á Eyjafjarðar-
svæðinu undanfarin ár.“ Gunnar Ragnars, framkvæmdastjóri og
fulltrúi í atvinnumálanefnd Akureyrar, segir: „Bæjarstjórn hefur
þegar lýst ótvíræðum vilja sínum til uppbyggingar stóriðju eða
orkufreks iðnaðar í tengslum við orku- og virkjunarframkvæmdir."
Akureyringar eru ekki þeir einu, sem lýst hafa sterkum áhuga á
uppbyggingu stóriðju í námunda við sig. Á sl. ári komu ályktanir frá
sveitarfélögum á Austurlandi um sama efni. Það má því hiklaust
fullyrða, að bæði á Norðurlandi og Austurlandi er mikill áhugi hjá
fólki á nýjum stóriðjufyrirtækjum og vandamálið kann fremur að
verða að gera upp á milli landshluta í þessum efnum en að stuðning
almennings skorti við slíkar framkvæmdir. Fólk gerir sér grein
fyrir því, hvað sem öllum áróðri kommúnista líður, að reynslan af
álverinu í Straumsvík er góð og það hefur reynzt mjög hagstæður
vinnustaður fyrir það fólk, sem þar starfar og fjölskyldur
starfsmanna.
Nú sem fyrr er afturhaldið að finna í Alþýðubandalaginu. Þeir
voru á móti þeim stórvirkjunum, sem ráðizt var í og áætlanir gerðar
um á Viðreisnarárunum. Þeir voru á móti byggingu álversins í
Straumsvík. Magnús Kjartansson, iðnaðarráðherra kommúnista
1971—1974, var að vísu upphafsmaður að járnblendiverksmiðjunni,
en flokkur hann heyktist á stuðningi við þá framkvæmd. Nú er alveg
ljóst, að Hjörleifur Guttormsson, iðnaðarráðherra kommúnista,
ætlar að gera allt sem í hans valdi stendur til þess að koma í veg
fyrir að hafizt verði handa um myndarlegar virkjunarframkvæmdir
og hann ætlar að beita áhrifum sínum til þess að virkjað verði á
þann hátt, að engin raforka verði til uppbyggingar orkufreks
iðnaðar.
Afturhaldið í Alþýðubandalaginu er enn á ferðinni og gildir einu,
hvort um er að ræða stórvirkjanir, orkufrekan iðnað, flugstöð,
flugskýli eða olíugeyma í Helguvík. Þeir eru á móti öllu. Jafnljóst er,
að á Alþingi Islendinga er áreiðanlega meirihluti fyrir því að
hefjast handa um virkjun við Sultartanga og síðan við Fljótsdal og
Blöndu. Á Alþingi er líka áreiðanlega meirihluti fyrir því að halda
áfram uppbyggingu orkufreks iðnaðar. Það er engin ástæða tii að
láta kommúnista ráða ferðinni í þessum efnum. Sá meirihluti, sem
til staðar er, á að taka af skarið og það þegar á þessu þingi, því
frekari dráttur á ákvörðunum er óþolandi og veldur miklum
áhyggjum eins og Steingrímur Hermannsson sagði réttilega í viðtali
við Morgunblaðið á dögunum.
Sigurður S. Magnússon, yfirlæknir
Kvennadeildar Landspítalans:
Athugasemd við grein
Sigurðar Þorbjarnar
í Morgunblaðinu 17. febrúar sl.
í Morgunblaðinu þann 17.02.
1981 ritar Sigurður Þorbjarnar
grein, sem hann kallar „Barns-
fæðingu". Þar koma fram mjög
alvarlegar ásakanir á hendur
Kvennadeildar Landspítalans og
starfsliðs hennar. Þar sem um er
að ræða harkalega árás á aðila,
sem eru alsaklausir, tel ég mér
bæði rétt og skylt að svara
henni.
Ég votta greinarhöfundi, öð-
rum aðstandendum og umræddu
barni samúð mína. Sem betur
fer eru batahorfur barna, sem
skaddast í fæðingu, oft betri en á
horfist í byrjun og vonandi verða
afleiðingar hinnar erfiðu fæð-
ingar barnsins sem allra minnst-
ar eða engar.
Eins og fram kemur í grein
Sigurðar skilaði ég þann 12.04.
1980 ítarlegri skýrslu um um-
rædda barnsfæðingu til embætt-
is Landlæknis, eftir að hafa
athugað gaumgæfilega gang
fæðingarinnar, en eins og venju-
lega var fæðingin nákvæmlega
skráð í sjúkraskrá (journal)
deildarinnar. Jafnframt því
ræddi ég við það starfslið, sem
annaðist konuna. Þrátt fyrir
þagnarskyldu og virðingu fyrir
persónurétti umræddrar móður,
tel ég mig hafa rétt til að gera
athugasemdir við atburðarrás-
ina eins og greinarhöfundur lýs-
ir henni.
Umrædd kona var, eins og svo
margar aðrar, send til Kvenna-
deildar Landspítalans utan af
landi vegna þess að fæðingunni
miðaði hægt. Ef fæðing dregst á
langinn, eins og svo oft vill verða
hjá konum við fæðingu fyrsta
barns, þarf að fylgjast mjög vel
með ástandi barnsins, en það
verður best gert þar sem sér-
fræðiþjónusta og fullkomin
rannoknaraðstaða eru til staðar.
Algengasta ástæðan fyrir lang-
dregnum fæðingum er lin og
aðgerðarlítil sótt. Rétt meðferð
við þessu eru hríðaaukandi lyf.
Aðeins ef lyfjagjöf ber ekki
tilætlaðan árangur eða ef önnur
ástæða finnst fyrir sóttleysinu
er gripið til keisaraskurðar. Það
skal skýrt tekið fram, að ekki
ber að gera keisaraskurð nema
að vel yfirveguðu ráði, þar sem
þeirri aðgerð fylgir áhætta fyrir
móðurina og að öllu jöfnu er
betra fyrir barnið að fæðast
eðlilega en með keisaraskurði.
Það skal einnig tekið fram, að á
sjúkrahúsum úti á landi, þar á
meðal á umræddu sjúkrahúsi,
eru framkvæmdir keisaraskurð-
ir ef þörf krefur, og eru konur
því yfirleitt ekki sendar þaðan
til Reykjavíkur einungis til
slíkrar aðgerðar
Við komuna á Kvennadeildina
var umrædd kona skoðuð vand-
lega, meðal annars með röntgen-
myndatöku, til þess að ganga úr
skugga um, að ekki væri mis-
ræmi milli höfuðstærðar barns-
ins og fæðingarvegar móðurinn-
ar. Að vel athuguðu máli var
ekki talin ástæða til að gera
keisaraskurð að svo stöddu,
heldur láta fæðinguna hafa sinn
gang undir ströngu eftirliti.
Fæðingin gekk síðan eðlilega, en
á lokastiginu kom upp sjaldgæft
afbrigði, sem ekki var hægt að
sjá fyrir með rannsóknum. Af-
Sigurður S. Magnússon
brigðið kemur fyrir hvort heldur
er við stuttar eða langdregnar
fæðingar. Afbrigði þetta veldur
því að 15% af börnunum deyja í
sjálfri fæðingunni og stór hluti
þeirra barna sem lifir verður
fyrir sköddun á mismunandi háu
stigi. Að auki verða konurnar
sjálfar nær alltaf fyrir áverkum,
sem þó skilja ekki eftir varanleg
mein. Það sem er afgerandi fyrir
afdrif barnsins eru skjót við-
brögð, reynsla og þekking þeirra,
sem við fæðinguna eru. Við
umrædda fæðingu voru tveir
sérfræðingar í fæðingarfræði,
sem báðir hafa hlotið góða
þjálfun í fæðingarhjálp, og tókst
þeim að bjarga lifi barnsins.
Hér voru engir „glapamenn" á
ferð, heldur menn sem á neyð-
arstund notuðu alla sína kunn-
áttu og hæfni til að bjarga því
sem bjargað varð á þeim örfáu
mínútum, sem til umráða voru
áður en til heilasköddunar
völdum súrefnisskorts.Meiðsli
barnsins voru afleiðing þeirrar
viðurkenndu aðferðar sem óhjá-
kvæmilega verður að nota til að
bjarga lífi harnsins þegar þetta
afdrifaríka og ófyrirséða fæð-
ingarafbrigði kemur upp, en
ekki klaufaskapar lækna eða
ljósmæðra né heldur læknisfræ-
ðilegra eða mannlegra mistaka.
Þótt dregið hafi stórlega úr
dauða og sköddun barna í fæð-
ingu síðastliðin 20 ár vegna
aukinnar þekkingar og gjör-
gæslu í fæðingu, er hin stutta
ferð barnsins úr móðurkviði
hættulegasta ferðin í lífi hvers
manns, eins og Landlæknir
komst að orði í athugasemd
sinni í Morgunblaðinu þann
17.02. síðastliðinn. Athyglisvert
er að erfiðleikar af því tagi sem
hér um ræðir og ýmis önnur
hættuleg, en sjaldfgæf, tilvik
koma fyrir við fæðingar, sem
virðast eiga að geta gengið
fullkomlega eðlilega fyrir sig. Er
það umhugsunarefni fyrir þá fáu
sem álíta að konur geti alveg
eins fætt börn sín í heimahúsum
og á fæðingarstofnunum. Engin
fæðing er eðlileg fyrr en hún er
afstaðin.
í stuttu máli. Enda þótt víst
megi telja að barnið hefði kom-
ist hjá meiðslum sínum ef keis-
araskurður hefði verið gerður,
þá var aldrei læknisfræðileg
ástæða til þess að framkvæma
hann, fyrr en á lokastigi fæð-
ingarinnar þegar upp kom fram-
angreint sjaldgæft og hættulegt,
en ófyrirsjáanlegt, afbrigði, en
þá vannst aðeins tími til að
bjarga lífi barnsins með þeim
aðferðum einum sem starfslið
Kvennadeildar beitti. Meiðsli
barnsins eru þannig engin glöp
starfsfólksinS, en þvert á móti
afleiðing viðurkenndrar aðgerð-
ar í fæðingarfræði þegar lífi
barns er bjargað á neyðar-
stundu. Af framangreindu er
ljóst, að engin læknisfræðileg
mistök voru gerð við umrædda
fæðingu og eru allir sérfræð-
ingar í fæðingarfræði, sem um
mál þetta hafa fjallað, sammála
þessu áliti.
Grein Sigurðar Þorbjarnar er
því miður ábyrgðarlaus umfjöll-
un um barnsfæðingu. Árás
greinarhöfundar á starfslið
Kvennadeildar Landspítalans er
með öllu tilefnislaus og sannar-
lega ómakleg. Greinin er til þess
fallin, vonandi þó ekki vísvit-
andi, að veikja það traust, sem
Kvennadeild Landspítalans hef-
ur áunnið sér á liðnum árum
meðal fólks, en slíkt traust er
forsenda þess að stofnunin geti
þjónað sínu hlutverki.
Að lokum vil ég benda á, að
telja má líklegt að grein Sigurð-
ar Þorbjarnar hafi orðið til þess
að valda óróa og kvíða hjá þeim
verðandi mæðrum er greinina
hafa lesið. Það er vonandi að
þessar athugasemdir mínar
verði til þess að draga úr þeim
neikvæðu áhrifum, sem greinin
kann að hafa haft í för með sér.
Reykjavík, 23. febrúar 1981,
Prófessor
Sigurður S. Magnússon,
yfirlæknir Kvenna-
deildar Landspítalans
Fyllti seðilinn út af handahóf i
„ÉG skrifaði nafnið mitt á seðil-
inn og fyllti reitina síðan út án
nokkurrar umhugsunar, enda
fylgist ég ekkert með ensku
knattspyrnunni," sagði Gunnar
Ilákonarson á Akranesi í samtali
við Morgunblaðið í gær, en hann
var 8 milljónum gamalla króna
ríkari um heigina er hann vann í
knattspyrnugetraunum.
Gunnar kvaðst aldrei áður hafa
— segir vinningshafi
í Getraununum
fengið vinning í getraunum, en
hann sagðist hafa „tippað" af og
til á undanförnum árum. Næst því
að fá vinning sagðist hann hafa
komist með 10 rétta, en þá voru
svo margir með fleiri rétta að það
gaf ekki vinning. Gunnar sagðist
fylgjast dálítið með knattspyrnu,
fylgdist alla vega með gangi
heimaliðsins eins og flestir Ak-
urnesingar.
Ekki sagðist Gunnar hafa ákveð-
ið hvað hann gerði við vinnings-
féð, líklega yrði það þó sett „í fast.
— Alla vega verður ekki erfitt að
koma þessu í lóg,“ sagði Gunnar
að lokum.