Morgunblaðið - 25.02.1981, Blaðsíða 18

18______________
Geir Hallgrímsson
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1981
Hefur Alþýðubandalagið
neitunarvald í öryggismálum?
í tilefni ummæla nokkurra ráðherra og stuðningsmanna stjórnarinnar
í fjölmiðlum um leynisamning eða óbirt samkomulaK aðila núverandi
rikisstjórnar varðandi ákvarðanir um framkvæmdir á KeflavíkurfluK-
velli og öryjíKÍsmál þjoðarinnar. og jafnvel varðandi afjfreiðslu
meiriháttar mála almennt i rikisstjórninni, vil ég beina eftirfarandi
spurningum til forsætisráðherra og formanna Alþýðubandalags og
Framsóknarflokks, saj?ði Geir Halljtrímsson, formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, á Alþinjfi i jfær:
* Var jfert samkomulajf, skriflejft eða munnlejft, við myndun núverandi
ríkisstjórnar eða síðar, um að framkvæmdir á KeflavikurfluKvelli eða í
þáKu varnarliðsins yrðu ekki leyfðar nema með samþykki allra aðila,
er að rikisstjórninni standa?
* Eru til reKlur, sem ríkisstjórnin eða ráðherrar hafa sett sér ok ekki
hafa verið birtar, um að rikisstjórnin taki enga ákvörðun i meiriháttar
málum nema allir stjórnaraðilar samþykki?
Svör ráðherra, sem rakin verða hér á eftir, fólu hvorki í sér samþykki
né neitun varðandi tilvist sliks baksamkomulaKs sem um var spurt.
Gagnstæðar
yfirlýsingar
ráðherra kalla
á skýr svör til
þings og þjóð-
ar varðandi
þetta atriði
Hafa þeir tryggt sér neitunarvald i málum er varða varnarsamstarf?
Ummæli ráðherra og
ráðamanna í fjölmiðlum
Geir Hallgrímsson vitnaði til við-
tals við Ólaf Jóhannesson, utanrík-
isráðherra, sem birtist í Timanum
12. febrúar sl., þar sem ráðherra
segir að „ekki sé einn stafkrókur um
að Alþýðubandalagið hafi nokkra
sérstöðu í ríkisstjórninni" um varn-
armál eða varnarliðsframkvæmdir.
Síðan vitnar Geir í Tímann sem hafi
eftir Ólafi: „En sér hafi heldur ekki
verið skýrt frá því að gerður hafi
verið neinn leynisamningur um
þetta atriði. Alþýðubandalagsmenn
geti því ekki kennt sér um, ef þeim
finnist þeir hafa verið hlunnfarnir í
þessu sambandi."
Gunnar Thoroddsen, forsætisráð-
herra, hafi sagt í Mbl. 13. febrúar
sl.: „Ég vil ekkert um það segja (þ.e.
hvort til sé leynisamningur). Ég tel
enga ástæðu til að fjalla um efni
samtala í sambandi við stjórnar-
myndunina. Það sem fyrir ligj?ur
opinberlega er stjórnarsáttmálinn."
Steingrímur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins, segi í
Mbl. sama dag: „Nei, það er ekki um
að ræða neitt samkomulag milli
stjórnarsinna um þessi mál ...“
Blaðið segi ennfremur: „Steingrím-
Albert Guðmundsson:
Peningar eru
vinnutæki
Albert Guðmundsson (S) sagði í
umræðu um vaxtabreytingar á
Alþingi að afkoma peningastofn-
ana væri góð að dómi bankamála-
ráðherra, Tómasar Arnasonar,
sem látið hafði falla orð í þá veru.
Það er umhugsunarefni, sagði
Albert, ef afkoma lánastofnana er
svo góð, sem ráðherra vill vera
láta, en afkoma atvinnuveganna,
fyrirtækja og einstaklinga, sem
skipta við þessar stofnanir, yfir-
leitt mjög erfið. Það sem ráðherra
sagði var í raun, sagði Albert, að
þeir sem lána peninga blómstra,
þeir sem nota þá í þjóðfélaginu
eru í erfiðleikum. Ég hef alltaf
litið á peninga sem vinnutæki
fólks í þjóðarbúskapnum, vinnu-
tæki sem gera þarf aðgengileg og
ódýr.
ÞRÍR þingmenn Alþýðuflokks
hafa lagt íram frumvarp um
KreiðslutryKKÍngarsjóð fiskafla.
sem verði sjálfstæð stofnun i vörzlu
AflatryKKÍnKasjíiðs. Stofnfé verði 5
milljónir nýkróna, sem komi að
hálfu frá Byggðasjóði og hálfu frá
almcnnri deild AflatryKgingasjóðs.
Flutningsmenn segja margvísleg
dæmi þess að svo mikill afli berist á
land á einu landshorni að hann
skemmist á sama tíma og hráefn-
isskortur sé annarsstaðar. Þá séu og
dæmi þess að ráðist sé í togarakaup
til að mæta tiltölulega litilli hráefn-
ur sagði að ekki hefði verið gert
neitt samkomulag til hliðar við
stjórnarsáttmálann um að öll ríkis-
stjórnin yrði að standa að þeim
málum er hún ynnixað.“
Svavar Gestsson, formaður Al-
þýðubandalagsins, segi hinsvegar í
Þjóðviljanum sama dag: „Jafnframt
skal lögð á það áherzla, að milli
núverandi stjórnaraðila eru auk
jæss reglur um vinnubrögð stjórnar-
innar almennt, sem allir verða að
taka tilit til og snerta öll meiri
háttar mál.“
Morgunblaðið hefur og eftir
ónafngreindum Alþýðuhandalags-
manni: „Það var gert skriflegt
samkomulag um tvö atriði við
stjórnarmyndunina. { fyrsta lagi að
forsætisráðherra beiti ekki þing-
rofsvaldi án samþykkis allra aðila
stjórnarsamstarfsins og hinsvegar
það, að engin meiriháttar ákvörðun
yrði tekin gegn vilja eins stjórnar-
aðilans. Þetta samkomulag undir-
rituðu forsætisráðherra og formenn
Alþýðubandalags og Framsóknar-
flokks."
Laugardaginn 14. febrúar hefur
Mbl. það svo eftir Ólafi Ragnari
Grímssyni, formanni þingflokks Al-
þýðubandalagsins, að því hefði verið
lýst yfir í þingflokknum, hvernig
yrði unnið í ríkisstjórninni. Um
skriflegt samkomulag sagði hann:
„Um það vil ég ekkert segja á þessu
stigi, þetta er samkomulag, sem
stjórnarflokkarnir hafa komið sér
saman um.“ í sama viðtali segi
Ólafur Ragnar um framkvæmdir
sem ræddar hafi verið: „þetta eru
8líkar stórbreytingar að þær koma
ekki til greina af okkar hálfu" og
„við teljum þetta vera mál, sem
þurfi að ræða milli Framsóknar-
flokksins og Alþýðubandalagsins”.
Það vekur athygli, sagði Geir, að
Ólafur Ragnar minnist ekki á þriðja
samstarfsaðilann en sú gleymni
talar sínu máli.
Með tilvísun til þess sem ég hef nú
rakið spyr ég forsætisráðherra,
sjávarútvegsráðherra og félags-
málaráðherra þeirra spurninga, sem
að framan eru raktar. Ég tel að
þingmenn og raunar þjóðin öll eigi
kröfu á því að fá skýr og ótvíræð
svör við þessum spurningum, sem
varða öryggismál hennar og ef til
vill önnur meiriháttar mál.
Svör ráðherranna þrÍRj'ja
★ Gunnar Thoroddsen, forsætis-
ráðherra, sagði: Frá því ríkisstjórn-
isviðbót í litlum plássum. Þegar
fiskiskipastóll sé of stór miðað við
veiðiþol fiskistofna sé óhagkvæmt
að auka hann. Hentugra sé að stuðla
að löndun fiskafla þar sem hráefni
skortir. Til þess þurfi greiðsla á
lönduðum fiski að vera tryggð. Þetta
frumvarp eigi að stuðla að því að
tryggja staðgreiðslu afla þegar um
sé að ræða að jafna hráefnisað-
drætti.
Flutningsmenn eru Kjartan Jó-
hannsson, Eiður Guðnason og Karl
Steinar Guðnason.
in var mynduð hefur hún kostað
kapps um að eiga sem bezt samstarf
í öllum greinum. Hún leitast við að
ná samkomulagi um þau mál þar
sem skoðanir eru skiptar og menn
kann að greina á. Það hefur vel
tekizt á því röska ári, sem stjórnin
hefur starfað, og það eru engin teikn
á lofti um að þar verði breyting á
veðurfari. Um vinnubrögð og vinnu-
lag innan stjórnarinnar við af-
greiðslu mála tel ég ekki ástæðu til
að ræða hér frekar.
Fjáröflun
til Bjarg-
ráðasjóðs
Þingmenn Sjálfstæðisflokks í
efri deild Alþingis hafa lagt
fram breytingartillöKU við
stjórnarfrumvarp til lánsfjár-
laKa sem heimilar fjármálaráð-
herra, ef samþykkt verður, að
taka lán á árinu 1981, fyrir
hönd rikissjóðs, að fjárhæð 30
milljónir króna ok veita Bjarg-
ráðasjóði íslands það fjármagn
til ráðstöfunar samkvæmt 8.
grein laga nr. 51/1972 um
Bjargráðasjóð.
Áttunda grein viðkomandi
laga segir hlutverk „almennu
deildar sjóðsins að veita ein-
staklingum, félögum og sveitar-
félögum fjárhagsaðstoð til að
bæta meiriháttar tjón á fast-
eignum og lausafé af völdum
náttúruhamfara, að svo miklu
leyti sem ekki er unnt að tryggja
gegn slíkum tjónum eða fá þau
bætt með öðrum hætti", sbr. lög
um Viðlagasjóð íslands.
Flutningsmenn eru Þorvaldur
Garðar Kristjánsson, Egill
Jónsson, Eyjólfur Konráð Jóns-
son, Lárus Jónsson, Salome Þor-
kelsdóttir og Guðmundur Karls-
son.
Geir Hallgrimsson á Alþingi i
gær.
-v ■
*
★ Svavar Gestsson, félagsmála-
ráðherra, sagði: Fyrirspurn um
vinnubrögð innan ríkisstjórnarinn-
ar hefur forsætisráðherra svarað
eins og efni stóðu til. Ég hefi að
sinni engu við að bæta orð forsætis-
ráðherrans.
★ Steingrímur Hermannsson,
sjávarútvegsráðherra, sagði: Ég
vísa til svars forsætisráðherrans og
hefi engu við það að bæta.
Ilarma orð og afstöðu
forsætisráðherra
Benedikt Gröndal (A) sagði að hér
hefðu verið bornar fram veigamikl-
ar spurningar með þinglegum hætti
af formanni stjórnmálaflokks.
Spurningarnar eru þess eðlis að
bæði þing og þjóð á skýlausa kröfu á
skýrum svörum. Hér er ekki spurt
um innri vinnubrögð ríkisstjórnar,
heldur hvort gert hafi verið bak-
samkomulag, til hliðar við stjórnar-
sáttmála, í einum mikilvægasta
málaflokki þjóðarinnar. Spurningin
er, hvort svo sé komið íslenzku
lýðræði að minnihlutaflokkur, með
um 20% fylgi kjósenda að baki sér,
hafi tryggt sér neitunarvald á sviði
er tengist öryggismálum þjóðarinn-
ar.
Tveir vara-
þingmenn
Tveir varaþingmenn tóku sæti á
Alþingi sl. mánudag. Haraldur
Ólafsson, dósent, tók sæti Ólafs
Jóhannessonar, utanríkisráð-
herra, í fjarveru hans erlendis.
Haraldur er fyrsti varaþingmaður
Framsóknarflokksins í Reykjavík.
Þá tók Hákon Hákonarson, Akur-
eyri, sæti Ingvars Gíslasonar,
menntamálaráðherra, sem einnig
er á förum utan. Hákon hefur ekki
setið á Alþingi fyrr. Hann er
annar varaþingmaður Framsókn-
arflokksins í Norðurlandskjör-
dæmi eystra.
Greiðslutrygging-
arsjóður fiskafla
Löng hefð er fyrir því, sagði
Benedikt, hvern veg með þessi mál
er farið innan verksviðs utanríkis-
ráðherra. Hefur verið samið um
þessi mál á bak núverandi utanrík-
isráðherra, sem á þeim ber ábyrgð?
Ég harma að forsætisráðherra hef-
ur brugðizt svo sem raun er á orðin
við þessum spurningum, sem eðli-
lejct var að svara málefnalega og
ótvírætt.
Uögnin talar sínu máli
Geir Hallgrímsson (S) sagði að
þögn ráðherranna þriggja talaði
sínu máli sem draga megi af vissar
ályktanir. Hér hefur forsætisráð-
herra í raun svarað, ef svar skyldi
kalla, fyrir hönd bæði Alþýðubanda-
lags og Framsóknarflokks. Eins og
ég rakti áðan hafa þó formenn
þessara flokka beggja tjáð sig um
þetta mál í fjölmiðlum þann veg að
staðhæfingar þeirra stangast á.
Þessvegna beindi ég fyrirspurnum
mínum til forsætisráðherra, jafnt
og þeirra. Formaður Framsóknar-
flokks hefur staðhæft í fjölmiðlum
að ekkert baksamkomulag væri til
staðar, formaður Alþýðubandalags-
ins hið gagnstæða, auk þess væru
reglur um meðferð mála, sagði
hann, sem allir yrðu að taka tillit
til. Orð Svavars staðfesta tilvist
leynisamningsins. Orð Steingríms
ekki. Forsætisráðherra tekur síður
en svo af skarið um þetta atriði.
Meðan við fáum ekki afdráttar-
laus svör verðum við að líta svo á að
utanríkisráðherra hafi fullt og ótak-
markað vald, í samræmi við langa
hefð, til að taka ákvarðanir er varða
flugskýlisbyggingar og birgðastöð í
Helguvík. Andmæli Alþýðubanda-
lagsins hafa þá ekkert á bak við sig,
ef mið er tekið af stjórnarsáttmál-
anum einum, hann nær aðeins til
flugstöðvarbyggingar.
Út yfir gengur...
Gunnar Thoroddsen, forsætisráð-
herra, sagði næsta furðulegt að
heyra þessa tvo þingmenn, Geir og
Benedikt, tala í nafni þingheims. Út
yfir gengi þó þegar þeir töluðu í
nafni þjóðarinnar. Þeim væri frjálst
að flytja tillögu um rannsóknar-
nefnd á hugsanlegum leynisamning-
um við stjórnarmyndanir, sam-
kvæmt ákvæðum stjórnarskrár. Hér
er ekki spurt til að fá upplýsingar,
heldur til að koma fram sundrúngu
innan ríkisstjórnarinnar. Hjá henni
er það meginregla að leita sam-
komulags í þeim efnum, sem aðilar
líta misjöfnum augum á.
Hvers á utanríkis-
ráðherra að gjalda?
Sighvatur Björgvinsson (A) sagði
óhjákvæmilegt að spurt væri, hvort
eium stjórnarflokknum, sem hefði
fylgi innan við fimmtungs þjóðar-
innar, hefði verið fært neitunarvald
í veigamiklum málaflokki, sem
heyrði undir ráðherra annars
stjórnmálaflokks, utanríkisráðherr-
ans. Hér þarf enga rannsóknar-
nefnd, aðeins einfalt svar: já eða
nei. Svo er komið málum í Fram-
sóknarflokknum, sagði Sighvatur,
að formaður (Steingrímur) og þing-
flokksformaður (Páll Pétursson)
taka á móti sendinefnd frá Alþýðu-
bandalaginu, þeirra erinda einna, að
bera fram klögumál á hendur utan-
ríkisráðherra, fyrrverandi for-
manns Framsóknarflokksins. Svo
lágt er risið orðið á flokknum í
höndum nýrra forystumanna.
Svör ráðherranna kveða síður en
svo niður það sem vissir talsmenn
Alþýðubandalagsins hafa gefið í
skyn, að til staðar sé leynisamning-
ur, sem skenki kommúnistum neit-
unarvald um vissa þætti öryggis-
mála okkar, leynisamningur, sem
gerður sé á bak við sjálfan utan-
ríkisráðherrann. Svör ráðherranna
styrkja fremur en hitt grunsemdir
hér að lútandi.
F ramsóknarí lokkurinn
styður utanríkisráðherra
Steingrímur Hermannsson, ráð-
herra, sagði Framsóknarflokkinn
standa heilshugar að baki ákvörð-
unum utanríkisráðherra, sem hann
hafi tekið á sviði utanríkismála.
Umræðunni lauk ekki, þar eð
forseti frestaði henni meðan enn
vóru nokkrir þingmenn á mælenda-
skrá, þ.á m. Kjartan Jóhannsson,
formaður Framsóknarflokksins.
Það vakti athygli að enginn stjórn-
arþingmaður tók til máls í þessari
umræðu, að ráðherrum undanskild-
um.