Alþýðublaðið - 23.05.1931, Blaðsíða 5

Laugardaginn 23. maí 1931.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
VerMegsr framkTændlr rikisi s áriö 1932
samkiræmt tlllogiim Haralds Gaðmnndssonar.
Baráttan um málin.
Verkalýðnrlnn annars vegar. Verzlnnarhringar og
atvinnakanpendnr hinsvegar.
(Frh. af tillögum H. G. í fjár-
veitinganefnd neðri deildar al-
þingis á s. 1. vetri.)
Til nýrra símalagninga var
ekkert ætlað í stjórnarfxumvarp-
inu, nema til einkasíma 30 þús.
kr. — H. G. lagði til, að veittar
yrðu samtais 117 þús. kr. til
lagningar þessara símialína (auk
einkasímatillögu stjórnarfrum-
varpsins): Frá Svignaskarði að
Fornahvamnxi, frá Akureyri að
Breyðumýri, frá Isafirði að Arn-
gerðareyri, frá Gröf í Grundar-
firði að Kviabryggju, frá Torfa-
stöðum, að Geysi, frá Arngeröar-
eyri að Melgraseyri og Skaga-
línu.
Fyrir þinginu lá frumvarp um
háskólabyggingu. H. G. benti á,
að ef þau lög ættu að verða
annað en pappírslög, þá yrði að
sjá fyrir fé tiil byggingarinnar, og
að sjálfsagt væri að hafa þetta
verk sem atvinnubótavinnu þegar
minst er að gera. Hann lagði því
tiil, að veittar yrðu 100 þús. kr.
til byggingarinnar í fjárlögum
næsta árs, enda skyldi unnið fyr-
ir upphæðána á árinu. — Fjár-
veiting til barnaskólabygginga
utan kaupstaða skyldi verða 30
!þús.. kr., í sitað 20 þúsi. í stjórnar-
frv., og sömuleiðis til húsmæðra-
skólabygginga 30 þús. kr., í istað
20 þús. kr. í frv. stjórnarinnar.
— Enn fremur lagði H. G. til, að
veittar yrðrr næsta ár 50 þús>. kr.
til byggingar gagnfræðaskóla í
Reykjavik, gegn lögboðnu fram-
lagi frá Reykjavíkurbæ, enda
skyldi unnið fyrir féð á árinu.
Á sama hátt skyldu veittar 40
þús. kr. til bygginga gagnfræða-
skóla i öðrum kaupstöðum, gegn
lögboðnu framlagi kaupsitað-
anna, með því sama skilyrði, að
unnið verði fyrir féð á árinu.
Benti H. G. á, að eigi lögin um
gagnfræðaskólana að koma að
haldi, þá þarf að byggja hús fyr-
ir skólana, bæði hér í Reykjavík
og í öðrum kaupstöðum, og að
sjálfsagt er, eftir því, sem fram-
ast verður við komið, að hafa
þessar byggingar sem atvinnu-
bætur og vinna fyrir ríkisstyrk-
inn og framlög kaupstaðanna
þann tíma árs,^ sem minst er að
gera.
Loks lagði H. G. til, að veitt-
ur verði 300 þús. kr. styrkur til
verklegra framkvæmda, er sveit-
ar- og bæjar-félög láti vinna að,
þau, er þess óska, þann tíma árs-
ins, sem minst er um atvinnu,
gegn á. m. k. tvöföldu framlagi
sveitarinnar eða kaupstaðarins.
Benti hann á, að „erns og útlit
er nú má telja fullvíst, að óh-já-
kvæmilegt verði að halda uppi
atvinnubótum á næsta ári. Má
og telja víst, að flestar bæjar-
stjórnir myndu halda uppi at-
vinnubótum, ef þriðjungsstyrkur
kæmi á móti úr ríkissjóði. En
verði ekkert bætt úr atvinnuleys-
inu, hlýtur fátækraframfæri að
aukast alveg gífurlega, eða þeir,
sem verst eru settir, að líða bein-
an skort.“
Samitals námu þannig tillögur
H. G. um fjárveitingar til verk-
legra framkvæmda (auk þess
smáræðis, sem var í stjórnar-
frumvarpinu) 1 633 000 kr. —
einni milljón sex hundruð prjá-
tíu og premur púsundum króna.
Mestur h.luti fjárhæðarinnax eða
1 mdlljón 618 þús. kr. var til
framkvcemda, sem gerðar skyldu
á næsta ári, en gegn ýmsum fjár-
veitingum ríkisins eiga að koma
framlög héraðanna, sem þá
rnyndu nema samtals um 1 mxllj.
og 80 þús. kr.
„Framsókn“ og íbald höfðu í
bróðurlegri sameiningu lagt til,
að verklegum framkvæmduxn rík-
isins skyldi stungið undir stól
næsta ár. Þá ber fulltrúi Alþýðu-
flokksins fram tillögur sínar um
fjárveitdngar til framkvæmda,
sem að meðtöldu framlagi hér-
aðanna nema það ár um 2700
þúS. kr. — tveimur milljónum og
700 púsundum króna —, þótt hin-
ar örfáu og smáu tillögur stjórn-
arfruxtivarpsins, — sem fjárveit-
i n gan ef n d armenn ., F ram sö k nar “
og íhalds tóku gott og gilt að,
því er verklegar framkvæmdir
snerti —, séu ekki taldar með,
enda munar litið um þær..
Nú getur þjóðin séð, hverjir
það eru, sem vilja skera niður
verklegar framkvæmdir, og
hverjir það eru, sem vilja auka
þær og halda þeim við. (Hún
gétur jafnframt séð, hvað hæft er
i þeirri kenningu „Tímans"; að
Alþýðuflokkurinn vilji minka
eða kippa burtu fjárveitingum til
verklegra framkvæmda utan
Reykjavíkur.
Sveinbjörn Högnason
skólástj. i Hafnarf. er annar
frambjóðandi „Fram1sóknar“ í
Rangárvallasýsiu. Sveinbjörn hef-
ir ti-1 skamms tíma verið „komm-
únisti", en lýsti sig þó hreinan
jafnaðarmann í HáfnarÖrði í vét-
ur og var þá rætt við hann um
framboð af Alþýðuflokksins hálfu
í Rangárvallasýslu, sem hann
lwaðst þó því miður ekki hafa
tíro..a né ástæður til að leggja í.
Hefir hann nú haft svo greini-
leg skoðanaskifti á 1—2 mánuð-
uim, að hann býður 'sig fram
sern fulltrúi annars andistöðu-
flokks jafnaðarmanna og kaninast
alls ekki við sínar fyrri skoðanir
né fyrra lif, t. d. er hann gall-
harður á rnóti réttlátri kjördæmn-
skipun og þræðir vandlega vegi
FramiSÓknaríhaldsinsL Var þetta
sett upp við hann af Framsókn
er hann var “gerður að skóila-
stjóra?
Blöð andstöðuflokka verka-
manna keppast nú xrm að þyrla
upp ryki fyrir kosningarnar,
reyna að draga huga fólksins frá
malunum, sem barist er um.
Greinar „Mgbl.“ í kosningabair-
áttu þeirri, er nú er hafin, eru
þrungnar blekkingum, og riitsmíð-
ar Jónasar Jónssonar i „Tíman-
um“ bera þess glögg merki, að
hann telur þann kost vænlegastan
til sigurs, að reyna að æsa sveita-
rnenn upp gegn sjávarmönnnm.
Alþýðuflokkurinn er fyrst og
fremst flokkur þeirra manna í
landinu, er selur vinnu sína. Haxiin
lítur þvi fyrst og fremst á hags-
muni þeirra og berst fyrir mál-
um þeirra. Hinir flokkarnk, í-
halds og litla íhaldis, eru flokkar
stórlaxa við sjóinn og stórbænda
til sveita. Þeir líta því fyrst og
frexnist á hagsmuni þessara stétta,
verja þá og berjast fyrir þeiim.
Þann baráttugrundvöll eiga þess-
ir tveir flokkar sameiginlegan.
Kom þessi skyldleiki afarvel í
ljós í vetur, þegar flokkarnir
sameinuðust í því að leggja
þyngstu skatta- og tolla-byrðarn-
ar á verkalýðinn og fátækaxá
bændurna.
Það, sem barist er alt af um í
stjórnmáladei I unupa, er í raun og
veru ekki það, sem hæst er
glamrað um í blöðum íhalds og
„Framsóknar". Það er barist urn
hagsmuni istéttanna, og kemur
þetta fram í því, hvernig rnálin
fara á þingunumi, og líka í dag-
legum átökum á milli stéttanna.
■ Ve.kalýðurinn um land alt hefir
ekkext annað að lifa af en kaup
það, er hann fær fyrir vinnu síxia.
Atvinnurekendur til sjávar og
sveita hafa umráð allra fram-
leiðslutækja og leigja starfsorku
veikalýðsins sér til ávinnings.
Þegar eitthvað harðnar á dalnum
draga atvinnurekendurnir saman
keglin og oftast að algerléga
naubisynjalausu. Þessir menn liía
pftast „hátt“, sem kallað er, og til
þess að ekkert sé úr spæni þeirra
diegið eru laun verkaxnanna þeim
kífeldur þyrnir í augumi, stundum
eru þau lækkuð með lögreglu-
valdi eöá sultarkúgunum og
stundum eru verkalýðxium öll
bjargráð bönnuð með vinnu-
stöðvunumL
Þegar svo ier komið, krefst
verkalýðurinn að vinnunni sé
haldið áfram. En gegn því standa
flokkar atvinnukaupendanna og
verzlunarkónganna.
Þar kemur hagsmunaskyldleik-
inn skýrt ií Ijós, en hann kernur
ffram í fleiru, eins og dnepið var
á áðan.
Hér eru dæmi: ’
Verkamennirnir tii sjávar og
sveita vilja helzt vera vinnandi
öllum stundum, því að þeirn er
það lífsnauðsyn.
Gegn því standa atvinnukap-
endumir, íhaldiðpig Fraxnsókn-
in, þ. e. þeir, er ráoa yfir vinn-
unni. V-erkalýðurinn til sjávar og
sveita vill fá lækkaða tolla af
hinxxmi allra brýnustu neyzluvör-
um sínum, en ríkistekjurnar held-
ur teknar með ’háum Jolli -á.f
glysi, munaðarvörum, með skött-
um af hátekjum, og með einka-
sölum á vörum, er milliiiðifnir
græöa nú á.
Gegn því stendur Framsóknin
og íhaldið í þéttum hnapp.
Verkalýðurinn vill að þjóðfé-
lagið skapi honum öryggi og
hann fái með aðstoð þess trygg-
ingu gegn ellihrumleik, slysrnn,
veikindum,, atvinnuieysi og fá-
tækt.
Gegn því berjast íhöldin bæöi
eindriegið og drepa allan vísi til
þessa í fæðingunni.
Verkalýðurinn æskiir stuðnings
þjóðfélagsins til að byggja sér
heilnæm húsakynni, svo að hann
fái losnað undan okri þeirra, er
selja húsin á leigu.
íhaldið og Framsóknin standa
gegn því af fjandskap og harð-
Ý&gi-
Verkalýðurinn vill fá réttíáta
kjördæmaskipun svo að hann fái
réttan hlut í alþingi.
Framsóknin stendur gegn því,
en íhaldið segist „vera orðið með
því“.
Verkalýðurinn vill fá afnumin
ómannúðleg fátækralög, en gegn
því stendur íhaldið og Fraxnisókn-
in log hrópa gegn alþýðunni:
„Letingjarnir heimta réttindi!“
Verkalýðurinn krefst ókeypis
skóilavisitar fyrir börnin.
íhald og Framsókn á móti.
Verkalýðurinn vill fá vinnu-
tíma styttan án kauplækkunar og
að atvinnutækin séu ekki stör-
hættuleg lífi þeirra, er við þau
vinna.
Ihaldsflokkarnir báðir á móti.
Verkalýðurinn vill að þjóðin
öll eigi atvinnutækin, svo að arð-
urinn af starfrækslu þeirra og
striti hans xenni til almennings
þarfa.
Og þar sameinast íhöldin líka
á móti.
Þau standa gegn öllum þeim
kröfum,, sem skapa grundvöJlinn
að viðraisn alþýðustéttarinnar í
sveit og viö sjó. Þau halda í
vald atvinnukaupenda og verzl-
unarkónga yfir kaupi og kjönxm
verkalýðsins. Þau halda í skipu-
lagið, er leyfir okur, þau blása
nýjum kúgunaranda í skatta- og
tolla-álögurnar og stíga saxna
fætinum á allar sjálfsbjargar-
hvatir vinnandi manna og
kvenna.