Morgunblaðið - 05.04.1981, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. APRÍL 1981
69
listinn með nöfnum þeirra sem til
greina komu lengdist stöðugt í
stað þess að styttast. Fyrsti sælá-
varður gáði hvað klukkan væri,
hertoginn sat hreyfingarlaus á
hesti sínum og hélt á sjónauka
meðan orrustan geisaði allt í
kringum hann.
Talið beindist að flotaforingj-
um, þar sem hershöfðinginn lét
svo um mælt að gullöld brezkra
hernaðarafreka hefði verið nær
eingöngu bundin við flotann.
Cunningham aðmíráll fékk sess
meðal hinna tíu stóru fyrir að
stjórna brezka flotanum á Mið-
jarðarhafi í síðari heimsstyrjöld-
inni. „Það sem hann afrekaði á
Miðjarðarhafi jafngilti afreki
Montgomery marskálkur
Dowding lávarður
Marlboroughs þegar hann sótti til
Dónár' — bæði með hliðsjón af
hraða og snilli,“ sagði hershöfð-
inginn.
„Nema hvað Cunningham þurfti
aldrei að burðast með banda-
menn,“ skaut Michael Glover inn
í.
Fisher aðmírál var otað fram —
hann var maðurinn sem stóð fyrir
umbótunum á sjóhernum fyrir
fyrri heimsstyrjöldina. „En Fisher
var ekki maður stórra hernaðar-
áætlana," sagði Terraine. „Það er
ekki einu sinni sönnun til fyrir því
að hann hafi haft gott vald á
baráttuaðferðum," sagði Glover.
„Hann var frábær stjórnandi,“
sagði hershöfðinginn. Nafn Fish-
ers hvarf af listanum.
Eftir búðinginn varð stutt hlé
án þess að nokkur niðurstaða væri
í sjónmáli og þá datt yfirflug-
marskálknum dálítið hræðilegt í
hug. Þurfti að raða nöfnunum tíu
eftir hæfni? Angistaróp kváðu við
— þeir voru langt frá því að ná
samkomulagi um tíu nöfn, hvað þá
að raða þeim. Nei, nei, það var nóg
að finna nöfnin. Allir róuðust við
þetta og orrustan hélt áfram.
Haig jarl hlaut sæti á listan-
um mótatkvæðalaust.
„Hann vann mesta sigur sem við
höfum nokkru sinni unnið," sagði
Glover og málið var útrætt. „Nú,“
sagði einn af aðstandendum fund-
arins glaðklakkalega, „vill einhver
strika nafn Montgomerys lávarðar
af listanum?"
„Ég vildi að ég gæti það, en ég
get það ekki,“ sagði hershöfðing-
inn.
„Hvað er athugavert við
Monty?" spurði einhver.
„Hvað er ekki athugavert við
Monty? Tökum Alamein," sagði
Glover og tefldi herliði sínu fram
gegn virki sem virtist ósigrandi.
„Því má halda fram að orrustan
hafi verið unnin jafnvel áður en
hann skaut upp kollinum. Hann
hafði gífurlega yfirburði í
mönnum og hergögnum. Aðaland-
stæðingur hans var fjarverandi
þangað til málin voru að meira
eða minna leyti útkljáð og hann
háði eiginlega gamaldags
orrustu." Skothríðin hafði lam-
andi áhrif, en henni var ekki lokið.
„Og svo var það Arnhem," hélt
Glover áfram. „Mér er bölvanlega
við að tala um þetta að þér
viðstöddum, hershöfðingi, því að
þú varst þar og veizt...“ („Ég var
þar og því veit ég það sennilega
ekki,“ skaut hershöfðinginn inn í)
„... en hann virðist hafa vitað að
deildir úr þýzka skriðdrekaliðinu
voru í grenndinni."
„Eitt má segja um Monty,“
sagði hershöfðinginn og kinkaði
kolli til samþykkis, „og það er að
hann var alltaf langfyrstur til að
þakka sér mistök annarra."
„Ég held að hann verði ekki
flokkaður með orrustuforingjum,"
sagði Terraine.
„Hann vann sigra," sagði ein-
hver.
„Enginn brezkur hershöfðingi í
síðari heimsstyrjöldinni vann sig-
ur á aðalóvinahernum," sagði
Terraine.
Yfirflugmarskálkurinn taldi
óhugsandi að hafa Montgomery
með og ganga fram hjá Alexander.
„Ef þið ætlið að hafa Alexander
með verðið þið að taka Trench-
ard!“ Hin hetjulega barátta fyrir
Trenchard hafði enn ekki verið
brotin á bak aftur.
Fyrsti sælávarður hleypti af
stærstu byssum sínum
Monty til heiðurs. Hann hélt fram
áhrifum innblásturs hans. „Ef við
viljum vera heiðarlegir verðum
við að viðurkenna að okkur líkar
öllum heldur illa við hann af því
hann var sirkustrúður, en þeir
sem komast í háar foringjastöður
komast ekki hjá því að hafa til að
bera nokkur, yfirleitt heldur
óvinsæl, einkenni."
Þegar gengið var til atkvæða
féllu atkvæði jöfn. Sagnfræð-
ingarnir þrír voru á móti Monty.
Hershöfðinginn, aðmírállinn og
yfirflugmarskálkurinn greiddu at-
kvæði með honum. í ljós kom að
afstaða þeirra til málsins var
mismunandi. Hershöfðinginn
sagði til dæmis, að ef nafn Montys
væri ekki á listanum mundi fólk
segja að ekkert væri að marka
hann. Hann var hæstánægður að
snúast á sveif með þjóðsögunni.
„Monty er settur í samband við
„straumhvörfin" í stríðinu."
Umræðurnar um Monty urðu
svo heitar að einu sinni fór
púrtvínið öfugan hring. Eina sam-
komulagið sem náðist um listann
var að af hinum tíu nöfnum yrðu
fimm að vera nöfn manna úr
landhernum, fjögur úr sjóhernum
og eitt úr flughernum.
„Ef flugherinn fær bara einn
fulltrúa, getur aðeins orðið um
Trenchard lávarð að ræða.“ Terr-
aine sat greinilega við sinn keip.
Yfirflugmarskálkurinn hélt uppi
rökum fyrir Tedder lávarði, en það
var einnig borin von. Dowding
vann þessa orrustu líka.
Viðureignin um síðustu sætin
varð örvæntingarfull. Púrtvínið
fór nú hinar furðulegustu króka-
leiðir um borðið.
Hawke aðmíráll, sem kom í
veg fyrir innrás Frakka
1759, og John Jervis, flotaforing-
inn sem eyddi flota Spánverja út
af St. Vincent-höfða í Napoleon-
stríðunum, komust á blað og voru
valdir ásamt sjö öðrum sem sam-
komulag náðist um. Þeir voru:
Wellington, Nelson, Marlborough,
Cunningham, Slim, Haig og
Dowding. Styrr stóð um tíunda
sætið milli Montgomery og Alex-
ander.
Deilan var útkljáð seinna þegar
til var kvaddur sjöundi sérfræð-
ingurinn — hernaðarsagnfræðing-
ur og fyrrverandi hermaður, Peter
Young hershöfðingi. Framlag
hans var síðbúið en réð úrslitum
eins og framlag Blúchers við
Waterloo. Hann greiddi Montgom-
ery atkvæði.
Að lokum, þegar vindlareykur-
inn grúfði yfir vígvellinum, var
járnhertoginn skilinn einn eftir á
hesti sínum og hann ruddi sér leið
gegnum brakið eftir hina hörðu
orrustu dagsins — óhreina kaffi-
bolla, rjúkandi öskubakka og sam-
ankuðlaðar serviettur. „Það er
eins gott að stríð eru skelfileg,"
sagði annar hershöfðingi þegar
hann virti fyrir sér verksum-
merkin, „annars mundi okkur
þykja vænt um þau.“
beir háðu orrustu um löngu gleymdar orrustur; Sir Henry Leach fyrsti sælávarður, David Howarth, Sir
John Hackett hershöfðingi, Sir Christopher Foxley-Norris, John Terraine og Michael Glover.
Mjög vönduð
billjardborð
með steinbotni fyrirliggjandi. Breidd 140 cm,
lengd 250 cm, hæð 81 cm. Með kúlum, kjuðum,
þríhyrning o.fl.
Gísli Jónsson & Co. h.f.
Sundaborg 41, sími 86644.
ÁL-HUS
Viö bjóðum AL-HUS á flestar gerðir japanskra
og amerískra pallbíla. Húsin veröa til afgreiöslu
í apríl. Verðið verður nálægt 5.500.- miöað við
gengi í dag (ósamsett).
Gísli Jónsson & Co. HF.
Sundaborg 41, aími 86644.
Traustir
tjaldvagnar
Sérstaklega sterkur og góöur undirvagn. Stál-
grind, þverfjööur, demparar, stór dekk. Vagninn
er nærri rykþéttur.
Svefnpláss fyrir 7—8 manns.
Eldhúskrókur með eldavél og fleiru.
Innifalið í veröi: Fortjald, innritjöld, gardínur,
gaskútur, þrýstijafnari og yfirbreiðsla.
Camptorist er til afgreiöslu strax.
Gísli Jónsson & Co. h.f.
Sundaborg 41, sími 86644.