Morgunblaðið - 05.04.1981, Blaðsíða 20

76
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. APRÍL 1981
Miklar sviptingar í fyrsta rekstrartaflinu hér á landi:
Hóparnir reka fyrir-
tæki í 2 ár á 16 tímum
Lið Eimskips sigraði í þessari fyrstu lotu
STJÓRNUNARFÉLAG íslands efndi fyrir skömmu til rekstrartafls á
tölvu í samvinnu við IBM á íslandi, en fjöKur lið leiddu saman hesta
sina ok voru fjórir i hverju liði. Liðin voru frá EimskipafélaKÍ íslands,
Landsbanka Íslands, Vörumarkaðinum og sameiginlegt lið frá
Rekstrartækni sf. og Sambandi islenzkra samvinnufélaga. Eftir
miklar sviptingar stóð lið EimskipafélaKsins uppi sem sigurvegari, en
varðandi röð ananrra liða, er henni haldið leyndri.
Þórður Sverrisson, fram-
kvæmdastjóri Stjórnunarfélags ís-
lands, sagði í samtali við Mbl., að í
byrjun hefði verið haldinn undir-
búningsfundur með keppendum,
þar sem rekstrartaflið hefði verið
kynnt, en þetta var í fyrsta sinn,
sem það kemur hingað til lands.
Keppendur tefldu síðan eina um-
ferð til reynslu.
Sjálf keppnin fór síðan fram tvö
kvðld og fram eftir degi á laugar-
dag, en hún stóð yfir í um 16
klukkustundir. Það liggur því í
augum uppi, að menn þurfa að
vera snöggir að taka ákvarðanir,
þegar reka þarf fyrirtæki tvö ár
fram í tímann á aðeins 16 klukku-
stundum.
Aðspurður um hvað rekstrartafl
raunverulega væri, sagði Þórður:
„Rekstrartaflið, sem við notuðum,
nefnist á ensku FAME, Financial
Allocation and Marketing Exer-
cise, en kerfið og forritið er útbúið
fyrir IBM af Thomas Watson
Research Center í Bandaríkjunum.
í taflinu eru þátttakendur fjórir
til fimm saman í hóp, og hver
hópur tekur að sér rekstur eins
fyrirtækis í tiltekinn fjölda
þriggja mánaða tímabila. Eftir
hvert tímabil er dæmið gert upp,
en áður en hóparnir taka við
fyrirtækjunum er séð svo um, að
þau standi jafnfætis að öllu leyti,“
sagði Þórður.
Þá sagði Þórður aðspurður, að
fyrirtækin væru rekin í frjálsri
samkeppni. Þau gætu öll framleitt
sömu vörutegundir og hefðu að-
gang að sömu mörkuðum. „Stjórn-
endur ráða sjálfir yfir fjölmörgum
rekstrarþáttum eins og fram-
leiðslumagni og samsetningu,
verðlagningu og auglýsingum svo
eitthvað sé nefnt. Þá koma ýmsar
fjármagnsákvarðanir til kasta
stjórnenda," sagði Þórður.
Marga þætti sér tölvan aftur á
móti algjörlega um samkvæmt
nákvæmum uppgefnum lýsingum.
Innbyggð eru í forritin ýmis utan-
aðkomandi efnahagsleg áhrif. „Af-
Andrés Sigurðsson:
Hef ði mikinn áhuga
á að taka þátt í
rekstrartafli aftur
„MÉR þótti mjög ánægjulegt að
taka þátt i þessu rekstrartafli,
sem mér þótti takast ágætlega,“
sagði Andrés Sigurðsson, við-
skiptafræðingur hjá Vörumark-
aðinum.
„Það var dálítið eftirtektarvert,
hversu misjafnlega menn tefldu,
eftir því hvort þeir voru frá
einkafyrirtækjum eins og við hjá
Vörumarkaðinum, eða frá stofn-
unum. Við tefldum t.d. töluvert
djarft í sambandi við auglýsingar,
en Landsbankamenn fóru sér hins
vegar mun hægar.
Aðspurður sagði Andrés, að
hann teldi tvímælalaust, að halda
ætti áfram á sömu braut, hvað
varðar þetta rekstrartafl, sem
hlaut sína eldskírn á dögunum. —
„Ég hefði mikinn áhuga, persónu-
lega, að taka þátt í svona tafli
aftur. Ég fór háif-hikandi í þetta
tafl, en viðhorfið hefur alveg
snúizt við,“ sagði Andrés ennfrem-
ur.
Andrés sagði rekstrartafl hrista
upp í mönnum þekkingu, sem þeir
lærðu á sínum tíma, en voru búnir
að gleyma. — „Annars hlýtur
aðalhugmyndin á bak við rekstr-
artafl, að sýna fram. á gífurlega
möguleika í sambandi við notkun
tölva. Hún er ekki bara bókhalds-
tæki,“ sagði Andrés Sigurðsson.
koma fyrirtækjanna er síðan undir
því komin, hvernig stjórnendum
tekst til við samspil allra rekstrar-
þáttanna í samkeppninni hver við
annan. Þá eru í rekstrartaflinu
innbyggð til notkunar ýmis hag-
fræðileg líkön, sem nota má við
rekstur, og sjá forritin um alla
útreikninga," sagði Þórður.
Hvaða gögn liggja frammi áður
en keppnin hefst? — „Það liggja
fyrir ýmis gögn eins og efnahags-
og rekstraryfirlit undanfarinna
ára. Að loknu hverju tímabili fá
stjórnendur sömu gögn í hendur
ásamt úttekt á því, hvernig staðan
er á markaðinum fyrir hvert
fyrirtæki. Ennfremur er unnt að fá
ýmiss konar línurit til samanburð-
ar,“ sagði Þórður.
öll vinna fer að mestu fram við
skjá í beinu samhengi við tölvu af
gerðinni IBM System-34. Allar
upplýsingar, ákvörðunarþættir,
eru slegnar beint inn á skjáinn.
Hin hagfræðilegu líkön birta síðan
á skjánum líklega útkomu næsta
tímabils. Síðan má breyta fram og
aftur þar til stjórnendur telja sig
vera með bezta kostinn, sem þá er
sendur til úrvinnslu hjá öllum
fyrirtækjunum í senn. I lokin er
svo gerður samanburður á hversu
mikið fyrirtækin hafa aukið rýrt
verðgildi sitt.
„Það var ótrúlega spennandi að
fylgjast með keppninni, en rekstur
einstakra fyrirtækja gekk mjög
upp og ofan milli tímabila. Það var
þó eitt einkennandi fyrir þetta
tafl, það var hversu stefnumótun
hópanna var í beinu samhengi við
stefnu fyrirtækjanna, sem þeir
vinna hjá í raunveruleikanum.
Hópur Vörumarkaðarins tefldi t.d.
mun djarfar heldur en hópurinn
sem kom frá Landsbankanum, sem
fór sér hægar," sagði Þórður.
Að síðustu sagði Þórður að-
spurður, að rekstrartafl væri mjög
algengt erlendis, t.d. færi fram
sérstök Evrópukeppni og brezka
stjórnunarfélagið gengist fyrir
stóru móti, en á síðasta slíku móti
hefðu verið liðlega 400 þátttökulið.
Morgunblaðið innti nokkra
keppendur eftir áliti þeirra á
rekstrartafli, kosti þess og göllum.
Fara svör þeirra hér á eftir:
Sigurlið Eimskips.
Lið Landsbankans í þungum þönkum.
Keppendur virða fyrir sér stöðuna eftir fyrra árið.
Þorkell Sigurlaugsson, Eimskip:
Kynntumst betur möguleikiim
á notkun tölvu við stjórnun
Brynjóifur Helgason:
Tókst vel þrátt
fyrir vankanta
„MÉR FANNST rekstrartaflið í
heild takast vel, þrátt fyrir van-
kanta, sem ávallt má búast við I
fyrstu umferð slikrar keppni, eða
leiks,“ sagði Brynjólfur Helga-
son. viðskiptafræðingur i liði
Landsbanka tslands, i samtali við
Mbl., er hann var inntur álits á
rekstrataflinu.
„Þarna er boðið upp á gott
tækifæri til að kynnast samspili
margra rektrarþátta framleiðslu-
fyrirtækis í breytilegu umhverfi.
Taka þarf ákvarðanir á sviði
fjármála, markaðsmála og fram-
leiðslu.
Það sem lærist af slíku rekstr-
artafli er fyrst og fremst mikil-
vægi þess, að allar áætlanir séu í
sífelldri endurskoðun með tilliti
til breyttra markaðsaðstæðr.a.
Einnig kemur þarna vel í ljós
mikilvægi samstilltrar hópvinnu,
allra þeirra er að rekstri fyrir-
tækja standa," sagði Brynjólfur
Helgason.
„REYNSLA okkar hjá Eimskip,
sem tókum þátt i þessum stjórnun-
arleik, eða rekstrartafli, var góð,
og við teljum okkur hafa kynnzt
enn betur ýmsum möguleikum á
notkun tölvu við stjórnun fyrir-
tækja,“ sagði borkell Sigurlaugs-
son, deildarstjóri áætlanadeildar
Eimskips.
„Að reka fyrirtæki í tvö ár á
einni viku, gerði að sjálfsögðu
miklar kröfur til skjótrar ákvörð-
unartöku og þá eru góðar upplýs-
ingar mikilvægari en flest annað.
Þar kom tölvan að góðum notum,
og sem hjálpartæki var hún ómet-
anleg. Að sjálfsögðu hefur flókið
tölvukerfi sem þetta sína galla og
verður aldrei annað en veruleg
einföldun á raunveruleikanum. En
það er ekki síður mikilvægt, til að
ná góðum árangri, að gera flókna
hluti einfalda. Tölva getur aldrei
orðið annað en hjálpartæki. Þeir
sem ætla að láta tölvu leysa
vandamál eða taka ákvarðanir,
verða fyrir vonbrigðum. Tölvur eru
nú fyrst og fremst hraðvirkar og
heimskar reiknivélar, sem geta
geymt ógrynni upplýsinga og
gleyma engu sem þær eru mataðar
á. Að læra að þekkja kosti og
takmörk tölvunnar er forsenda
þess að hún geti orðið að verulega
góðu hjálpartæki," sagði Þorkell
ennfremur.
„Þessi ákveðni stjórnunarleikur
gaf góða mynd af samspili efna-
hags- og rekstrarreiknings svo og
hvernig mismunandi ákvarðana-
taka hefur áhrif á afkomu fyrir-
tækisins til langs og skamms tíma.
Rekstrartaflið vekur menn til
umhugsunar um mikilvægi þess að
nýta sem best þær auðlindir, sem
fyrirtæki hafa úr að spila. Rétt
nýting mannafla, hráefna, véla og
fjármagns ræður úrslitum um það
hversu hagkvæm framleiðslan er.
Mismunandi áhrif auglýsinga og
verðs á einstakar vörutegundir og
markaði var greinileg í þessu tafli
og skemmtilegt var hversu áhrifin
voru lík því sem gerist í þjóðfélag-
inu.
Mikilvægi stefnumótunar og
langtímaáætlanagerðar eru e.t.v.
furðuleg boðorð í keppni sem tekur
nokkra klukkutíma, en ég tel mik-
ilvægi þessara hluta hafa komið vel
fram í rekstrartaflinu. Að vita
hvert maður stefnir, setja sér
markmið og velja leiðir að markinu
er nauðsynlegt í rekstri fyrirtækja.
An þess verður reksturinn hringl-
andakenndur og geðþótta- og til-
finningaákvarðanir verða ráðandi.
Samstarfið hjá okkur í hópnum
var gott, og hópstarf sem þetta er
lærdómsríkt og árangursríkt og
gildir það jafnt i leik og starfi.
Þeim 16 tímum sem við eyddum í
þetta var tvímælalaust vel varið og
eiga Stjórnunarfélagið og IBM
þakkir skildar fyrir að fá þetta
rekstrarafl til landsins," sagði
Þorkell að síðustu.
E