Alþýðublaðið - 27.05.1931, Blaðsíða 2

B ALÞÝÐUBIíAÐIÐ
Bréf AlÞýfnsambandsins
til ríkisstjérnarinnar.
AfviffiisMiMál vea*.si:aaMaí»iisi.
Alpýðuspnband íslands hefir
sent landsstjórninni svo hljóð-
andi bréf:
Eins og stjórnarráðdnu er kunn-
ugt, rikti hið mesta atvinnuleysi
í Reykjavík og öðrum kaupstöð-
um og kauptúnum, svo að segja
alian síðastliðinn vetur, eða frá
iþví í sept.—okt. að menn komu
heim frá sumaratvinnu sinni, og
j>ar til urn mánaðamótin marz
—apríl, að togarar komu inn úr
fyrstu veiðiför sinni, og skorti
þó mikið til að næg vinna væri
pá á boðstólum fyrir alla, sem
hennar höfðu pörf. Til pess að
gera sér nokkra grein fyrir pví,
hve alment og langvarandi at-
vinnuleysið var, verður að fara
eftir skýrslu 'Hagstofunnar um
atvinnuleysi í kaupstöðum 1.
febr. 1931, sem birt er í 3. tbl.
16. árgangs Hagtíðindanna. En
við skýrslu pessa er pað að at-
tíuga, að hún getur ekki sýnt
ástandið eins og pað raunveru-
lega var sökum pess, hve rnikið
vantar á, að allir atvinnuleysingj-
ar láti skrá sig. Það er öllurn
kunnugt, s,em nokkuð pekkja til
pessara mála, hve tregir margir
verkamenn eru að láta skrá sig
pegar litil eða engin von er um
atvinnu eða atvinnubætur.
Skýrsla pessi sýnir, að í 4
kaupstöðum (Reykjavik, Hafnar-
firði, Akureyri og Vestmannaeyj-
um) voru atvinnuleysdngjarnir
samtals. 857, sém höfðu fyrir
samtals 1194 lómögum að sjá.
Skiftast pessir menn pannig, að í
Reykjavík voru skrásettir 525 at-
vinnuleysingjar, á Akureyri 207,
í Vestmanniaeyjum 72 og í Hafn-
arfirði 53. Sést af pessu, að m,eg-
inporri atvinnuLeysingjanna hefir
wrið í 2 stærstu kaupstöðum
Landsins og pó einkum í Reykja-
vík. En hve langvarandi atvinnu-
leysið hefir verið sést á pví, að
529 af pessum mönnum höfðu
haft atvinnu skemur en 1 viku
ársfjórðunginn á undan skráning-
unni, eða með öðrum orðum, að
3/5 af öllum skrásettum atvinnu-
leysingjum höfðu verið atvinnu-
lausir svo að segja allan árs-
fjiórðunginn og a ö að ein,s 7%
höfðu verið atvinnuLausir skemur
en 1 mánuð samtals á ársfjórð-
ungnum. Einnig er pað vitanlegt,
pó skýrslur séu ekki fyrir hendi
um pað, að milrill eða jafnvel
mestur hluti pessara manna var
atvinnulaus mestan eða allan
hluta pess ársfjórðungs, sem
byrjaði 1. febr. En skýrslan sýn-
ir, að atvinnuieysið hefir einkum
verið langvarandi í Reykjavík og
á Akureyri.
Þegar tekið er tillit til pess,
sem að framan segir, að skýrsl-
urnar geti ekki sýnt raunveru-
legt atvinnuleysi á hverjum tima,
má pað ljóst verða, að ástandið
hefir naumast verið svona alvar-
Legt nokkru sinni fyr. Enda sýn-
ir skýrsla Hagstofunnar, að á
móti 857 skráðum atvinnuLeys-
ingjum í 4 kaupstöðum 1. febr.
1931 voru að eins skráðir 58 at-
vinnulausir menn í 5 kaupsitöð-
um 1. febr. 1930, og 1. febr. 1929
voru peir samtals 292.
En pó ástandið væri svona í-
skyggilegt síðastliðdnn vetur, er
alt útlit fyrir að pað kunni að
verða miklu ialvarlegra næsta
haust og vetur. Ber miargt til
pess. Kreppa sú hjá atvinnuveg-
unum, sem gengið hefir yfir flest
lönd heimsins, er engan veginn
hjáliðin, m,á rneira að segja gera
ráð fyrir, að hún edgi eftir að
koma enn betur í Ijós,, einkuim
hér við sjávarsíðuna, en hún hef-
ir gert til pessa. Hlýtur öllum að
vera pað Ljós.t, hve afarilla allur
almenningur í porpum og bæj-
um; og pá ekki sízt hér í Reykja-
vík, er undir pað búinn að ganga
á móti nýju atvinnuleysistímabili,
ef til vill harðara og erfiðara en
nokkru sinni fyr.
En fyrirsjáanlegt er, að svo
hlýtur að fara, ef ekJri er tekið
nógu fljótt og ákveðið í taum-
ana, pví pað er pegar bersýni-
legt, að atvinna verður með allra
minsta móti í sumar.
Síldveiði verður vafalauist lítið
stunduð, nema af mjög litlum
hluta skipaflotans. Veldur pví
lágt verð á bræðslusíld og daufir
sölumöguleikar.
Um húsbyggingar t. d. hér í
Reykjavik, sem mörg hundruð
verkamanna og iðnaðarmanna
hafa haft vinnu við undanfarin
vor og sumur, er sjón sögu rik-
ari, slík vinna verður svo að
segja engin petta sumar. Skortur
á lánsfé veldur par mestu, auk
pess sem par koma fram afleið
ingar yfirstandandi kreppu, pví
/einstakir menn draga saman
seglin um allar framkvæmdir í
slíku árferði, sem nú er.
Það hefir verið svo undanfardin
ár, að púsundir verkamanna víðs
vegar um landið hafa haft sína
aðaiatvinnu hjá ríkissjóðii við
húsbyggingar, vega- og brúar-
gerðir, símalagningar o. fl. En
inú er folrið í p,að skjólið líka, og
parf par ekki annað en vitna til
ræðu fjármálaráðherra á pingi
síðastliðinn vetur, par sem hann
lýsti pvi yfir, að sama sem engar
opinberar framkvæmdir yrðu á
pessu yfirstandandi ári.
lúið er pví ljó,st, að mjög mikið
skortir til að vinna sé fyrir hendi
handa stórum híuta landsmanna
nú um hábjargræðistíma ársins,
og er pó vitanlegt að pað ásitand
hlýtur að versna rnjög mikið með
haustinu og pað svo, að ef ekkert
er aðhafsit, hlýtur að taka við
stórkostleg neyð fyrir niikinn
hluta Landsimanna.
Til pess að svo fari ekki er
nauðsynlegt að undirbúa 'stór-
feldar latvinnubætur nú pegar.
Þ.að er skylda ríkissjóðs að
styðja að pessu bæði með pvi að
undirbúa rnálið og með fjárfram-
lögum til atvinnubótia.
Stjórn Alpýðusambandsins
skorar pví á rílrisstjórnina að látia
ekki undir höfuð leggjast að af-
stýra pví pjóðarböli, sem at-
vinnulieysið er, með stórauknum
opinberum framkvæmdum og
skipulögðum atvinnubótum.
Noiðnrfðr lelifélapiM.
Hallsteinn og Dóra sýnt við
tnjög mikla aðsókn.
Frumsýning var á „Hallsteini
og Dóru“ á Akureyri á miðviku-
dag og önnur sýning var í gær-
kveldi. Var fyrir fram uppselit að
báðum sýningunum við hækkúðu
verði. Leikendum og höfundi var
fagnað i á írumisýningunni. með
blómum iOg ræðuhöidum, og
hrifni áhorfenda var mjög mikil.
Næst verður leikið annað kvöld
og svo á sunnudag og mánudag
og ef til vill oftar. Á priðjudag
er leikendum og öðru starfsfólki
Leikfélagsins boðið í Vaglaskóg
og að Goðafossi.
„Zepelin 0relfi“ á helmlefð-
inni
Osló, 2. júlí. U. P. FB. Kl. 9
fyrir hádegi í dag heyrðist til
„Zeppelins greifa“ fyrir sunnan
Stavanger. Þoka var á og sást
pví ekki til loftskipsins.
Heimkoma
„Zeppelðns ggB'eifa“.
Berlín, 2. júlí. Móttekið
3. júlí. UP. — FB.
„Zeppelin greifi“ flaug yfir Ber-
lín kl. 9,30 e. h. á leið til
Friedrichshaven.
Friedrichshaven, 3. júlí.
UP. — FB.
„Zeppelin lenti hér í morgun
kl. 6,15 (p. e. 4,15 eftir íslenzkum
tíma).
V erðl aunauppdrútíur. Bæjar-
stjórnin sampykti tillögu bygg-
ingarnefndarinnar um að veita
alt ,að 500 kr. til verðlauna fyrir
bezta uppdrátt af framhliðum
húsa, eins og pær eiga að verða
við Skólavörðutorg, á milli Skóla-
vörðustígs og Þórsgötu.
Ósvifm leigusala.
Mörg dæmi eru til hér úr
bæjarlífinu um pað, hvernig farið
er með leigendur, hvemig peir
eru algerlega réttlausir gagnvart
leigusala og eiga engar kröfur á
hendur honum, hvað sem hanrí
annars aðhefst. Getur hver maður
sannfærsit um petta við að lesa
Leigusamningana, sem oft eru um
liönd hafðir. Kemur par ^skýrt
fram, að ieigutaki er réttlaus og'
á að eins skyldum að gegna
gagnvart húseiganda, en hann
engum eða sama og engum gagn-
vart leigutaka.
Eitt dæmi, sem gerðist hér í
bænum núna um helgina og er
pví jnærtækast, ,sýnir aðstöðu
leigenda í húsnæðisvandræðum,
og enn fremur, að lögmaður er
pægt verkfæri í höndum húseig-
enda.
Gömul hjón, fátækur verkam.
og kona hans, fengu leigða eina
stofu og aðgang að eldhúsi í
uppbænum 1. maí s. 1. og fluttu
pá par inn. Brátt fór að bera á
pví, að p,au myndu eldri geta ver-
ið par til lengdar, fyrst og fremst..
pó af pví,, að í húsinu er of ó-
næðissamt af völdum leigusala,
hurðaskellir, ,háv,aði og sköil
langt fraim á nætur og par fraro.
eftir götunum. Hjónin eru bæði
farin ,að kröftum og pola
pví slíkt og petta ekki til lengd-
ar. Þ,au fóru pví að svipast um
eftir íbúð handa s,ér og tókst
loks á laugardaginn var að ná
í hana, eina stofu og. eldhús út
af fyrir sig, fyrir 60 krónur. Til-
kyntu pau svo húseiganda, að
pau myndu flytja einhvern næsta
dag og að pau segðu íbúðinni
upp frá 1. júlí. Höfðu hjónin
alt af gengið út frá pvi, að pau
mættu, hvenær sem pau vildu,
fara út pessum skarkala-hjalli,
enda voru engir samningar milli.
peirra og húseiganda. — Urðu
nokkur orðaskifti milli húseig-
anda og hjónanna um leið og
pau tilkyntu petta, en á mánu-
dagsmorgun kemur maður nokk-
ur með miklu offorsi og rudda-
sjkap inn í herbergið til konunn-
ar og krefst pess í nafni húseig-
anda, að pau verði kyr í íbúðinni
eða greiði leigu til 1. október.
Konan meitaði pessu og sagði.
m. a., að hún pyldi ekki lengur
|að vera i pessari íbúð og að pau
gætu ekki greitt tvöfalda húsa-
leigu næstu 3 mánuði, pótt pau
gjarna vildu. Varð maður pessi
hinn æfasti, notaði rnörg ópvegin
orð og lamdi um sig með gull-
búnu montpriki, er hann hafði
dinglandi í hendinni pegar
hann kom inn. Bannaði hann kon-
unni að flytja nokkuð fyr en
lögmaður hefði Lagt hald á pað
fyrir húsaleigunni. Síðan fór
hann.
Konan gekk nú út og var
’nokkra stund í burtu — og lokaði
hún íbúðinni um leið og hún fór.