Morgunblaðið - 19.06.1981, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ1981
17
**
arða Jóns Sigurðssonar. Forseti íslands, Vigdis Finnbogadóttir og Gunnar
lahöldin
jög vel
15.30 lagði skrúðganga af stað frá
Hlemmtorgi og var gengið niður
Laugaveginn og Bankastræti niður á
Lækjatorg. Lúðrasveit verkalýðsins
lék undir og var stjórnandi hennar
Ellert Karlsson.
I miðborginni voru skemmtiatriði á
fimm stöðum og var þar m.a. Barba-
paba og um fimmleytið götuleikhús
við Bernhöftstorfuna.
Hátíðahöldunum lauk með kvöld-
skemmtun í Laugardalshöll þar sem
spiluðu fyrir dansi hljómsveitirnar
Brimkló og Grýlurnar. Talið er að um
fimm til sjö þúsund unglingar og
eldra fólk hafi verið þar á staðnum.
Að sögn Þorsteins Eggertssonar tókst
þessi dansleikur með miklum ágætum
þrátt fyrir einhverja ölvun og þurfti
ekki að fjarlægja nema þrjá og ein
stelpa meiddist lítillega. Vildi Þor-
steinn koma á framfæri þakklæti til
Páls Eiríkssonar varðstjóra og
manna hans frá Þjóðhátíðanefnd og
einnig til mannanna er stóðu að
dansleiknum. Dansinn stóð til eitt en
þá óku strætisvagnar Reykjavíkur
fólki í hverfin.
Helga Stephensen leikkona flutti
ávarp Fjallkonunnar.
ir læknir
Nú er öldin önnur, sem betur
fer. Nú þarf læknir naumast að
hafa teljandi áhyggjur af hýbýl-
um né rekkjubúnaði sængur-
kvenna. Og vel mátti starfsað-
staða íslenzkra lækna batna til
muna. Enda eru framfarirnar á
nokkrum áratugum ævintýri lík-
ar. Þar hafa ýms öfl lagzt á eitt;
en ekki veit ég hvort margir
læknar hafa þar betur að unnið
en Jónas Kristjánsson gerði á
sínum vettvangi. Og mér er sem
ég heyri þann mann hafa við orð
að sniðganga læknishérað vegna
„erfiðrar aðstöðu", rétt svo sem
læknisþjónustan væri vegna
læknisins fremur en hinna
sjúku. Og enn síður hefði hann
ætlazt til sérstakrar uppbótar
umfram sæmileg laun fyrir það
eitt að vinna af vandvirkni og
kunnáttu það verk sem hann
hafði lært til og tekið að sér. Það
hygg ég hann hefði kallað að láta
múta sér til að gera skyldu sína.
Og mér er sem ég sjái þennan
öðling hlaupast frá sjúklingum,
sem þurftu á þjónustu hans að
halda og áttu ekki annarra kosta
völ, og neita að sinna þeim fyrr
en hann fengi laun sín hækkuð.
Jónas Kristjánsson var ann-
álaður handlæknir; hann hafði
sívakandi áhuga á nýjungum í
læknisfræði og lagði í kostnað-
arsamar utanferðir í því skyni
að fylgjast með þeim sem bezt.
En aldrei hefði það hvarflað að
honum að stökkva úr landi frá
skyldunni við sína eigin þjóð, til
þess eins að geta kreist meiri
peninga út úr erlendu fólki en
löndum sínum. Og að hafa úppi
beinar eða óbeinar hótanir um
slíkt í fjárkúgunar skyni hefði
verið sjálf andstæðan við
manngildi hans.
Víst var Jónas Kristjánsson
einstakur maður um margt. Þó
er mér vel kunnugt um menn í
læknastétt fyrr og síðar, sem að
mannkostum líktust honum. Það
voru menn sem báru virðingu
fyrir samfélagi sínu; og þess
vegna báru aðrir virðingu fyrir
þeim. Slíkir menn hafa aflað
stétt sinni álits og vinsælda.
Gunnar Thoroddsen, forsætisráðherra:
Þjóðin öll verður
að búast til varnar
gegn vímugjöfum
og eiturefnum
Gunnar Thoroddsen. forsætisráðherra, flytur ávarp sitt.
Ljósm. Mbl. Kristján.
Gunnar Thoroddsen,
forsætisráðherra flutti
þjóðhátíðarávarp á Aust-
urvelli á þjóðhátíðardag-
inn, 17. júní. Ávarp for-
sætisráðherra fer hér á
eftir:
„Forseti íslands.
góðir áheyrendur.
Komið hafa þau tímabil í
sögu íslenskrar þjóðar, er
framför hefur lítil sem engin
orðið, eða mönnunum munað
aftur á bak.
Önnur tímaskeið hafa skilað
þjóðinni ágætlega áleiðis til
frelsis, farsældar og menning-
ar.
Stundum áttar fólk sig ekki
á því til fulls, hver árangur
hefur orðið af starfi og striti
um árabil, fyrr en staldrað er
við um stund og skyggnst um
öxl.
I dag eru liðin þrjátíu og sjö
ár síðan er landsmenn endur-
reistu lýðveldi á íslandi og
tóku öll sín mál í eigin hendur.
Hvernig hefur þjóðinni
vegnað á þessum rúma þriðj-
ungi aldar?
Höfum við gengið til góðs
götuna fram eftir veg?
Lítum á fjögur meginmál.
A næstu árum eftir stofnun
lýðveldis mótaði Alþingi
stefnu í utanríkismálum. í
öryggis- og varnarmálum var
ákveðin þátttaka íslands í
varnarbandalagi vestrænna
þjóða 1949 og varnarsamning-
ur gerður 1951. Sú stefna er
enn í góðu gildi og verður ekki
frá henni hvikað.
Annað meginmál er sú auð-
lind, sem fólgin er í fiskimið-
um umhverfis ísland. Fyrir
aldarþriðjungi höfðu útlendir
togarar lengi látið greipar
sópa um hin íslensku mið, svo
að fiskstofnarnir voru aðfram-
komnir. En lýðveldið ísland
hefur fært út fiskveiðilögsög-
una úr þrem sjómílum í tvö
hundruð. Fiskimiðin eru kom-
in undir íslensk yfirráð. Nú
höfum við valdið yfir þeim,
íslendingar, og skulum reynast
menn til að beita því bæði af
kappi og forsjá.
I þessum átökum um stækk-
un landhelginnar létu íslend-
ingar um hríð svo hressilega
að sér kveða, að undir tók víða
um lönd.
Þá er hið þriðja stórmál:
Auðlind okkar í orku fallvatna
og jarðhita.
Við stofnun lýðveldis voru
rafvirkjanir á íslandi 26 mega-
vött að afli, en eru nú 670
megavött. Virkjanir hafa
meira en tuttugu og fimm
faldast að afli og orku.
Um áramótin 1943 og ’4 var
Reykjavíkurborg að tengja hin
fyrstu hús við hitaveituna. Nú
hita nær eitt hundrað og sjötíu
þúsundir landsmanna hús sín
með jarðhita.
Stórfelldar nýjar virkjanir
standa fyrir dyrum.
I fjórða lagi nefni ég at-
vinnumál.
Á þann veg hefur verið
staðið að uppbyggingu- at-
vinnuvega í landinu, að Islend-
ingar eru lausir við atvinnu-
leysi, meðan flestar grann-
þjóðir búa við þann vágest,
sums staðar svo að geigvæn-
legt er. Hinn árstíðabundni
atvinnuskortur á nokkrum
stöðum í landinu, sumpart af
völdum veðurfars, og sumar-
vinna fyrir skólafólk, eru mál,
sem sérstaklega þarf að huga
að.
í dag eru liðin 170 ár frá
fæðingu Jóns Sigurðssonar.
Öll sín manndómsár barðist
hann fyrir frelsi landsmanna á
öllum sviðum: Stjórnfrelsi í
stað erlendrar yfirstjórnar —
verslunarfrelsi í stað einokun-
ar — einstaklingsfrelsi í stað
átthaga- og athafnafjötra.
Fáir menn hafa lagt jafn-
þunga áherslu á frelsið og gildi
þess. Fáir menn hafa fært
jafnsterk rök og sannfærandi
fyrir því, hvílík undirstaða
frelsið væri undir velferð þjóð-
ar og þegna.
En jafnframt varaði Jón
Sigurðsson við misnotkun
frelsisins og var ekki myrkur í
máli:
Hann sagði, að eitt af skil-
yrðum fyrir því að geta orðið
nýtur maður væri það að þola
stjórn og bönd, þau væru jafn
nauðsynleg fyrir líf einstakra
manna sem þjóða. Frelsið án
takmörkunar væri ekki frelsi,
heldur agaleysi og óstjórn.
Svo mælti Jón Sigurðsson.
Þessi orð komu mér í hug
um daginn, þegar Hvítasunnu-
helgin var vanvirt og friðhelgi
hinna fegurstu griðastaða rof-
in með smánarlegu framferði,
áfengisæði og spellvirkjum á
viðkvæmri náttúru landsins.
Sumir tala um vandamál
æskunnar.
Nú er íslenska þjóðin svo
lánsöm að eiga vel gefið, glæsi-
legt og dugandi æskufólk, þótt
sum ungmenni rati í þá ógæfu
að gerast brotleg við sitt
innsta eðli og samvisku.
En útbreiðsla og áhrif vímu-
gjafa og eiturefna eru orðin
slíkt vandamál, að þjóðin öll
verður að búast til varnar.
Æskan sjálf fyrst og fremst,
æskulýðsfélög og önnur félags-
málasamtök, kirkja, skólar,
sveitarstjórnir, ríkisvaldið,
allir verða að leggjast' á eitt í
þessu fyrirbyggingar- og
björgunarstarfi.
Á silfurskjöld við útför Jóns
Sigurðssonar voru letruð þessi
orð: Óskabarn íslands, sómi
þess, sverð og skjöldur.
Sómi Islands.
Sérhver íslenskur æskumað-
ur, piltur og stúlka, þarf að
ásetja sér og ástunda það, að
vera Islandi til sóma, hvar sem
er, hvenær sem er.
Góðir áheyrendur,
ég óska ykkur öllum gleði-
legrar þjóðhátíðar."