Alþýðublaðið - 01.06.1931, Page 2

t
ALÞÝÐHBLiAÐI©
Verkamannabústsðir í
leflpil.
Er Jónas enn við völd?
Lánsfé fengið.
Snemma á pingtímanum fékk
formaður stjórnar Byggingarsjóðs
Réykjavíkur loíorð fyrir 200 þús-
und krónu (ísl.) erlendu láni, ef
ríkisábyrgð fengist fyrir því til
verkamannabústaða. Alþýðuflokk-
urinn bar þá fram á .þinginu
frumvarp til breytinga á lögunum
um vérkamannabústaði um ríkis-
ábyrgð á lánum tií þeirra, á eftir
fullri bæjar- eða sveítar-ábyrgð,
í stað þesis að Tryggvi Þórhalls-
son hafði í fyrstu smeygt inn í
lögin ákvæði um að rikisábyrgð-
in næði að eins til helmings láns-
fjárins, en hlutaðeigandi bæjar-
eða sveitar-félag ætti að ábyrgj-
ast að hálfu, en þetta ákvæði
gerði að hvergi var íhægt að
fá lánsfé svo að um munaði.
Enn fremur voru í frumvarpi Al-
þýðuflokksins ýmisar aðrar end-
urbætur, svo sem aukinn opinber
styrkur til byggingarsjðða verka-
rnanna, að veðdeilidarfé mætti
nota, og síðan fá annars veð-
réttar lán úr byggingarsjóðum, er
hefði gert fjáröflun miklu auð-
veldari, og loks að stofnaður yrði
sameiginlegur byggingarsjóður
fyrir verkamannabústaði víðs
vegar um landið, er aflaði láns-
fjár og skifti því niður á bæina
ef'tár þörfum.
Alt þetta var eyðilagt í bili
með pingrofinu, er drap þetta
frumvarp eins og önnur þingmál.
Vegna hinnar aðkallandi nauð-
synjar, sem er á góðum og ódýr-
um verkamannabústöðum í
Iteykjavlk, og atvinnuleysisins
bér í bænum, var stjcrn Bygg-
ingarfélags verkamanna ljóst, að
gera þyrfti það, s.sm hægt væri,
til að hrinda í framkvæmid bygg-
ingum í Reykjavík fyrri bluta
þessa sumars, þótt ekki væri
hægt að fá endurbætur á lög-
unum samþyktar fyrr en síðar.
Við gengumst þá fyrir því, að
Leitaö var til miðstjórna allra
þingflokkanna um það, að þær
lýstu yfir, aö stjórnmálafiokkarn-
ir myndu að minsta kosti sam-
þykkja ríkisábyrgð á því 200 þús.
kr. láni, sem í boði var, svo að
Byggingarsjóður Reykjavíkur
gæti tekið það lán og hægt yrði
að byggja nú ,í sumar. Þetta
tókst. Floklíarnir lýstu þessu yfir
og Lífsábyrgaðarstofnun danska
ríkisins hefir nú lofað þessu láni,
er útborgast bráðlega. Kjörin til
byggingarsjóðsins eru þessi: Lán-
ið er til 42 ára, með 5 f'o vöxtum
og útborgunargengi 90. Vextir og
afborgun eru á hverjum 6 mán-
uðum 2,86o/o. Lánið er óuppsegj-
anlegt af hálfu lánveitanda, en
byggingarsjóður getur sagt því
upp með 1 árs fyrirvara. Kjörin
eru mikla betri an á sídast\a ís-
lenzka ríkisláni, raunverulegir
vextir ekki nema 5,72 »/0 p. a.
Auk þessa fjár á byggingar-
sjóður Reykjavíkur nú að hafa
fengið tillögin úr ríkis- og bæj-
arsjóði 1930 og 1931, samtals um
108 þúsund krónur, sem honum
ber lögum samkvæmt. Að vísu
mun sumt af þessu fé enn ekki
innborgað, en hlýtur að fást þeg-
ar eftir því er kallað.
, Félagsmenn, er íbúðir kaupa,
eiga sjálfir að leggja fram 15“/o
af byggingarkostnaði. Sé gert. ráð
fyrir að bygðar yrðu í fyrstu 50
verkamannaíbúðir, sem kostuðu
um 8000 kr. hver, ættu þau fram-
lög að nema 60 þús. kr. Sam-
kvæmt þessu ætti að vera fáan-
legt fé nú í 50 verkamannaíbúö-
ir í Reykjavík:
Lánið raunverulega 180 þús.
Tillag ríkis og bæjar 108 —
Framlög félagsmanna 60 —
348 bús.
Vantar þá ekki nema um 52 þús.
kr„ er auðvelt ætti að vera aö
fá hjá annari tryggingastofnun,
t. d. slysatryggingu ísl. ríkisins.
Féö á því nú aÖ vera fyrir
hendi. Staðið hefir á lóðaspildu
undir verkamannabústaðima
marga mánuði. „Tún séra Jó-
hanns“ var ekki hægt að nota og
farið var fram á við bæjarstjórn
að fá ræmuna sunnan við Hring-
braut, frá Bræðraborgarstíg að
Eliiheimilinu. Nú fyrir skömrnu
hefir bæjarstjóm leyft vestasta
hluta þessarar ræmu undir verka-
mannabústaðina, en uppdráttur
befir ekki fengist á bæjarskrif-
stofunni af lóðinni fyr en fyrir
nokkrum dögum síðan. Hefir því
ekki verið hægt að ljúka upp-
dráttum og skipulagi verka-
m.annabústaðanna fyr en ióðin
var ákveðin. Einar Erlendsison,
fulltrúi húsameistara ríkisins, hef-
ir nú tekist á hendur að ljúka
þessum uppdráttum, með nauð-
synlegum breytingum, eftir vilja
félagsmanna á síðasta byggingar-
felagsfundi, og hefir hann lofað
að hraða verkinu sem mest.
Tilætlun stjórnar félagsáns er
að kalla þegar saman félagsfund
er uppdráttum er lokið, fá endr
anlega samþykt þeirra eins og
þeir verða þá breyttir, og gera
allar ráðstafanir til að byrja á
byggingu verkamannabústaðanna,
svo fljótt sem hægt er, nú í
sumar.
Félagsimenn, sem vilja kaupa
íbúðirnar, ættu því áð < undirbúa
sig undir að hafa framlög þau
Hl, er af þeim yverður krafist
bráðlega.
Hédinn Valdimarsson.
Með kaupunum á „Þór“ haustið
1930 ákvað ríkisstjórnin að láta
skipið stunda fiskiveiðar með
varðgæzlu við Vestmiannaeyjar.
Til að reyna að vinna upp í
kostnaðinn, og til þess að eiga
sem minst á hættu með þessa
tOraun, fékk þáverandi idióms-
málaráðherra þá flugu í höfuðið
að ráða skipshöfnina upp á 20°/o
af söluverði aflans og lækka
mánaðarkaupið um helming frá
því, sem samningar stóðu milli
Sjómannafélags Reykjavíkur og
ríkisstjórnarinnar eða fr.am-
kvæmdarstjóra ríki&skipa, á
strandferðaskipunum og samkv.
varðskipalögunum. Þegar skips-
höfnin varð þess vís, hvað hér
var á seyði, kom hún til stjórnar
Sjómannafélags Reykjavíkur og
bað hana að hafa áhrif á ab
þeirra réttur væri ekki fyrir borð
borinn. Stjórn félagsins átti
nokkra fundi með framkvæmdar-
stjóra rikisskipa, sem hafði þau
áhrif, að kaupið hélzt óbreytt eins
og á hinum varðskipunum.
Ef þessi breyting hefði komist
á, befði hver háseti fengið kr.
107,50 um mánuðinn og 20«/o af
nettó söluverði aflans, og eftir
því, sem heyrst hefir um söluna
á aflanum, mun láta nærri, að nú,
eftir að hafa stundað veiöar í 4
mánuði, væri komið í hlut hvers
manns kr. 220,00, eða kaup og
prósentur kr. 650,00 í 4 mánuði.
Með þessu hefði kaupið hrapað
úr kr. 215,00 niður í 162,50. Þar
að auki átti að afnema alla eftir-
vinnu og svefnlög samkvæmt
skipun Jónasar, sem hann er að
hæla sér af að hafa verið með að
koma fram í þinginu.
Paö er ekki nýtt að sjá það í
íhaldsblöðunum, að þau tileinki
sér mál, sem jafnaðarmenn eru
búnir að berjast fyrir í mörg ár
og leiða fram til sigurs í almenn-
ingsálitinu.
Fimdoff í Viðey,
í gærkveldi kl. 8V2 hófsit lands-
málafundur í barnaskólahúsinu í
Viðey. Var hann afarfjölsóttu!T.
Þar áttust við jafnaðarmenn og
íhaldsmenn, því að enginn „Fram-
sóknar“-maöur lét sjá sig þar.
íhaldsmienn voru þar fjöimennir
héðan úr Rvík, en þeir Vilhjára-
ur S: Vilhjálmsison og Jens Páls-
son héldu uppi sókn á hendur
heim af hálfu verklýðssamtak-
anna. Verkamenn og sjómemn í
Viðey sýndu það á fundinum, að
þeir skipa sér í hóp stéttar sinn-
■ar í þeirri stjórnmálabaráttu, sem
nú er háð, enda var ræðum Al-
þýöuflokksmannanna tekið mjög
vel bæði af þeim og unga fólkinu
í eyjunni. Fundurinn stóð til kl.
rúmlega 12 á miðnætti — og
fóru'þá ihaldsímennirnir til ólafs
Gíslasonar og settust að kaffi-
Við sjómenn munum vel eftir
þeim mönnum, sem lögðu stein í.
götu vökulaganna, og þeir ættu
ekki að komast inn í þingið aftur
á atkvæðum sjómanna.
Nú fyrir skemstu komu mien*
tíl mín og spyrja mig hvort ég
hafi heyrt það, hvað Jónas bjóði
sjómönnum á varðbátnum, sem
eigi að vera fyrir vestan í sum-
ar. Ég sagðist ekki hafa heyrt*
það, en spurði, hvort Jónas væ«i.
ekki farinn úr stjórninni og hvað
þetta kæmi honum við. Það er
nú sama, sögðu þeir. Það er þá
síðasta kveðjan tíl sjómannastétt-
arinnar, áður en hann fó.r frá, en
frá honum mun það komið.
Þeir ætla að borga sama kaup
og í fyrra, kr. 230,00 á mánuði
og fæði skipverjar isig af því.
Þessa fiska, sem við höfum dreg-
ið og liaft sem uppbót á þetta
lága kaup, ætla þeir að draga af
okkur að hálfu leytí eða taka
helminginn til ríkissjóðs. Ekki
hefir Pálmi ráðið þessu, varð mér
að orði. Það má furðu gegna, ef
ríkisstjórn getur lagst svo lágt, að
heimta helming af þeim fiski, sen*
þessir menn í frístundum sínuui
reyna að draga sér í 'Soðið, en
rétt á sáma tima selur hún
600 pd. af fiski austur í Vestur-
Skaftafellssýslu fyrir 25 krónur.
Hér hafa verkin talað í garð
sjómanna. Jónas notar sína íyrstu
aðstöðu til að brjóta niður vöku-
lögin á þessum eina fiskikoppi,
sem hann hafði yfir að ráða, og
virðist enn þá geta ráðið kjörum
sjómamm á varðskipunum, þótt
hann sé farinn opinberlega ú»-
ríkisstjórninni.
Sigurður Ólafsson.
P. s. Síðan greinin var skrifuð
hefir sú breyting á orðiö fyriT at-
beina SjómannafélagsinS', að kjör-
in á bátnum haldast óbrevtt.
S. Öl.
drykkju, en jafnaðarmennimir
fóru heim til Kristíns Kristjáns-
sonar, hins ágætasta Alþýðu-
flokksmanns, og sátu þar í góðu
yfirlæti um stutid. Kl. rúmleg?
1 var komið hingað til Rvikur.
Um 70 manns munu vera a
kjörskrá í Viðey, og þar af munw
um 25 fylgja frambjóðanda verk-
lýðsfélaganna, Guðbrandi Jöns-
syni.
Að gefnu tilefni lýsi ég því hér
mieð yfir, aö ég fór úx þjórmstw
Bergs Jónsisonar sýslumanns af
eigin ósk, og er það algerlega
rangt, að hann hafi sagt mér upp
atvinnunni.
Reykjavík, 30/5 ’31.
Ragnar Kristjánsson.