Alþýðublaðið - 02.06.1931, Blaðsíða 3

A&iÞðÐUBliAÐIÐ
3
sjáliur varið allmiklu fé til
kaupa á vcðdeiidarbréfum, hætti
pví með öllu. Sídan hefir veð-
deildin verid lokud. Menn geta að
eins fengið veðdeildarbréf, en
ekki selt þau, nema pá. einstök-
um mönnum með afarkostum. Af-
leiðingin af pes.su er, að bygging-
ar í bcejnnum eru svo.að segja
stödoaSar. Síðastliðið ár voru um
150 hús bygð í Keykjavík og ýms
af peim stórhýsi. Nú mun eiga
að byggja innan við 20. Á annað
púsund verkamenn og smiðir
hafa á undanförnum árum haft
atvinnu af byggingum. Nú er
miestur hlutinn í her atvinnuleys-
ingjanna og keppir um aðra
vinnu. ]>etta atvinnuleysi var ó-
parft, ef ríkisstjórnin hefði vilj-
að vel og haft minsta áhuga fyrir
atvinnu verkalýðsins. Á síðasta
pingi voru ýmsar tilraunix gerðar
til að knýja frarn opnun veð-
deildar af hálfu Alpýðuflokksáns,
en pótt fundin væri leið til sölu
veðdeildarbréfa án sérstakrar rík-
islántöku, fékst stjórnin ekki til
að bera frumvarp fyrir pingið og
pingrofid ónýtti frekari athafniir
af hálfu jafnaðarmanna.
Sjálfstæðiisíhaldið hefir að vísu
verið meðmælt pví að hlynna að
veðdeilidinni, vegna hagsmuna
ýmissa byggingaefnissala, sem
ekki fá efni sitt gæitt, nema fast-
eignalán fáist. En í bæjarstjóm
Reykjavíkur hefir þietta íhald
aftur á margvísliegan hátt staðið
á móti byggingxun með pví aö
neita um nýjar leigulóðir bæjar-
ins til peas að reyna að koma út
dýrum eignarlóðum einstaklinga
—- og neita um lagningu nýrra
gatna og holræsa. Á pað pví
einnig mikla sök á pví, hvamig
komið er, og-'ættu þeir, siem að
byggingum vinna, að athuga nú
við kosningarnar, að Alþýðu-
flókkurinn einn hefir fyrir pá
unnið og mun fyrir þá vinna,
eins og alla hina vinnandi stétt.
Benda mætti einnig á afstöðu
flokkanna til verkamannabústad-
anna, sem Alþýðuflokkurinn fékk
lög sampykt um á þingi 1929,
en sjálfstæðisíhaldið barðist pá
á móti og Framsókn 'skemdi
verulega. ríikisstjörnin hefir ekki
fengist til sjálf að útvega neitt
fé til peirra, prátt fyrir margí-
tiiekuð loforð, og hefir pví sýnt
áhugaleysi sitt pár greinilega í
húsnæðis- og atvinnu-málum
verkalýðsins. Pað, sem gert hefir
verið, hefir stjórn Byggingarsijóðs
Reykjavíkur ein gert, en petta er
flestum of vel kunnugt til að
fleiri orðum purfi um það að
fara.'
Síidarútvegurinn og atvinna
púsunda manna og kvenna víð
hann er í voða. Erlendu síldar-
verksmiðjurnar munu fæstar
starfa í sumar. Ríkisverksmiðjan
á lögum samkvæmt að vinna upp
á árinu 70 þús. kr. rekstrarhalla
fyrra árs. Sjáanlegt var á pinginu
í vetur, að ættu útgerðarmenn að
gera út á síld svipað pví, siam í
fyrra var gert, og atvinna sjó-
manna og verkafólks að haldast
lík, þá pyrfti áð gera ýmsar op-
inberar ráðstafanir á pinginu.
Fyrst og fremst var nauðsynlegt j
að reyna að stækka markaðinn
fyrir saltsíld, með pví að stelja \
Rússum hana, en til þess að pað
væri mögulegt fyrir útgerðar-
menn, purfti að fá sampykt lög
um ríkisábyrgð á ársvíxlum
Rússa, svo að útgerðarmenn gætu
komið slíkum víxlum í peninga,
en Rússar kaupa ekki síld nema
með svo löngum gjaldfresti. Slíka
ríkisábyrgð veita Norðmenn og
Bretar. Alþýðuflokkurinn bar j
fram á pinginu frumvarp um á- (
byrgð á Rússavíxlum, siem var
tekið heldur fálega af íhöldunum
báðum, og var pó ekki loku fyrir
’skotið að sampykt yrði. En ping-
rofio drap petta mál eiris og
önnur, og er pví síldaratvinnu
fólksins teflt í hina mestu tví-
sýnu, pví að útvegurinn byrjar í
júlí.
Alþýðuflokkurinn bar fram
frumvarp um opinberan stiwning
og skipulag á ísfisksölu smáút-
gerdarinnar, sem virðist geta
orðið lyftistöng hennar, ef skipu-
lag kemst á, og létt á saltfisk-
markaðinum, sem er að verða alt
of pröngur. Gat petta nú þegar í
ár haldið uppi vélbátaútgerðinni
á ýmsum stöðum. Sjálfstæðis-
íhaldið var frumvarpinu ahdvígt,
því að pað vill láta milliitiðina
koma slíkri verzlun á stað smám
saman, en kærði sig ekki um
opinbert skipulag, pótt það kæmi
piegar í stað •til framkvæmda.
Framsökn svæfði málið fram að
pingrofinu, sem drap petta frum-
varp eins og önnur mál.
I>ó kastar tólfunum um með-
ferð Framsóknaríhaldsins á virkj-
un Sogsins. Alþýðuflokkurinn
íhefir í mörg ár barist fyrir Sogs-
virkjuninni, sem hefir í för með
sér mjög ódýrt rafmagn til ljósa.
suðu og aflvéla fyrir Reykjavík
og gæti pannig nokkuð létt á
dýrtíðinni hér og opnað mögu-
leika fyrir aukinni iðju. Af virkj-
uninni myndi hljótast 4 ára at-
vinna fjölmargra verkamanna.
Alt Suðvesturlandið getur sináir,
saman notið hennar, mn 42 pús-
undir manna, eða 2/5 hlutar allra
landsmanna. Virkjunin er áætluð
af sérfræðingum innan lands og
utan að kosta tæpar 7 milljönir
króna fyrir Reykjavík, og til pess
að fá hagfelt lán var ríkissjóðsá-
byrgð nauðsynleg. Sjálfstæðis-
ihaldið var loks farið að átta sig
á vinsældum og nauðsyn málsins
og var ‘ pví fylgjandi, og hefði
pá mátt búast við, að Framsókn,
siem farið hefir fram á stórfeld-
an styrk og ábyrgðir til sveit-
anna og fengið hvorutveggju
framgengt, hefði ekki Iagst á
móti svo augljósu hagsmunaimáM
mikils hluta landsmanna. Fnrai-
varp kom fram á þinglnu, og
hefði pað verið sampykt, var
hægt að fá lán nú í vor og byrja
Beztu eglpskaa cigaretturaar í 2® sstk. pökk'
ura, sem kosta ka*« 12 pakkinn, eru
Gsslr®
á fyrstu framkvæmdunum, vegi
austur að Sogi, er áætlaður e:r að
kosti 230 pús. kr„ og hefoi pví
aukið til muna atvinmi hér sunn-
anlands, án tilkostnaðar ríkis-
sjóds.
i En hvað skeðux? Framsókn
reynir pegar við fyrstu umræðu
að drepa málið. Allir ráðherr* 1-
arnir tala á möti pví. Þegar séð
er að málið muni samt ná fram
að ganga, kemur pingrofið, sem.
drepur pað, og svo ósvífin er
Framsókrmrstjörnm, að telja eina
orsök pingrofsins, að annars
hefði Sogsvirkjunin verið sam-
pykt. Eina vörn Framsóknar í
þessu er, að isvo stór rikisábyrgð
sé hættuleg fyrir lánstraustið,
þótt allir viti, að petta fyrirtæki
muni ávalt geta vel borið sig
sjálft og auk pess ábyrgist
Reykjavík pað fyrst og fremst.
Á fundum úti um sveitir landsins
segja svo Framsóknarmenn, að
ekki hafi mátt sampykkja þetta,
pvi að pað hefði fyrst og fremst
orðið Reykjavík að gagni. Svo
blind er andúð Framsóknar orð-
in gegn Reykjavík og íbúum
hennar, að mál eins og petta,
sem kemur öllum bæjarmönnum
að gagni og veitir verkalýðnum
nú pegar og í 4 ár mikla at-
vinnu, má ekki sampykkja. Svo
mikið er skeytingarleysið um af-
komu verkalýðsins og peirra, sem
við sjóinn lifa, eða fjandskapur-
inn.
Nú síðustu dagana er Fram-
sókn farin að mæla með því að
leysa petta mál, en á þann hátt,
sem betur hefði siæmt Sjálfstæð-
isíhaldinu. Nú vill Framsökn gefa
félagi einstakra manna sérleyfi
til virkjunar á pessu failvatni,
sem bezt er fallið til virkjunar
hér á landi og liklega í allri
Norðurálfu, gefa poí einkarétt og
eignarrétt á öllutn ifllindum
Reijkjavíkur og sudvestiirhluta Is-
lands, og þáð á pann hátt að
Reykjavík beri samt alla áhætt-
una, kaupi aflið að vísu fyrir á-
k\æðið verð, en skuldbindi sig til
að kaupa svo mikið rafmagn, að
virkjunin beri sig. Tii þess að
losna. við að þingið taki á sig
áhættulausa ábyrgð fyrir Reykja-
vik á einkafyrirtæki að fá alla pá
gróðaaðstöðu, sem hlýzt af því
að virkja Sogið.
Sogsvirkjun Reykjiavíkúr er
enn hægt að bjarga og sam-
pykkja lög um bana á næsta
pingi, og fyrir pví berst Alpýðu-
flokkurinn einn af áhuga, .pótt
Sjálfstæðisíhaldið fylgi ínálinu
nú. En sumoratvinnan við aust-
urveginn getur héðan af ekki
komið fyr en 1932 í staðinn fyrir
í ár. Lán til virkjunarinnar er
auovelt nú að fá í Englandi med
sams konar kjörum eins og síð-
astci ríkislánið, ef ríkisábyrgð
fæst, svo að ekki stendur pað i
vegi fyrir réttri lausn málsins.
Hér bafa nú verið talin nokk-
ur helztu málin, er sýna skeyt-
ingarleysi og illvilja Framsókn-
ar, og oftast líka Sjálfstæðisins,.
gagnvart kröfum verkalýðsins um
atvinnu í atvinnulieysisárinu
mikla. Er pó rétt að get’á pess, að
íhaldið í bœjarstjórn Reykjamk-
ur hefir sízt faríð betur að ráði
sínu. Á fjárhagsáætlun sl. haust
voru samþyktar ýmsar opinberar
framkvæmdir, en af pví íhaJdið
vildi hlífa peim, sem hæst út-
svör greiða, var ákveðið af pví,
að skila fjárhagsáætlun með %
milljón króna tekjuhalla, sem átti
að fá bæjárlán til að greiða. Auk
pessa átti að gera nýja vatns-
veiiai í sumar og purfti að taka
V? milljón króna að láni til henn-
ar, en Vx milljón var til í sjóði
að auki, og átti hún því að kosta
3/i milljön króna. Álitið á íhalds-
stjórn bæjarins er nú pannig er-
lendds, að þessi sanitals 1 millj-
ón króna, sem purfti að fá að
láni, fæst hvergi, nema pá með
afarkostum. Pótt vitáð sé að
efnahagur bæjarins sé í sæmir
legu horfi, þykir iskyggilegt
hvernig íhaldsmeirihlutinn lætur
undir höfuð leggjast að inn-
heimta og leggja á útsvör. Bær-
inn hefir pví lítið fé milli handa
og hefir eins og Framsóknan-
íhaldiö dregið úr öllum fram-
kvœmdum, og bæjarvinnumenn
eru fáir og eiga von á uppsögn
pá og þegar. Ekkert útlit er fyr-
ir að unnið verði að nýju vatns-
veitunni og yfirleitt, lítil von til
pess að bæjaríhaldið létti á at-
vinnuleysinu. Frekar auki það.
Atvinnuhorfurnar fyrir verka-
lýðinn eru ekki bjartar. Eftir at-
vinnulausan vetur kernur dauða
sumarið, og hvað tekur \dð næsta
vetur, ef pingið gerir ekkert i
þessum málum? Alt útlit er fyrir