Morgunblaðið - 06.08.1981, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1981
Mjólkurmálin í hnotskum
eftir Pétur
Sigurðsson mjólkur-
verkfrϚing
Það hefur varla farið fram hjá
ncinum að Mjólkursamsalan í
Reykjavík átti fyrri hluta júlí-
mánaðar í verulegum erfiðleikum
vegna lítils geymsluþojs
nýmjólkur og undanrennu. Borið
hefur á þessu vandamáli áður,
sérstaklega yfir sumartímann og
eftir langar helgar eins og jól og
páska, en samt aldrei í neinni
líkingu við það sem nú átti sér
stað.
Niðurstöður ncfndar
Mjólkursamsölunnar
Þriggja manna nefnd sem
Mjólkursamsalan skipaði strax 8.
júlí fann fljótlega orsök þess, sem
skeð hafði þessa afdrifaríku júlí-
daga en auk árstíðarbundinna
erfiðleika voru það að hluta til
mannleg mistök, veila í eftirlits-
kerfi og bilun í gerilsneyðingar-
tæki. Var skýrt frá þessu í frétta-
tiikynningu frá Mjólkursamsöl-
unni þ. 20. júlí. Nefndin lagði
einnig fram ákveðnar tillögur um
ráðstafanir sem grípa yrði til
strax, sömuleiðis tillögur um
fyrirbyggjandi ráðstafanir til
lengri tíma.
Strax skyldi gripið til eftirfar-
andi ráðstafana.
1. Mjólkurgerilsneyðingartæki í
Mjólkurstöðinni í Reykjavík
skyldi tafarlaust aftengt og ekki
tekið í notkun fyrr en fullvíst
þætti að ekki væri lengur um
eftirsmit frá því að ræða.
2. Þegar skyldi breytt þvottaað-
ferð í mjólkurstöð fyrir
geymslutanka og pökkunarlínur
fyrir gerilsneydda mjólk.
3. Við sendingar á mjólk frá Sel-
fossi og Borgarnesi til Reykja-
víkur skyldi undantekningar-
laust tekin sýni til reduktase-
prófunar, þannig að fyrstu
niðurstöður lægju skilyrðislaust
fyrir áður en mjólkinni er dælt
inn í geyma mjólkurstöðvarinn-
ar.
4. Mjólkureftirliti samlaganna
skyldi þegar í stað beint með
auknum þunga að þeim fram-
leiðendum sem oft hafa skilað
annars og þriðja flokks mjólk.
5. Flutningum mjólkur til Reykja-
víkur skyldi hagrætt á þann veg
að tryggt væri að ávallt fengist
til pökkunar besta fáanlega
hráefnið á svæðinu.
Mjólkursamsalan ákvað þegar í
stað að hrinda þessum tillögum í
framkvæmd og hafði reyndar þeg-
ar gert það að hluta til.
Til lengri tíma litið lagði nefnd-
in til eftirfarandi:
1. Verðfellingamörk verði hert og
athugað verði með hvetjandi
greiðslukerfi fyrir úrvals-
mjólk.
2. Eftirlit með kælingu í heimil-
istönkum verði eflt, og flutn-
ingar verði skipulagðir í sam-
ráði við bændur, þannig að
mjólk sé ekki tekin of nærri
mjaltatíma (byrjað er að setja
tæki í mjólkurflutningabíla á
Selfossi, og fyrirhugað í Borg-
arnesi, sem gera bílstjórum
viðvart ef mjólk yfir ákveðnu
hitastigi er dælt í geyma bíl-
anna).
„Ileíur mjólkurfræðing-
um ekki dottið í hug að
þau rök sem þeir færðu
fram með tillögum sín-
um hafi, með hliðsjón af
öðrum aðstæðum, ekki
þótt nægilega þung-
væg?“
3. Teknar verði upp fjöldarann-
sóknir á „cellutölu" í mjólk frá
framleiðendum.
4. Athugað verði hvort ástæða sé
til að taka upp flutninga á
mjólk frá bændum annan
hvern dag yfir sumarmánuð-
ina.
5. Bílstjórar verði gerðir virkari í
eftirliti með því að auðsjáan-
lega gallaðri mjólk verði ekki
dælt inn á bílana.
6. Komið verði á skipulegu eftir-
liti með þvotti á flutningatækj-
um.
7. Komið verði á námskeiðum
fyrir tankbílstjóra og fræðslu-
starf fyrir framleiðendur aukið
og gert virkara.
8. Tekið verði upp samræmt
gæða og hreinlætiseftirlit í
öllum samlögunum.
9. Stefnt verði að því að mögu-
leikar til aðgreiningar á mót-
tekinni mjólk í samlögunum
verði auknir.
10. Kæling á forhitaðri og geril-
sneyddri mjólk verði aukin
(þegar hafa verið gerðar ráð-
stafanir til þess að úr þessu
verði bætt).
ll.Birgðum af mjólk í Reykjavík
verði ávallt haldið í lágmarki
miðað við aðstæður á hverjum
tíma.
Þessar tillögur nefndarinnar
voru þegar teknar til umræðu á
samstarfsnefndarfundi mjólkur-
bússtjóra á 1. sölusvæði og í
athugun er á hvern máta þeim
verður fylgt eftir.
Niðurstöður sam-
starfshóps heil-
brigðisráðherra
Fimm manna samstarfshópur
embættismanna sem heilbrigðis-
ráðherra skipaði þ. 16. júlí til þess
að rannsaka þessi mál öll á
breiðum grundvelli skilaði niður-
stöðum sínum til ráðherra þ. 28.
júlí. Samstarfshópurinn hafði þá
rætt við fjölda aðila sem tengjast
mjólkurframleiðslu, vinnslu og
dreifingu mjólkur á 1. sölusvæði.
Jafnframt höfðu þeir kynnt sér
skýrslu nefndar Mjólkursamsöl-
unnar og farið í vettvangskönnun
í mjólkursamlög og til nokkurra
framleiðenda.
Niðurstöður hópsins, sem send-
ar hafa verið fjölmiðium, voru
mjög á sama veg og nefndar
Mjólkursamsölunnar og mjög
margt tekið beint úr skýrslu
hennar. Þó voru þær nokkuð
víðtækari í einstaka atriðum, enda
voru verkefnin ekki alveg þau
sömu.
Þrjú atriði í niðurstöðum sam-
starfshópsins vil ég taka fyrir
sérstaklega, þ.e. geymsluþols-
rannsóknir, dagstimplun og for-
hitun.
Geymsluþolsrannsóknir
I niðurstöðum samstarfshóps
ráðherra segir að árið 1980 hafi
44% sýna af nýmjólk frá
mjólkurstöðinni í Reykjavík, sem
rannsökuð voru hjá Matvæla-
rannsóknum ríkisins, verði slæm
eftir 3 sólarhringa og 50% sýna
það sem af er yfirstandandi ári.
Ekki er gerð nein grein fyrir því
að hér er átt við að heildargerla-
fjöldi í sýnunum hafi farið yfir
50.000 pr. ml. en ekki að bragð,
lykt eða útlit hafi verið aðfinnslu-
vert. Þessi viðmiðun, að telja
mjólk slæma ef heildargerlamagn
hefur farið yfir 50.000 pr. ml. á
síðasta söludegi er af Alþjóða
mjólkurfræðistofnuninni (I.D.F.)
talin óhóflega ströng. í Noregi er
leyfilegt heildargerlamagn í
nýmjólk ekki bundið í reglugerð,
en mjólkursamlögin miða við að
það skuli vera undir 50.000 pr. ml.
á öðrum degi eftir gerilsneyðingu,
og undir 5.000.000 pr. ml. á síðasta
neysludegi. í Svíþjóð skal neyslu-
mjólk innihalda minna en
100.000.000 gerla pr. ml. á síðasta
neysludegi.
I reglugerð um mjólk og
mjólkurvörur segir að ekki megi
bjóða til sölu mjólk með hærra
gerlainnihaldi en 50.000 pr. ml.
Hér er að mínu áliti átt við
gerlafjöldann strax eftir geril-
sneyðingu, en ekki ótímabundið
eins og ^latvælarannsóknir ríkis-
ins vilja meina. Þessi viðmiðun
sem nefndin síðan notar við niður-
stöður sínar um dagsstimplun er
því, eins og tölurnar frá Svíþjóð og
Noregi sýna, óeðlilega ströng.
Dagstimplun
Samstarfshópur ráðherra legg-
ur til að allar undanþágur frá
reglugerð varðandi dagstimplun
verði felldar niður. Þ.e.a.s. að öll
nýmjólk verði merkt síðasta sölu-
degi þrjá daga eftir gerilsneyð-
Símakerfið endurbyggt
frá Höfn til Djúpavogs
Hringnum lok-
að á næsta ári
MIKLAR framkvæmdir standa nú
yfir á símakerfinu á Suðaustur-
landi þar sem er verið að endur-
hyggja símakerfið milli Ilafnar og
Djúpavogs á þessu ári. í fram-
haldi af því verður á næsta ári
endurbyggt langlinukerfið til
Reyðarfjarðar og Egilsstaða og
þar sem langlinukerfi frá Reykja-
vík til Egilsstaða og til Ilafnar
hafa verið hyggð á undanförnum
árum. verður þar með komið
hringkerfi með tengingunni
Höfn-Egilsstaðir. — Slikt hring-
kerfi um landið skapar aukið
öryggi, sagði Ólafur Tómasson
hjá Landsímanum. sem veitti Mbl.
um þetta upplýsingar. — Því þá
tengjast stærstu simstöðvarnar i
báðar áttir í hringnum til Reykja-
vikur og verða þvi ekki sam-
handslausar þótt bilun verði á
einum stað, en stuttan tima tekur
þá að heina næstum allri símaum-
ferð á þá leið sem opin er.
Flokkar símamanna eru í þessu
verkefni í sumar. Vegna lagningar
nýrra háspennulínu, á SA-landi,
svo sem sagt var frá hér í biaðinu
fyrir skömmu, verður að gera
margháttaðar breytingar á síma-
línum vegna truflana og öryggis.
Línustæði háspennulínunnar er t.d.
hentugast þar sem símalínur liggja
nú yfir Lónsheiði. í stað kostnaðar-
samra bráðabirgðalagna í formi
þverana og línuflutninga, var því
ákveðið með tilliti til legu há-
spennulínunnar að hraða áætlaðri
framtíðarbyggingu símakerfisins.
Og verður símakerfið milli Hafnar
og Djúpavogs endurbyggt í ár.
Dreifikerfið verður lagt að mestu
leyti með jarðstrengjum beint frá
símastöðvum eða í gegn um fjöl-
rásakerfi, að því er ólafur út-
skýrði. Jafnframt tengjast notend-
ur á þessu svæði sjálfvirka síma-
kerfinu í ár eða því næsta.
Aðallanglínukerfið verður byggt
með radíóörbylgjutækjum með 960
talrása flutningsgetu og hliðar-
greinum úr því með 30—120 rása
flutningsgetu, ýmist með radíó eða
jarðstrengjum ásamt fjölrása-
tækjabúnaði, sem myndar talrás-
irnar sjálfar. í byrjun tengjist hver
endasímastöð við aðalstöðvarnar í
Höfn eða Reyðarfirði með 24 rás-
um, en hægt verður að fjölga
rásum eftir þörfum. Á millistöðv-
um utan símstöðva verða sett upp
lítil verkstæðisbyggð hús fyrir
tækjabúnað nema á Stokksnesi og
Hvalnesi, þar verður notuð aðstaða
í vitum Vitamálastofnunar, en við
hlið þeirra reist möstur með loft-
netum. Heildarkostnaður við þess-
ar framkvæmdir 1981 er áætlaður
8,5—9,5 millj. kr. En við þetta eru í
vinnu tugir fólks. Við að koma
niður jarðstrengjum, tengja, setja
upp möstur og loftnet, reisa hús,
plægja fyrir línum o.fl.
Til Egilsstaða
á næsta ári
I framhaldi af þessum fram-
kvæmdum verður á næsta ári
langlínukerfið til Reyðarfjarðar og
Egilsstaða endurbyggt með 960—
480 talrása flutningsgetu. Á und-
anförnum árum hafa verið byggð
langlínukerfi frá Reykjavík til Eg-
ilsstaða að norðan og til Hafnar að
sunnan, sem geta flutt fjölda tal-
rása. Og með samtengingunni milli
Hafnar og Egilsstaða á þessu og
næsta ári myndast hringkerfi, sem
fyrr er sagt.
Sadat vill
að réttur
PLO verði
virtur
Lundúnum. 4. ágú.st. AP.
ANWAR SADAT, Egyptalands-
forseti, hélt í dag áleiðis til
Washington frá Lundúnum. Á
fundi með fréttamönnum i Lund-
únum í dag. hvatti Sadat Banda-
ríkjamenn til þess að viðurkenna
rétt Palestinumanna, þar með
talin PLO, frelsissamtök Palest-
ínu, i friðarviðræðum. Sadat
hvatti riki Efnahagsbandalags
Evrópu og Bandaríkin til að
stilla saman strengi sina til þess
að ná fram heildarlausn i Mið-
austurlöndum.
Sadat sagði, að byggja mætti á
„viðburðinum mikla" sem hann
kallaði svo. Það er vopnahléð í
Libanon milli ísraela og Palest-
ínumanna. Hann sagði, að með
vopnahléinu hefðu Bandaríkin,
svo og ísrael viðurkennt í orði rétt
Palestínumanna. „Á engan hátt er
réttlætanlegt að ýta Palestínu-
mönnum út úr myndinni í friðar-
viðræðum," sagði Sadat. Banda-
ríkin hafa ávallt neitað að eiga
nokkur samskipti við PLO. Þeir
halda því fram, að samtökin séu
hryðjuverkasamtök.
Sadat átti í gær viðræður við
Magréti Thatcher, forsætisráð-
herra Bretlands, og einnig Carr-
ington lávarð. Sadat sagði við
fréttamenn í Lundúnum, að hann
myndi leggja áherzlu á tvo megin-
þætti í för sinni til Washington.
Annars vegar að Bandaríkin ættu
að halda áfram þeirri stefnu, sem
mörkuð var með Camp David-
samkomulaginu og hins vegar að
Bandaríkjunum beri að taka tillit
til Palestínumanna í viðræðum
um lausn deilunnar fyrir botni
Miðjarðarhafs.
endurbyggja kerfið að Djúpavogi og á næsta ári verður hringnum lokað með tengingu til Egilsstaða.