Morgunblaðið - 06.08.1981, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 19í
27
ingu. Þetta er sanngjörn krafa ef
geymsluþolsrannsóknir, þar sem
notað er skynmat jafnhliða gerla-
fræðilegu mati, sýna að mjólk
geymd við réttar aðstæður þolir
ekki lengri sölufrest. Aftur á móti
myndi slík niðurstaða skapa ýmsa
erfiðleika þar sem verslanir eru
lokaðar bæði á laugardögum og
Pétur Sigurðsson
sunnudögum á sumrin og nokkr-
um sinnum á hverju ári þrjá daga
í röð. Stimplun síðasta söludags
breytir að sjálfsögðu engu um
geymsluþol vörunnar og verður að
teljast óeðlilegt þegar sölufrestur
er lengdur um helgar vegna lokun-
ar verslana. Sú tillaga samstarfs-
hópsins að stimpla bæði geril-
sneyðingardag og síðasta söludag
er rökrétt þar sem það mun
auðvelda neytendum að meta
hvaða vöru þeir kaupa. Stimplun
gerilsneyðingardags jafnframt
síðasta söludags mun verða tekin
upp hjá mjólkursamsölunni fljót-
lega.
Forhitun
Samstarfshópur heilbrigðisráð-
herra treystir sér ekki til að taka
afstöðu með eða á móti forhitun
mjólkur, en bendir einungis á að
kanna þurfi þessi mál betur áður
en opinberir aðilar taki afstöðu til
hvort hún skuli leyfð. Á meðan
heilbrigðisyfirvöld hér á landi
hafa velt þessu máli fyrir sér hafa
aðrar þjóðir nær undantekn-
ingarlaust viðurkennt að forhitun
mjólkur eigi fullan rétt á sér, bæði
fyrir vinnslumjólk og neyslu-
mjólk. Ég vil í þessu sambandi
benda sérstaklega á sameiginlegt
álit helstu sérfræðinga Alþjóða
mjólkurfræðistofnunarinnar í
þessum málum, þar sem eindregið
er mælt með því að blönduð 4ja
eða 6 mála mjólk sem geymd er
ómeðhöndluð í mjólkursamlagi
frá einum degi til þess næsta sé
forhituð. í Noregi og Svíþjóð, þar
sem aðstæður allar eru hvað
líkastar og hér, er forhitun leyfð,
og í Noregi er mjólk sem flutt er á
milli mjólkursamlaga til og með
tvígerilsneydd. Tankvæðing hjá
mjólkurframleiðendum hefur leitt
til mjög bættrar kælingar á mjólk,
en það hefur gert úreltar hérlend-
ar kenningar um skaðsemi forhit-
unar mjólkur. Enda gerði Heil-
brigðiseftirlit ríkisins réttilega
ráð fyrir því í tillögum sínum að
nýrri mjólkurreglugerð árið 1979
að forhitun yrði heimiluð.
Fúkalyí
Nokkur umræða hefur orðið að
undanförnu um eftirlit með fúka-
lyfjainnihaldi í mjólk. Án þess að
ég ætli að blanda mér of mikið í
þær umræður vil ég þó benda á
nokkur atriði því viðkomandi. Ég
hef reynt að grennslast fyrir um
það hjá læknum hvort þeir hafi
orðið varir við ónæmi fyrir fúka-
lyfjum meðal landsmanna, en ekki
fengið nein svör sem benda til
þess að svo geti verið. Enginn sem
hefur með heilbrigðismál að gera
virðist hafa séð ástæðu til að
gripið yrði til aðgerða að þessu
tilefni, eða að þessi mál yrðu
rannsökuð nánar. Þetta virðist því
ekki vera talið vandamál í dag. Á'
hinum Norðurlöndunum hefur eft-
irlit með fúkalyfjum í mjólk verið
aukið verulega allra síðustu ár án
þess þó að fyrirskipað hafi verið
regluþundið eftirlit eða verðfell-
ing mjólkur vegna þessa. Aftur á
móti hafa einstök mjólkursamlög,
eins og t.d. mjólkursamlagið í Osló
í Noregi, tekið upp eigin reglur. Ef
fúkalyf finnst í mjólk frá fram-
leiðenda fær hann ekkert greitt
fyrir mjólkurinnlegg þess dags.
Mjólk frá einstökum framleiðend-
um er þó eingöngu rannsökuð er
grunur leikur á að hún innihaldi
fúkalyf.
Á sl. ári var rannsakað fúka- -
lyfjainnihald í nokkur þúsund
sýnum af mjólk á svæði Mjólkur-
samsölunnar í Reykjavík og
Mjólkursamlagsins á Akureyri.
Sýni þessi voru flest af mjólk
einstakra framleiðenda en einnig
úr flutningabílum og geymslu-
tönkum í mjólkurstöð. Af þessum
sýnum reyndust um 0,5% inni-
halda fúkalyf, en í mjög litlum
mæli, eða sem samsvarar broti úr
alþjóðaeiningu af penisillini pr.
ml. Hefur sýnum með mælanlegu
fúkalyfi fækkað verulega frá því
að þessar rannsóknir hófust fyrir
nokkrum árum.
Mjólkurreglugerðin
Reglugerð um mjóik og
mjólkurvörur sem nú er í gildi er
frá árinu 1973. I júlí 1979 sendi
Heilbrigðiseftirlit ríkisins Heil-
brigðis- og tryggingarmálaráðu-
neytinu tillögur sínar að nýrri
reglugerð, en einhverra hluta
vegna hefur dregist í tvö ár að
ganga endanlega frá henni og
staðfesta. í þessum reglugerðar-
drögum eru margar mjög jákvæð-
ar breytingar, enda hefur margt
breyst á öllum framleiðslustigum
mjólkurinnar á undanförnum ár-
um.
Þessar miklu umræður um
mjólkurmálin verða vonandi til
þess að frágangi reglugerðarinnar
verði hraðað.
Hvítþvegnir
mjólkurfræðingar
Ég get ekki stillt mig um að lýsa
undrun minni á yfirlýsingum
Mjólkurfræðingafélags Islands
varðandi þessi mál, enda á ég bágt
með að trúa því að þar standi
hinir almennu félagsmenn að
baki. Lýsingin á píslargöngu full-
trúa félagsins á fundi hjá Heil-
brigðiseftirliti ríkisins, sem hafði
með höndum endurskoðun
mjólkurreglugerðarinnar, er grát-
brosleg. Má ég minna mjólkur-
fræðinga á að það var Heilbrigðis-
eftirlit ríkisins sem sá um endur-
skoðun reglugerðarinnar og hafði
við það aðeins samráð við ýmsa
aðila. Heilbrigðiseftirlitið gat því
ráðið hvaða tillögur samráðsaðila
það notaði eða hafnaði.
Mjólkurfræðingar drógu því
ekki fulltrúa sinn út úr neinni
endurskoðunarnefnd, heldur
hættu að fylgja sjónarmiðum sín-
um eftir við Heilbrigðiseftirlitið.
Hefur mjólkurfræðingum ekki
dottið í hug að þau rök sem þeir
færðu fram með tillögum sinum
hafi, með hliðsjón af öðrum að-
stæðum, ekki þótt nægilega
þungvæg? Tillögurnar voru að
ýmsu leyti ágætar, en ekki má
gleyma að verið var að semja
reglugerð og því ekki hægt að
einblína á ýtrustu kröfur án tillits
til annarra aðstæðna. Mjólkur-
fræðingar virðast kenna forráða-
mönnum mjólkursamlaganna um:
að 6 vetrarmánuði fer nær allt
mjólkurmagn frá um 1.100
framleiðendum á svæðinu frá
sunnanverðu Snæfellsnesi að
Lómagnúpi í Vestur-Skafta-
fellssýslu beint í neyslu á
höfuðborgarsvæðinu.
að nær 60% af heildarsölu
nýmjólkur í hverri viku fer
fram á aðeins tveimur dögum,
þ.e. fimmtudögum og föstudög-
um, en framleiðslan er jöfn
alla daga vikunnar.
að verslanir skulu vera lokaðar á
laugardögum og sunnudögum
og stundum þrjá daga í röð, og
að almennir launþegar eru ófúsir
að vinna um helgar, og þá
aðeins á uppsprengdu kaupi.
Ég vil biðja mjóikurfræðinga að
setja dæmið upp aftur með hlið-
sjón af þessum stáðreyndum og
gjarna reikna út um leið þann
viðbótarkostnað sem fylgir þeirri
lausn, en hann verða neytendur að
sjálfsögðu að greiða, eða skiptir
það ef til vill engu máli?
Það má ekki gleymast að engin
grein matvælaiðnaðar í landinu er
undir eins ströngu eftirliti, og
starfar eftir jafn strangri reglu-
gerð, og mjólkuriðnaðurinn, jafn-
framt hefur engin grein matvæla-
iðnaðarins jafn vel menntaöa fag-
menn, alla vega hef ég talið að svo
væri.
Lokaorð
Það er augljosl þ.'gar litið er á
mjólkurmálin í heild og það seir>
fram hefur komið á sl. vikum að
margt þarf að bæta í meðferð
mjólkurinnar á leiðinni frá „kúnni
til kúnnans". Það er einnig aug-
ljóst að sú úttekt sem gerð hefur
verið var tímabær. Vonandi leggj-
ast nú allir aðilar á eitt um að
lagfæra það sem hægt er að nýta
krafta sína til að koma nauðsyn-
legum umbótum í framkvæmd en
ekki til að þjarka i fjölmiðlum.
Hversvegna er ekki hægt að
leyfa hundahald í Hafnarfirði?
eftir Siguró
Þórðarson
Þann 30. júní sl. samþykkti
bæjarstjórn Hafnarfjarðar
breyttar reglur um hundahald,
sem ganga í þá veru að rýmka
verulega heimildir bæjarbúa til að
hafa hunda. Samþykkt þessi geng-
ur þvert á þær reglur, sem í gildi
hafa verið og þær tillögur, sem
voru í drögum að reglugerð um
lögreglusamþykkt fyrir Hafnar-
fjörð.
Þegar nefnd reglugerð var til
umræðu og ákvarðanatöku hjá
bæjarstjórn Hafnarfjarðar virðist
fylgismönnum aukins hundahalds
hafa verið mikið í mun að fá þær
samþykktar. Fengu tillögurnar
hvorki faglega umfjöllun né var
bæjarbúum gefinn kostur á að
láta í ljós álit sitt á þeim. Vitað er,
að mjög skiptar skoðanir eru hjá
íbúum Hafnarfjarðar um mál sem
þetta og ætla ég að meirihluti
bæjarbúa sé mótfallinn hunda-
haldi í Hafnarfirði. Því má spyrja
hvað hafi vakað fyrir tillögu-
mönnum, voru þeir kannski að
þjóna eigin hagsmunum og áhuga-
málum? Hvers vegna á ekki ab
leyfa mönnum hundahald í þétt-
býli? Er ekki verið að skerða
eðlilega umgengni manna við dýr
með því að banna hundahald?
Núverandi ástand
Er nokkuð annað verið að gera
með samþykkt bæjarstjórnar
Hafnarfjarðar í svonefndu hunda-
máli, en að staðfesta núverandi
ástand þessara mála?
Samkvæmt þeim reglum, sem í
gildi eru í Hafnarfirði um hunda-
hald, hafa einungis lögregluyfir-
völd eða hjálparsveitir heimild til
að hafa hunda til löggæslu og/eða
leitarstarfa. Þá er blindu fólki
leyft að hafa hunda að fenginni
ráðleggingu læknis. Þegar núver-
andi reglur voru samþykktar fyrir
10 árum voru í bænum 20—25
hundar og ákvað bæjarstjórn
Hafnarfjarðar gegn vilja heil-
brigðisvalda, að þessir hundar
fengju að telja daga sína í Firðin-
um en ekki skyldi leyfa frekara
hundahald.
I dag er ljóst að nokkrir bæjar-
-búar hafa sniðgengið þær reglur,
sem í gildi eru og hafa tekið til sín
hunda í leyfisleysi. Heilbrigðisyf-
irvöld hafa margoft mælst til þess
við umrædda aðila að þeir færu
eftir settum reglum og fjarlægðu
hunda sína úr bænum. Því miður
hafa ekki allir umræddir aðilar
orðið við þeim óskum og tilmælum
og vitað er, að þó nokkur fjöldi
hunda er í Hafnarfirði í dag og
hefur þeim fjölgað mjög nú hin
síðustu árin.
Mikilvægur þáttur þess að ekki
hefur tekist að framfylgja settum
reglum er að lögregluyfirvöld hafa
ekki haft þann vilja sem skyldi til
að framfylgja þeim. í því sam-
bandi er vert að íhuga, hvort svo
er komið i þessu landi, að sett lög
nái ekki yfir hundaeigendur og
Þeim aðilum, sem hafa
hunda í leyfisleysi, verði
veittur frestur til næstu
áramóta til að losa sig
við þá. Þannig að Hafn-
firðingar geti fagnað
nýju ári með hundlaus-
um bæ.
hundahald. Ekki hefur heyrst að
lögregluyfirvöld hafi ekki getað
framfylgt því að sækja menn inná
heimili sín til þess að fjarlægja þá
til styttri eða lengri dvalar í
fangelsum þessa lands. Ennfrem-
ur hefur ekki heyrst að lögregluyf-
irvöld gangi þar um til að gera
eigur manna upptækar. En aftur á
móti þegar hundar eiga hlut að
máli, eru allar dyr lokaðar og
lögregluyfirvöld gersamlega vilja-
laus til að framfylgja settum
reglum.
Eins og sjá má á meðfylgjandi
töflu hafa lögregluyfirvöldum í
Hafnarfirði borist á árinu 1980
120 kærur og kvartanir vegna
hunda, svarar þetta til þess, að
embættinu hafi borist þriðja
hvern dag kæra vegna hunda.
Árið 1980 eru kærur og kvartan-
ir vegna hunda 120, árið 1979 76,
árið 1978 82 og árið 1977 107.
Af þessum fjölda kæra má sjá
hversu stórt vandamál hundahald
er í Hafnarfirði þrátt fyrir bann
og er undravert að lögregluyfir-
völd telji bestu lausn þessa máls
vera að opna allar dyr upp á gátt.
Vandi samfara hunda-
haldi í þéttbýli
Það, sem einkum skapar vanda-
mál hundahalds í þéttbýli, er:
í fyrsta lagi er aukin slysa-
hætta samfara hundahaldi.
Reynslan hefur sýnt að hundar
hafa ráðist á menn og hafa valdið
líkams- og sálartjóni. Þá er mikil
sjúkdóms- og smithætta samfara
þessum dýrum.
í öðru lagi er mikill óþrifnaður
af hundum. Eigendur virðast nota
götu og opin svæði til að geyma
saur þessara dýra. Hér má minna
á, að talið er að í mörgum
stórborgum erlendis sé þetta eitt
stærsta óleysta þrifnaðarvanda-
mál, sem yfirvöld eiga við að
glíma.
1 þriðja lagi er flestum þessum
dýrum óeðlilegt að lifa í þéttbýli,
og virðist það í mörgum tilvikum
gera þau árásargjarnari en ella.
Betra ástand með
nýjum reglum
Sú dæmalausa hundalógik, sem
talsmenn rýmkaðra heimilda um
hundahald í Hafnarfirði bera
fyrir, er að með nýjum reglum sé
verið að búa til ákvæði, sem
líklegra sé, að fólk virði. Bent er á,
að ekki hafi tekist að framfylgja
núverandi reglum. Hef ég gert
grein fyrir því hér að framan hver
sé aðalástæðan fyrir að núverandi
reglum er ekki framfylgt. í hinni
nýju reglugerð er einmitt tekið á
þeim atriðum, sem flestar kvart-
anir hafa borist út af, vegna
þeirra hunda, sem eru í leyfisleysi.
I 5. tl. nefndrar reglugerðar segir
svo: „Leyfi fyrir einstökum hund-
um er jafnan háð því, að þeir raski
ekki ró bæjarbúa og séu hvorki
þeim né öðrum, sem um bæinn
fara, til óþæginda." Ef öll ákvæði í
framtíðinni verða álíka rökviss og
ofangreint ákvæði og álíka við-
miðunarreglur notaðar samfara
ákvörðunartöku í bæjarmálum
verður hinum almenna bæjarbúa
ekki ljóst hvort hugsunin á bak við
sett ákvæði sé að bæta og fegra
bæinn og mannlífið eða skapa
missætti og vandamál hjá bæjar-
búum.
Því miður ber þessi samþykkt
þannig með sér dæmigerðan mála-
tilbúning svonefndra pólitíkusa,
þar sem menn eru að kaupa sig frá
því að taka óþægilegar ákvarðan-
ir, og þá með því að færa hlutina í
snarvitlausan búning og ætla síð-
an öðrum að framfylgja þeirri
endaleysu.
Þá hefur það heyrst, að þessar
reglur séu settar til reynslu og
bæjarstjórn geti afturkallað þær.
Það þarf ekki neinn reynslutíma
til að sjá máttleysi þeirra, ef
menn vilja sjá aðeins útfyrir
bæjarmörkin og athuga hvernig
til hefur tekist í Garðabæ í þessu
máli, en þar er í gildi leyft
hundahald með takmörkun, er
veldur miklum vandamálum hjá
fjölmörgum íbúum þar í bæ.
Ilvað ber að gera?
Heilbrigðisyfirvöld í Hafnar-
firði hafa óskað eftir við bæjar-
stjórnina, að hún taki mál þetta
til endurskoðunar og haldi sér við
upphaflegar tillögur, sem voru í
drögum að lögreglusamþykkt fyrir
Hafnarfjörð. Ef meirihluti bæjar-
stjórnar Hafnarfjarðar er það
ógæfusamur að fallast ekki á þær
tillögur er það skýlaus krafa að
mál þetta verði lagt fyrir bæjar-
búa í almennri skoðanakönnun
samfara sveitarstjórnarkosning-
um á næsta ári. Þeim aðilum, sem
hafa hunda í leyfisleysi, verði
veittur frestur til næstu áramóta
til að losa sig við þá. Þannig að
Hafnfirðingar geti fagnað nýju ári
meö hundlausum bæ.