Morgunblaðið - 13.08.1981, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. ÁGÚST 1981
5
Eyjólfur ísfeld Eyjólfsson
Gengisþróun og
afkoma frystingar
Gengisþróun
Á þessu ári hafa orðið miklar
sviptingar á gjaldeyrismörkuðum
aðalviðskiptaþjóða okkar.
Meginbreytingin er þó styrking
dollars gagnvart öllum öðrum
myntum, eða sem nemur 14% til
15% gagnvart japönsku yeni og
svissneskum franka, en 20% til
22% gagnvart t.d. sterlingspundi
og þýskum mörkum. I gengis-
skráningu hér á landi kemur þetta
fram með þeim hætti að krónan
hefur lækkað gagnvart dollar um
23% en hinsvegar hefur hún
styrkst gagnvart ýmsum Evrópu-
gjaldmiölum, þannig að útflytj-
andi sem selur vöru sína í sterl-
ingspundum fær nú aðeins kr.
13,50 fyrir hvert pund en fékk kr.
14,89 í byrjun ársins. Samkeppnis-
aðstaða hefur því stórlega versnað
á þessum markaði, en hinsvegar
batnað mjög í útflutningi til
Bandaríkjanna og mörkuðum sem
greiða í dollurum. Þessi þróun
hefur leitt til batnandi viðskipta-
kjara, þar sem meginhluti útflutn-
ings er seldur í dollurum en
meginhluti innflutnings greiddur í
Evrópumyntum. Þetta hefur gefið
óskhyggju byr undir báða vængi
og telja ýmsir að vandamál launa-
samninga og fiskverðsákvörðunar
séu leyst af sjálfu sér. Því miður
er hætta á að of mikið sé gert úr
þessum gengisþróunarhagnaði og
þá sérstaklega þegar til lengri
tima er litið. Hér er þó ekki verið
að gera því skóna að þróunin
snúist við og dollarinn lækki eins
og átti sér stað á síðasta ári, þegar
vextir í Bandarikjunum lækkuðu
um helming á skömmum tíma, eða
úr 18% í apríl niður í 9% í júlí. Nú
er ekki búist við að þetta endur-
taki sig jafnvel þótt vextir lækk-
uðu eitthvað, þar sem fleiri atriði
renna stoðum undir styrkleika
dollarans gagnvart öðrum mynt-
um eins og t.d. minni verðbólga,
hagstæður viðskiptajöfnuður og
jákvæð þróun ríkisútgjalda.
Það er því ljóst að meginþungi
aðlögunar að þessum breyttu
verðhlutföllum gjaldmiðla mun
fyrst um sinn hvíla á framleiðend-
um og útflytjendum, og ekki
verður komist hjá því að þetta
ástand skapi umrót í allri mark-
aðsstarfsemi. Fyrstu og augljós-
ustu áhrifin eru erfiðleikar og
samdráttur í framleiðslu þeirra
fyrirtækja sem framleiða fyrir
Evrópumarkað, eins og þegar hef-
ur komið greinilega í ljós. En
fleira kemur til. Umtalsverður
hluti af viðskiptum okkar í dollur-
um er til landa utan USA. Þessi
lönd sætta sig ekki við þá hækkun
sem óbreytt dollaraverð þýðir á
heimamarkaði. Þegar sölusamn-
ingar eru endurnýjaðir þá kemur
fram verðlækkun í dollurum, eins
og nú þegar hefur gert, t.d. í sölu
saltsíldar og saltfisks.
Þegar um er að ræða vöru sem
er gjaldgeng bæði á USA- og
Stjórnarfund-
ur hjá Flug-
leiðum í dag
STJÓRNARFUNDUR vcrður hjá
Flugleiðum í dag og verður þar
fjallað um þau málefni, sem efst
eru á baugi nú.
Þar verður meðal annars fjallað
um þá erfiðleika, sem skapazt
hafa vegna verkfalls flugumferð-
arstjóra í Bandaríkjunum og um
styrkveitingar hins opinbera til
Flugleiða, en í því máli hefur
mikið verið unnið að undanförnu
innan félagsins.
Evrópumarkað, þá á sér stað
aðlögun í framleiðslu, þannig að
framboð á USA-markað eykst, en
samdráttur verður á framleiðslu
fyrir Evrópumarkað. Þetta leiðir
til verðlækkunar á USA-markaði,
eða hækkunar verðs á Evrópu-
markaði, en að sjálfsögðu getur
hvort tveggja gerst, þangað til
jafnvægi næst á ný. Hver niður-
staðan verður fer eftir markaðs-
aðstæðum. Dæmi um þetta er
verðþróun á fiskblokkum á USA-
markaði undanfarið. Það hefur
engin verðhækkun orðið í Evrópu
en öll aðlögun hefur komið fram í
verðlækkun í USA. T.d. lækkuðu
þorskblokkir í síðustu viku um 3
cent hvert enskt pund, en ýsu-,
ufsa- og marningsblokkir um 5
cent hvert pund. Frá síðustu
áramótum hefur þorskblokk þá
lækkað um 12 cent hvert pund, eða
rúmlega 10%, og ýsublokk um 20
cent, eða rúm 17%. Þessi aðlögun
tekur nokkurn tíma en af fram-
ansögðu ætti að vera ljóst, að
beinn hagnaður af þessari gengis-
þróun er fjarri því að standa í
réttu hlutfalli við dollaraverð-
mæti útflutnings.
Afkoma frystingar
Við ákvörðun fiskverðs í byrjun
júní og eftir vísitöluhækkun kaups
var skilið við frystihúsin þannig
að mati Þjóðhagsstofnunar, að
tapið nam um 2Vfe% af veltu og
var þá miðað við gildandi geng-
isskráningu, eða kr. 7,38 í dollar.
Yfirleitt hefur verið skilið við
þennan reikning á núlli undir
slíkum kringumstæðum, nema að
vonast væri eftir verðhækkun á
mörkuðum, eða að gengissig hafi
verið fyrirhugað. Þá hefur verið
gert ráð fyrir því til að koma í veg
fyrir að heildarreikningurinn
kæmi út með hagnaði. Hér var þó
hvorki búist við verðhækkun né
gengissig fyrirhugað og ekki mun
Þjóðhagsstofnun hafa séð fyrir
áframhaldandi styrkingu dollar-
ans, heldur er skýringin sú, að
saltfisk- og skreiðarvinnsla var
talin skila nokkrum hagnaði og
með því ættu frystihúsin að jafna
tapið. Ljóst er þó, að aðstaða
fyrirtækja er mjög misjöfn til að
nýta þessa möguleika, auk þess
sem ýmsir telja sig þurfa að taka
tillit til atvinnusjónarmiða við
framleiðsluna. Þar sem framund-
an er vísitöluhækkun launa 1.
september og síðan fiskverðs-
ákvörðun 1. október, þá er ekki úr
vegi að athuga hvernig þessi
reikningur kemur til með að líta
út eftir hagstæða gengisþróun.
Hér eru þó engan veginn öll kurl
komin til grafar, eins og t.d.
endurnýjun sölusamninga utan
USA.
Frá því fiskverð var ákveðið
hefur gengi krónunnar gagnvart
dollar lækkað um 4% og ef miðað
er við að 75% komi til skila í betri
afkomu (en það er of hátt metið
þegar litið er til lengri tíma) þá
ætti afkoma frystihúsanna að
hafa batnað um 3% og hagnaður
að vera xk%. Því miður er þetta
ekki í reynd, því að þær lækkanir
á blokkaverðum sem áður er getið
svara til um 2% lakari afkomu. Þá
hefur hækkun krónunnar gagn-
vart Evrópugjaldmiðlum leitt til
sem svarar 1% lakari útkomu
heildarframleiðslu. Það er með
öðrum orðið staðið í sömu sporum.
Það hefur enginn bati orðið og
raunar hefur staðan versnað þeg-
ar tekið er tillit til samdráttar í
framleiðslu, sem nú nemur um
6000 tonnum eða 10%. Þetta segir
þó heldur ekki alla söguna, því
allur samdrátturinn kemur fram á
framleiðslu neytendapakkninga í
þorski fyrir USA. Þetta svarar til
40% samdráttar í þeirri fram-
leiðslu sem hefur verið hagstæð-
ust fyrir frystihúsin. Ástæða til
þessa er m.a. sú, að besta hráefnið
verður ekki bæði notað í vinnslu
neytendapakkninga og 1. fl. salt-
fisks. Aftur á móti er blokkafram-
leiðsla óbreytt, en þar hefur orðið
veruleg verðlækkun og er nú svo
komið að framleiðsla á þorskblokk
skilar tæpast breytilegum kostn-
aði, en vinnsla á ýsublokk er svo
vonlaus að tapið eykst eftir því

Eyjólfur ísfeld Eyjólfsson
sem meira er framleitt. (Kanada
stjórn mun nú hafa lagt fram
verulegt fjármagn til að frystihús-
in þar geti haldið áfram vinnslu á
ýsu.)
Frystihúsamenn telja að tapið
sé meira en áætlun Þjóðhags-
stofnunar sýnir, eða sem nemur
2% til 3% og þá aðallega vegna
þess að vaxtakostnaður sé vantal-
inn í áætlun Þjóðhagsstofnunar,
þannig að við núverandi aðstæður
væri nær að tala um 5% tap.
Frá næstu mánaðamótum tekur
ný kaupgjaldsvísitala gildi og má
áætla kauphækkun 8% til 9% sem
svarar 2’Á% af veltu frystihús-
anna. Það er ljóst að útflutnings-
atvinnuvegirnir geta ekki tekið á
sig þessa hækkun nema hún verði
bætt með gengissigi.
Þess vegna væri fróðlegt að fá
upplýst hvaða atvinnugreinar geta
greitt þetta án hækkunar vöru eða
þjónustu.
fKENWOOD
Túrbó Hi-Fi
' ■ • ' ' ■■
m i - - I 0 5is fl -3 n II *. 11 -• 1 j . sc “tH’íssr f . D O O u*~m~rssr «*« y
Ný háþróuð
tækninýjung
SK3MA
NEWHISPEED
KENWOOD
Couplinp
SIGMA DRIVE magnarakerfið er tækninýjung frá
þar sem hátalaraleiðslurnar eru nú í fyrsta sinn hluti af magnaranum.
Ný áður óþekkt aðferð til stjómunar á starfsemi hátalaranna og tryggja
lágmarksbjögun í hljómtækjunum.
Tækmfræðingar og starfsmenn KENWOOD hafa ávallt verið í
fararbroddi með tækninýjungar í hljómtækjum, kynnt og þróað fram-
farir í þeim efnum eins og: Dynamic Damping Factor, DC Direct-
j, High-Speed, Zero switching og Non Magnetic.
Það nýjasta í þróun hljómtækja er SIGMA DRIVE, nákvæm
samtenging magnara við hvem hátalara með fjómm leiðslum, tækni-
nýjung sem gerir kleift að hafa eftirlit með og stjóma nákvæmlega
tonblæ hátalaranna og heildarbjögun.
BJÖGUN ARTÖLUR ERU TÓMT BULL ...
Þegar aðrir magnaraframleiðendur gefa upp afburða bjögunar-
tölur eins og 0.005%, er mikið sagt að þeir ljúgi allir fullum hálsi — og
aðeins KENWOOD SIGMA DRIVE magnarinn geti sýnt og sannað
bjögunartöluna 0.005%.
Staðreyndin er nú sú, að ef mæld er bjögun við hátalaraúttak á
magnara, geta fjölmargir þeirra mælst með bjögunartöluna 0.005% —
eins og SIGMA DRIVE magnarinn mælist með. En slík bjögunarmæl-
ing er alls ekki marktæk því hún er framkvæmd án viðtengdra hátalara
við magnarann. Ef magnarinn er hins vegar mældur í gegnum hátalara-
leiðslur að hátölurum, mælist bjögunin í KENWÖOD SIGMA
DRIVE sannarlega 0.005% — þegar magnarar frá öðrum framleið-
endum sýna aðeins bjögunartöluna 0.1%. Óneitanlega er það allt
önnur tala eða um það bil 20 sinnum lakari, og það heyrist.
Kenwood KA - 800 2 x 50 RMS WATTS/0.009% THD: 4.150 kr.
Kenwood KA - 900 2 x 80 RMS WATTS/0.005% THD: 5.600 kr.
KenwoodKA- 1000 2 x 100 RMS WATTS/0.005% THD: 8.300 kr.
Eins og TÚRBÓ kostaði SIGMA DRIVE miklar
rannsóknir, og eins og TÚRBÓ gefur SIGMA
DRIVE mestan kraft og beztan árangur.
FALKINN
SUÐURLANDSBRAUT 8 SÍMI85884