Morgunblaðið - 13.08.1981, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. ÁGÚST 1981
13
Fyrir
tuttugu
árum
földu
kommúnistar
sig á bak
við múr úr
steinsteypu
Minnismerki við múrinn.
Vestur-Berlínarbúar láta í Ijós reiði sína 1961
ar umdeild viA?Hr.t; fóllí“ oe'
„kaupir frelsi" handa allt að 1.500
austur-þýzkum föngum á ári ok
ítreiðir allt að 50.000 pund fyrir
hvern fanjía. Raunar eru andófs-
menn arðsamasta útflutninfjsvara
Þýzka alþýðulýðveldisins: Ríkið
fær harðan gjaldeyri, sem mikill
skortur er á, það losnar við kostnað
sem fylgir föngum, það losnar við
„vandræðaöfl", en í þeim hópi eru
ýmsir sem verða harðir gagnrýn-
endur vestur-þýzku ríkisstjórnar-
innar sem keypti þá frjálsa, og
ríkið losnar við tugi njósnara og
ótíndra glæpamanna auk pólitískra
fanga.
„Nú orðið er bezta leiðin til að
brjótast gegnum múrinn að fara í
fangelsi," segir eðlisfræðingur af
fiyðingaættum. Hann gerði sjálfur
ráðstafanir til að lenda í fangelsi
með því að sækja formlega um leyfi
til að efna til mannréttinda-mót-
mæla. Hann var handtekinn nokkr-
um dögum síðar. Eftir eins og hálfs
árs fangavist var hann „keyptur"
til Vesturlanda. Annar ungur
Austur-Þjóðverji, sem hafði hvað
eftir annað fengið synjun þegar
hann sótti um leyfi til að flytjast
úr landi, skrifaði innanríkisráð-
herranum hátíðlegt bréf til að
tilkynna honum að hann ætlaði að
flýja land. Hann gekk síðan upp að
múrnum og sagði furðu lostnum
landamæravörðum að hann væri
að leita að holu í múrnum. Hann
var líka handtekinn og dæmdur í
eins árs fangelsi fyrir aö „þykjast
ætla að fremja f?læp“. Níu mánuð-
um síðar hóf hann nýtt líf á
Vesturlöndum.
Austur-þýzka stjórnin varð ugg-
andi út af þessari þróun og fann
eru mpðal annarra einhverjir fær-
ustu og framtakssömustu hinna 17
milljóna íbúa Austur-Þýzkalands.
Furðustór fjöldi beztu listamanna
Austur-Þjóðverja snýr ekki aftur
þegar þeim er leyft að ferðast ofr
koma fram á Vesturlöndum. „Hvaö
er strengjakvartett?" spyr Aust-
ur-Þjóðverji annan Austur-Þjóð-
verja. „Austur-þýzk hljómsveit eft-
ir hljómleikaferð á Vesturlöndum."
„Ef múrinn væri rifinn niður
væri Austur-Þýzkaland ekki
Austur-Þýzkaland," segir ungur
tölvufræðingur. „Það væri allt ann-
að ríki.“ Austur-þýzkir kommún-
istaleiðtogar mundu ekki treysta
sinni eigin þjóð jafnvel þótt þeir
liætu það. Það er eins ólíklegt að
múrinn verði rifinn og að ritskoðun
verði afnumin eða leynilögreglan
lögð niður.
Harðnandi stefna
Skrifstofustjórn Honecker hefur
hert taumana vegna friðsamlegrar
byltingar í Póllandi og upplausn-
aráhrifa „slökunar“ í sambúð
þýzku ríkjanna í heilan áratug. í
fyrrahaust voru landamærin að
Póllandi raunverulega lokuð
Austur-Þjóðverjum og straumur
vestur-þýzkra gesta stórminnkað-
ur.
Múrinn er hjarta Austur-Þýzka-
lands. Afstaða Austur-Þjóðverja
til Múrsins er prófsteinn á afstöðu
þeirra til alls ríkisins, rétt eins og
hollustueiðar á fyrri tímum. Dygg-
ir flokksmenn verða ekki aðeins að
kyngja múrnum og öllu því hroða-
lega skrunti sem honum fylgir.
Opinberlega er aldrei hægt að
nefna hina sönnu röksemd fyrir
Berlínarmúrinn hlaöinn.
Unnið viö smíöi múrsins rétt hjá Brandenborgarhliðinu.
þeir telja sig geta treyst) kemur
fljótt í Ijós að reiðin hefur ekki
minnkað á 20 árum. Þýzka alþýðu-
lýðveldinu hefur oftar verið líkt við
fangabúðir í slíkum samtölum í
Austur-Berlín en í Vestur-Berlín.
Oft brýzt innibyrgð reiðin fram í
beiskum, magnvana bröndurum,
sem menn heyra í öllum alræðis-
ríkjum.
Landamærahermaður segir við
annan landamærahermann:
„Hvaða álit hefur þú á Austur-
Þýzkalandi?"
„Sama álit og þú.“
„Þá er ég hræddur um að ég
verði að handtaka þig.“
Smáauglýsing í Berlínarblaði:
„Skipti í boði á stórri íbúð og holu í
múrnum."
Flestir Austur-Þjóðverjar fá að
fara til Vesturlanda í fyrsta skipti
þegar þeir eru komnir á eftirlaun
— þegar karlmenn eru orðnir 65
ára og konur 60 ára. Ef þeir ákveða
síðan að verða um kyrrt í Vestur-
Þýzkalandi hefur alþýðulýðveldið
lítið á móti því: þá þarf að greiða
einum verkamanni eða bónda
færra eftirlaun. „Hver er lengsta á
í heiminum?" spyr Austur-Þjóð-
verji nokkur. Ekki Mississippi,
heldur Saxelfur, hljóðar svarið, því
að það tekur 60 ár að komast frá
Dresden til Hamborgar.
Erfiðara að flýja
Margir eru ekki reiðubúnir að
bíða svo lengi. Möguleikar á því að
brjótast yfir landamæri þýzku ríkj-
anna minnka með ári hverju eftir
því sem víggirðingarnar verða
„fullkomnari". Árið 1980 tókst að-
eins 424 að brjótast út úr Þýzka-
landi inn í Þýzkaland. Þremur
þeirra tókst þetta í hjarta Berlínar
— steinsnar frá eftirlitsstöðinni
Checkpoint Charlie. Árið 1979
tókst tveimur framtakssömum
fjölskyldum að fljúga yfir bæ-
versku landamærin í heimagerðum
loftbelg. Skömmu síðar var sala á
svifdrekum bönnuð í Austur-
Þýzkalandi.
Algengara er að fólk reyni að
flýja um önnur austantjaldslönd
þar sem landamærin eru ekki eins
hættuleg, frá Tékkóslóvakíu eða
Ungverjalandi til Austurríkis til
dæmis. Á síðari árum hefur fólk
flúið þannig í trausti þess að
jafnvel þótt það náist hafi það góða
möguleika.á að komast til Vestur-
landa eftir eitt eða tvö ár í fangelsi
því að vestur-þýzka stjórnin stund-
ráð gegn henni. Til að minnast 30
ára afmælis hins sósíalíska föður-
lands í október 1979 var flestum
5.0(K) föngum landsins veitt sakar-
uppgjöf. Sér til skelfingar uppgötv-
uðu þeir að þeir komust ekki út úr
paradís verkamanna.
„Ef múrinn hryndi á morgun,
hvað mundurðu gera?“ Algengasta
svarið við þessari spurningu er „Eg
mundi fara í langt ferðalag. En ég
mundi koma aftur." Samt mundu
margir flýja. Talið er að fyrsta árið
eftir að Þýzka alþýðulýðveldið und-
irritaði Helsinki-samninginn (þar
sem haldið var fram ferðafrelsi og
öðrum grundvallarmannréttind-
um) hafi milli 100.000 og 150.000
manns sótt um leyfi til að flytjast
úr landi. í þessum hópi, alveg eins
og í hópi þeirra sem tekst að flýja.
múrnum, einu röksemdina fyrir
honum, þ.e. að tilgangurinn
(kommúnismi) helgi meðalið
(morð).
Eins og nú horfir verður múrinn
k.vrr og ennþá ógnvænlegri en hann
er nú eftir 20 ár. Og árið 2001 munu
flokksbroddarnir enn skála fyrir
hinum hetjulegu aðgerðum 13. ág-
úst 1961 og hylla ógeðslegustu
landamæri heimsins sem „varn-
armúr" gegn vestur-þýzkum „fas-
istum", hornstein deténte, vígi frið-
ar í heiminum — i fáum orðum
sagt minnisvarða mannúðarstefnu.
Eins og Lúther sagði, lygi er eins
og snjóbolti sem hleður utan á sig
og verður stærri og stærri því
lengra sem hann rennur.
(Sunday TrloKraph)