Morgunblaðið - 06.09.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. SEPTEMBER 1981
65
Súrrealisminn var ríkutega kynntur. Hér sjáum viö tvær myndir eftir þá frægu menn Marhcel Duchamp og
Róne Magritte.
Mörgum þykir Henri Matisse eé besti af þeim
stóru mélurum aldarinnar. Hann var síteiknandi
úti í náttúrunni og hér sést hann í vinalegu
umhverfi, garöinum sínum, og mun hann hafa
teiknaö nær hverja einustu plöntu þar.
Augu Picasso þóttu undur aldarinnar enda
stóöust þau féir, allra síst veikara kynið. Með
hverri nýrri éstkonu breytti hann um stíl og
stílbrigöin er fri pentskúf hans runnu uröu
æöimörg svo sem allir vita.
jafnframt, hví var settur punktur
við ártalið 1957? Illar raddir gætu
staðhæft, að það sé vegna þess, að
á þeim tíma missti Parísarskólinn
frumkvæðið úr höndum sér í
myndlistum, t.d., og í hönd fóru ár
merkilegrar íhaldssemi og
þrjósku.
Mér var tjáð, að mikið kapp-
hlaup hafi verið við að ljúka
uppsetningu sýningunnar síðustu
dagana og hafi ýmsu verið breytt
eftir opnunina, m.a. á stór
nazistafáni að hafa hangið uppi á
forhlið safnsins ásamt með öðru
frá hernámsárunum, en verið tek-
inn niður. Og óneitanlega er sýn-
ingin á köflum nokkuð ruglingsleg
í skipulagi, gesturinn uppgötvar
máski, að hann er í annað eða
þriðja skiptið i sama salnum og
svo hins vegar allt í einu, að
honum hefur yfirsést heilu deild-
irnar, en þetta eru yfirstíganlegir
byrjunarörðugleikar. Hvereinasta
risasýning er í eðli sínu þannig, að
það tekur nokkurn tíma að mynda
sér heildaryfirsýn yfir sýn-
ingargripina. Allar stórsýningar
eru því marki brenndar, að þegar
þær hafa verið opnaðar, koma
ýmsir vankantar í ljós, sem
mönnum hafði yfirsést og sniðnir
eru af þeim eftir mætti eftir á.
Ekki er til betra heiiræði handa
þeim, er slíkar sýningar skoða, en
að fara hratt yfir í fyrstu umferð,
meta stærð og kosti sýninganna
og fara svo aftur yfir það, sem
vekur mestan áhuga þeirra.
Sýningunni París/París er svo
sannarlega ekki hægt að lýsa í
almennri blaðagrein, til þess
þyrfti heila bók eða skrælþurra
upptalningu, eingöngu er hægt að
rekja útlínurnar og tjá þau miklu
áhrif, sem hún hefur á skoðendur.
Hinn iðandi mannfjöldi á sýning-
unni dregur athygli að sér ekki
síður en sýningin sjálf og maður
stendur sig að því að vera að
rannsaka viðbrögð fólks við hinum
ýmsu þáttum sýningarinnar ekki
síður en sýninguna sjálfa. Maður
er líkast því að vera í biðsal
risastórrar flughafnar, þar sem
getur að líta fólk frá öllum
heimshornum.
Er inn í sýningarhöllina kemur,
reka menn augu á risastór leik-
tjöld Picassos niðri í eins konar
sýningarþró hinnar miklu forhall-
ar. Munu leiktjöldin vera eins
konar tákn sýningarinnar og voru
gerð fyrir leikhús fólksins árið
1936. Hér fer meistarinn á kostum
og stílbrögðin og krafturinn sem
undanfari og boðberi þess, sem á
eftir kom, m.a. í hinni miklu
Guernica-mynd.
Og uppi á fimmtu hæð er heill
heimur af fróðleik um myndlistir,
bókmenntir, leiklist, kvikmynda-
list, ljósmyndalist, tízkuhönnun,
iðnaðarhönnun, styrjaldir og
hvunndaginn í 30 ár. Á sjöttu hæð
er svo mikill veitingasalur, þar
sem menn geta hvílt sig og fengið
sér hressingu. Hér var mér bent á
hinn fræga, danska teiknara Hans
Bendix, sem vafalítið hefur verið
að brynna sér af „Hvíta hestinum"
eftir litaraftinu að dæma. Hann
reit svo fjörlega grein í Politiken
um sýninguna og segir í lokin: „Á
sýningunni var margt fagurra
skilta, er vísuðu gestum veginn
um salina, og eftir að hafa skoðað
þessa risasýningu, sem útheimti
mikla líkamlega og andlega
áreynslu, sem m.a. stuðlaði að
menningarbólgu í fótunurr^ verður
manni það skilti máski kærast, er
á stendur „Sortie", útgangur ...“
Maður nokkur sagði við mig
eftir að hafa séð sýninguna: „Ég
hef séð hér inni allt, sem málað
hefur verið á Islandi á síðustu
áratugum." Ætli hann hafi ekki
haft lög að mæla, en þó er ég jafn
handviss um, að sumt er gert
hefur verið á íslandi, myndi skera
sig úr hér, svipað og þýsk og
rússnesk samtímalist skar sig úr
list heimamanna á sýningunum
París/Berlín og París/Moskva.
Allt er áhrifum háð og víxlverkun-
um, en rismikill persónuleiki brýt-
ur þau undir vilja sinn og skap-
gerð og bætir þannig alin við það,
sem áður hefur verið gert. Og það
er einmitt það, sem máli skiptir.
Er við Tryggvi Ólafsson vorum
að fara út af sýningarsvæðinu á
lokunartíma í fyrra skiptið, eða
um 10-leytið að kvöldi, varð fyrir
okkur eins konar kveðju-mynd-
band. Á því sást Edith Piaf vera
að syngja af yfirskilvitlegri innlif-
un og tilfinningu. Það var líkast
því, sem þessi smágerði og veik-
byggði líkami, sem farinn var af
notkun vímuefna af öllu tagi, væri
persónugervingur Chanson-tón-
listarinnar. Hún strauk rafmögn-
uðum höndum sínum upp og niður
líkama sinn og samsamaðist tón-
rænni túlkuninni af lífi og sál. Frá
henni stafaði svo tónræn útgeisl-
an, að ég var gripinn mögnuðum
áhrifum, svo að við lá, að hrollur
færi um mig.
Á leiðinni niður stigann varð
mér hugsað til þess, hvort hún
hefði máski verið að syngja: „No,
Je ne regrette rien“, ég iðrast
einskis. Ef svo væri, vonaði ég, að
skipuleggjendur sýningarinnar
gætu tekið undir.
Eitt er víst og það er, að þessi
sýning og sýningarnar allar á
undan hafa aukið skilning millj-
óna á gildi listar og menningar.
Bragi Ásgeirsson
Nicolas de Stöel og Serge Poliakoff þóttu béðir frébærir málarar.
Þjóöhátíöardagur Frakka er 14. júlí og þá er dansaö á götum úti í takt
viö blakka nótt og tónlist þjóðarsálarinnar.