Alþýðublaðið - 10.06.1931, Blaðsíða 7
f
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
‘7
A-'llstinn
er llstl alpýðuheimilnnna,
sjálfri, hv-ort hún vill veita full-
trúum .sínum brautargengi ti!
sigurs í pessu máli með pvi aö
kjösa pá á ping. Hjá íhaldsflokk-
unum á alpýðan hvorki skjól né
stuðning í pessu máli.
í öðrum menningarlöndum eru
atvinnuleysistryggingar kostaðar
af ríki, bæja- og sveita-sjóðum
og að nokkru frá verkalýðnum
sjálfum. Væru pær ekld, myndi
ríkja hin herfilegasfa neyð með-
al alpýðunnar 'í allflestum, árum.
Hið sama er að verða hér. Það
má pví ekki fljóta sofandi að
feigðarósi.
V.
Mæðra- og barna-tryggingar
eru engar til hér á landi. Slík
starfsemi er orðin mjög almienn
í ýmsum nágrannalöndunum.
Kvenpjóðin hér í bænum hefir
nú tekið mál petta á arma sína
og hafið mikinn og nákvæman
undirbúning í pví máii. ftarlegt
frumvarp verður samið og lagt
fyrir næsta ping. Fé til slíkrar
tryggingar hlýtur óhjákvæmilega
að koma frá ríkissjóði, bæja- og
sveita-félögum,. Eins og nú er
háttað pjóðskipulagi voru, er
konan niesti præll pjóðfólags-
ins, og pá sérstaklega sú, sem
elur börn og býr við lítif efni.
Hún má aldrei um frjálst höfuð
strjúka, sífeMar annir frá morgni
til kvölds, par til heilsan bilar
og hún legst í rúmið og getur
ekki meira. Hún verður að sjá
upp á, að börnin hennar fara alls
á mis. Þau vantar föt, holt og
nauðlynlegt fæði, nauðsynlega
hjúkrun, ef pau veikjast, góða
umönnun, ef pau komast út fyrir
húsdyr. Meira sálardrepandi starf
og líkamlegt erfiði getur ekki en
pað, sem fátæka barnakonan á
við að búa. Þá eru ógiftu stúlk-
urnar, sem vinna fyrir börnum
sínum. Þær ganga hus úr húsi
með barnið eða börnin með sér,
vinna að pvottum, hreingerniing-
um og öðrum húsverkum,, er efn-
aðra fólkið hefir pörf fyrir. í
illviðrum eru pesisar vesalings
stúlkur gangandi milli húsa með
börn sín á handleggnum eða
labbandi við hlið sér. Heima bíð-
ur peirra Jtöld pakherbergis- eða
kjallara-kompa og . matarbirgðir
af skornum skamti. Þannig eru
kjör fjölda kvenna í pessum bæ
og máske víðar.
Þá skal minst á ekkjurnar, er
jmissa menn sína , frá fjölda
barna. Þeirra lífskjör eru oft og
einatt hin sömu og að ofan er
lýst.
Mæðra- og barna-tryggingin er
pví mál, sem Alpýðuflokkurinn
verður ávalt fremstur og ótrauð-
astur til pess að fylgja fram til
sigurs. Hinir flokkarnir munu
svæfa málið, svo lengi ,sem peir
sjá sér fært, samkvæmt reynsl-
unni með aðrar tryggingar.
íslenzkar konur! Fylkið ykkur
pví um Alpýðuflokkinn til sigurs
pessu máli. Hann einn er megn-
ugur til pess að leysa alpýðu-
konuna úr peim viðjum, er auð-
valdsskipulagið skapar henni.
VI.
Andstaða íhaldsflokkanna gegn
tryggingunum getur ekki stafað
af öðru en tveimur ástæðum:
1. að iðgjöld til trygginganna
verða að meiru eða minna leyti
að takast af atvinnurekendum og
úr ríkis-, sveita- og bæja-sjóðum.
2. að peir vilja halda við hina
úrelta og ómannúðlega skipulagi,
sem fátækralögin skapa.
Fátækrastyrkur er eftir borg-
aralegum hugsunarhætti ölmusu-
styrkur. Jafnvel fátæklingarnir
sjálfir eru smitaðir af pessari
hugsun. Að verða að njóta fá-
tækrastyrks er sama sem að vera
útskúfuð vera í pjóðfélaginu.
Hver sá, er ganga verður til fá-
tækrastjórnar í pví skyni, er ekki
lengur frjáls maður. Kosnánga-
réttur er af honum. tekinn, hver
biti og sopi er ofan í hann mæld-
ur og pað með eftirtölmn. Hann
má ekkert eiga, einskis njóta, er
peninga kostar. Hann verður að
lifa lífi alt öðru en frjálsir menn
lifa. Hann má ekki ráða pvi, hvar
hann vill búa; nauðugur viljugur
verður hann að flytja á eitthvert
landshornið, par sem hann af
tilviljun er fæddur, hrekjast frá
einni sveit til annarar. Á slíku
ferðalagi mætir honum skilnings-
liey.si á kjörum hans, jafnvel kuldi
og ómannúðleg meðferð. Þó kastar
fyrst tólfunum, pegar ekkja með
smábarnahóp verður að hrekjast
á sveit minnsins síns, til fólks^
sem hún < hefir aldrei séð eða
heyrt, í stað, sem hún aldrei
hefir komið á, stað, sem er henni
svo ógeðfeldur, ,að hún getur par
aldrei glaða stund lifað. Börnin
síðan látin fara til peirra, 'er
lægst bjóða. Sorg og tár móður-
innar að engu höfð. Hún er
„sveitarlimur“; hennar tilfinning-
ar parf ekki að taka til greina.
Slík og pvílík eru öriög peirra
og jafnvel miklu verri, sem vegna
sjúkdóms, elli, aMnnuleysis og
ómegðar verða að leita annara
hjálpar. Þessu ástandi vilja í-
haldsflokkarnir báðir halda við.
Með fullkomnum tryggingnum
myndi fátækrastyrkspörfin hverfa
að mestú. Harðýðgi og hvers kon-
ar misrétti, er fátæklingar nú
verða fyrir samkvæmt fátækra-
lögunum, detta úr sögunni.
Margur mun nú hyggja, að
skipulag pað á fátækramálum
pjóðarinnar, sem nú er ríkj-
andi, sé henni imjög ó-
dýrt, en svo er ekki. Fátækra-
styrkirnir hafa vaxið mjög ört á
seinni árum. 1910—11 voru íá-
tækrastyrkir á öllu landinu 189
þús. kr., en 1926—27 voru peir
orðnir 1600 pús. kr. Á sama
tíma hefir mannfjöldinn aukist
um rúm 18 pús. Auðvitað .hefir
verðlag nauðsynja breyzt mjög
mikið á pessum tíma, en ekki
líkt pví, sem munar á upphæðum,
er ganga til fátækraframfæris.
1914—15 er fátækraframfærið
276,5 pús. eða kr. 3,15 á hvern
íbúa landsins. 1 Reykjavík er pað
pá kr. 6,60 á hvern íbúa.
1920—21, pegar dýrtíðin er
hæst, pá er fátækraframfæ^ið á
öllu landinu rúm 1 milljón, eða
kr. 10,60 á hvern íbúa. í Rieykja-
vík kr. 15,90. 1926—27 eru síðustu
skýrslur út komnar um petta efni,
en pá er fátækrastyrkurinn á öllu
landinu orðinn 1 600 pús. eins og
áður er sagt eða kr. 15,50 á hvern
íbúa landsins. í Reykjavík er
hann pá orðinn kr. 18,90 á hvern
íbúa.
Ekki er ólíklegt, að fátækra-
styrkurinn sé 1930—31 orðinn um
2 milljónir króna eða tæpar 20
kr. á hvern íbúa í landinu.
1920—21 var • tala styrkpega
1757, er skiftist pannig:
Vegna geðveiki og fábjána-
skapar 177
s.jíikdóma og heilsu-
leysis 546
ellilasleika 420
ómegðar (atvinnul.) 283
drykkjuskapar 88
ótilgreint 243
Eins og sjá (imá af pesstnm
tölum, pá er mestur hluti styrks-
ins veittur vegna elli (436 voru
yfir 70 ára aldur), sjúkdóma og
ómegðar (aMnnuleysis).
Væru nú tryggingar komnar á
fyrir petta fólk myndi fátæikra-
styrkurinn hverfa sennilega með
öllu. Hér er um mjög mikið hag-
fræðilegt atriði- að ræða fyrir
pjóðfélagið í heild.
Ef pes.su fer fram á sömu braut,
pá verður sá skattur, sem pjóð-
félagið ber á herðum sér, ærið
pungur, og pað versta, að hann
kemur ekki að hálfum notumi.
Þeir, sem piggja eiga, fá ekki
pörfum sinum fullnægt, eru settir
á sérstakan bekk meðal pegna
pjóðfélagsins; pjöðfélagspegnam-
ir, sem greiða eiga skattinn,
mögla yfir honum. Allir eru ó-
ánægðir. Þó vilja íhaldsflokkarnir
halda pes.su' ástandi við óbreyttu,
pjóðfé'aginu til leiðinda, skaða og
skammar.
Alpýðuflokkurinn einn hefir ár
eftir ár hamrað á pví sýknt og
hiedlagt, að fá pessu breytt til
fullkomnára skipulags. Enn pá
hefir hann ekki fengið áheyrn hjá
\
íhaldsflokkunum um pettamál, og
pað verður ekki fyr en alpýðan í
landinu skilur, að húnáað fylkja
sér undir merki Alpýðuflokksins
og knýja pað fram á pann hátt.
Alpýðuflokkurinn er eini flokk-
ur landsins, sem berst fyrir fé-
lagslegum umbótamálum alpýð-
unni til handa bæöi í pessum
málum sem öðrum.
„Framsókn" og „Sjálf,stæðið“
standa sem nátttröll á öræfum
íhalds og afturhalds pegar dags-
brún hinnar rísandi sólar birtist
í afli hinnar undirokuðu stéttar.
er sér, að hún er „voldug og
s'terk“.
X.
*
KjóseindafaFidisr á Akra-
nesi.
Af^ Akranesi er Alpbl. skrifað
á mánudaginn:
I gær (sunnudag) vaf haldinn
almennur kjósiendafundur í Báru-
húsinu hér. Fyrstur tók til máls
Pétur Ottesen, sem enn á ný er
boðinn hér fram af íhaldinu. Byrj-
aði hann með sínum alkunna pó.i-
'tiska hávaða, sem hann hefíi'
löngum treyst á til að afla sér
fylgis; en nú ;er hávaðinn að
ver'ða honum gagnslaus og fylgi
hans hér fer óðum pverrandi.
Þá talaði Sveinbjörn • Oddsson,
frambjóðandi Alpýðuflokksins.
Skýrði hann stefnu flokksins ítar-
lega og deildi jafnframt fast á
bæði „Framsókn" og Ihald fyrir
undirtektir peirra við ýms pjóð-
prifamál, sem pingmenn 'AIpýðu-
flokksins haf.a borið fram á und-
anförnum pingum.
Hefi ég aldrei heyrt pólitiskan
ræðumann vekja betur athygli á-
heyrenda hér á Akranesd en
Sveinbjöm. Bendir pað til pess,
að Akurnesingar séu nú farnir að
veita umbótamálum Alpýðu-
flokksins fullkomna eftirtekt.
Síðan talaði Þórir Steinpórsson,
frambjóðandi „Framsóknar“-
flokksins. Reyndi. hann að verja
hinar alræmdu aðfarir stjórnar-
innar. Tókst pað illa, sem von-
legt var, pví að ilt var til varnar,
en maðurinn virðist vera hæg-
látt góðmenni.
Fundurinn fór skipulega fram,
nema hvað dálítill órói hljóp í
Pétur Ott., alpingismanninn fyr-
verandi, pegar Sveinbjörn mint-
ist á hrossakaup Iha ds og „Fram-
sóknar“- á pinginu 1930 um hafn-
argerðarfrumvarpið á Akranesi,
sem fékk pví ekki afgreiðslu á
pinginu.
Fimdarmadur.
Munið A-Iistann.