Morgunblaðið - 06.11.1981, Blaðsíða 1
250. tbl. 68. árg.
FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1981
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Kjarnorkusprengja í
sovéska kafbátnum
— Sænska þjóðin í miklu uppnámi
Frá (iuðrinnu Kaj'narsdúttur, friitaritara Mbl. í Slukkhólmi 5. nóvi niber.
SOVÉSKI kafbáturinn 137 sem strandaði við suðurströnd Svfþjóðar fyrir rúmri viku er búinn kjarnorkuvopnum. I>að
upplýsti Thorbjörn Fálldin, forsætisráðherra, á blaðamannafundi í kvöld. „Við höfum allt að því fulla sönnun fyrir því
að um borð sé einnig úran 238. Strand kafbátsins á hernaðarlegu bannsvæði langt inni í sænskri landhelgi með
kjarnorkuvopnum er því alvarlegasta brotið á sænsku yfirráðasvæði síðan í heimsstyrjöldinni síðari," sagði forsætis-
ráðherrann.
Upplýsingar forsætisráðherr-
ans komu eins og þruma úr heið-
skíru lofti þegar allir bjuggust við
að nú væri kafbátsmálið á enda.
Búið var að tilkynna að bátnum
yrði sleppt í dag. Öll Svíþjóð
stendur nú á öndinni yfir þessum
upplýsingum sem fengust við
geislamælingar og rannsóknir á
bátnum um síðustu helgi. En ekk-
ert hefur verið látið uppi um
niðurstöður rannsóknarinnar fyrr
en í kvöld.
Sovétríkin hafa ekki neitað því
að kafbáturinn sé búinn kjarn-
orkuvopnum. En strax og mæl-
ingarnar sýndu geislavirkni voru
þau spurð að því hvort kjarnorku-
vopn væru um borð. Sovétríkin
svöruðu þá einungis að kafbátur
137 væri líkt og aðrir kafbátar bú-
inn öllum nauðsynlegum vopnum.
Sovétríkin neituðu sænsku
stjórninni um að fá að rannsaka
nánar vopnabúnað kafbátsins og
sænska stjórnin kaus að beita ekki
valdi til að framkvæma þá rann-
Karl Anderson, sjóliðsforingi í sænska hernum, sést hér um borð í sovéska
kafhálnum 137.
sókn. „En við teljum okkur þrátt
fyrir það hafa nægar sannanir
fyrir því að báturinn sé búinn
kjarnorkuvopnum," sagði Ola
Ullsten, utanríkisráðherra Sví-
þjóðar, í kvöld. „Rannsóknir okkar
og svar Sovétmanna eru næg
sönnun. Sovétríkin hafa haft tæki-
færi til að svara spurningum
okkar um kjarnorkuvopn neitandi,
en þau hafa ekki gert það.“
Talið er að um 60 rússneskir
kafbátar séu staðsettir í Eystra-
salti og margir hersérfræðingar
hafa áður haldið því fram að þeir
séu allir búnir kjarnorkuvopnum
og viðburðir síðustu daga renna
stoðum undir þá skoðun. Sérfræð-
ingur í kjarnorkuvopnum sagði, að
svo virtist sem þessi bátur væri
búinn tundurskeytum með kjarn-
orkuoddum, leynilegu vopni stór-
veldisins sem lítið er vitað um,
samkvæmt frétt AP-fréttastof-
unnar.
Formaður stjórnarandstöðunn-
ar Olof Palme lýsti því yfir í kvöld
að jafnaðarmenn styddu í einu og
öllu aðgerðir stjórnarinnar og for-
dæmdu athæfi Sovétríkjanna.
„Sovétríkin hafa sýnt algjört til-
litsleysi og sýnt sænsku þjóðinni
mikla fyrirlitningu," sagði hann.
Yfirmaður sænska hersins sem
annaðist yfirheyrslur yfir skip-
stjóra kafbátsins í samtals 7
klukkustundir sagði að ekkert
Pjotr (aushin, skipstjóri sovéska
kafhátsins, viidi ekkert um vopna-
búnað bátsins segja vid yfirheyrslur.
hefði upplýstst við þær yfirheyrsl-
ur sem mark væri takandi á.
Thorbjörn Fálldin var spurður
að því hvaða afleiðingar þetta
myndi hafa fyrir samskipti Sví-
þjóðar og Sovétríkjanna. „Það
verður ekki jafn sjálfsagt og áður
að taka þátt í umræðum um hin
ýmsu málefni við Sovétríkin,"
svaraði hann. „Og það eru bara
nokkrir mánuðir síðan Leonid
Brezhnev talaði um hversu þýð-
ingarmikið það væri að ekki væru
kjarnorkuvopn á Norðurlöndum
og talaði um Eystrasaltið sem
„haf friðarins“.“
Kafbáturinn er enn í skerja-
garðinum fyrir utan Karlskrona,
en verður dreginn út fyrir sænska
landhelgi strax og veður leyfir. En
veðrið er mjög slæmt á þessu
svæði í kvöld.
Díana prinsessa við opnun listasýn-
ingar í London á miðvikudags-
kvöld.
Díana á
von á barni
London, 5. nóvember. Al*.
FKÁ Burkinghamhöll bárust þau
gleðitíðindi í dag að Ilíana prins-
essa á von á harni í júní. Yfir 1000
inanns fögnuðu Díönu og manni
hennar Karli prins á götum London
þegar þau óku til hádegisverðar í
Ouildhall tveimur tímum eftir að
Kurkingham skýrði frá fréttunum.
Þingið sendi hjónunum heilla-
óskir og Margaret Thatcher for-
sætisráðherra fagnaði fréttunum
innilega að sögn talsmanna henn-
ar.
Díana og Karl færðu Elísabetu
drottningu fréttirnar sjálf fyrir
nokkrum dögum. Barnið verður
næsti erfingi krúnunnar á eftir
Karli prins.
Áður starfaði Díana sem fóstra
og oft hefur komið fram hversu
gaman hún hefur af börnum. Hún
leit mjög vel út í dag og brosti og
veifaði mannfjöldanum glaðlega.
Danska „ínöarhreyíingin“
rekin fyrir rússneskt fé
Einn helsti frammámadur hennar handtekinn og sakaður um njósnir fyrir Rússa í rúman áratug
kaupmannahofn, 5. nóvcmbcr.
Krá fréUaritara Mbl., Ib Björnbak, og AP.
DANSKI rithöfundurinn og frióar
hreyfingarmaðurinn Arne Herlöv
Petersen var í gær, miðvikudag,
handtekinn af dönskum leyni-
þjónustumönnum og er honum
gefið að sök að hafa verið njósnari
á vegum KGB, sovésku leynilög-
reglunnar, og tekið við peningum
af henni til að kosta áróður friðar
hreyfingarinnar og baráttuna gegn
Atlantshafsbandalaginu.
Herlöv Petersen var handtek-
inn daginn eftir, að danska
stjórnin skýrði frá því, að annar
sendiráðsritari sovéska sendi-
ráðsins í Kaupmannahöfn hefði
verið rekinn úr landi fyrir þrem-
ur vikum fyrir njósnir og fyrir
að hafa borið fé á ýmsa hópa
vinstrisinna, sem berjast fyrir
afvopnun og því, að Norðurlönd
verði lýst kjarnorkuvopnalaust
svæði.
Danska leyniþjónustan hefur
fylgst með Herlöv Petersen í 18
mánuði og fylgst með 23 fundum
hans með sovéska KGB-mannin-
um, sem nú hefur verið vísað úr
landi. Hún segist hafa sannanir
fyrir því, að hann hafi tekið við
Nordfoto-símamynd.
Arne Herlöv Petersen, danski rithöfundurinn og friðarhreyfingarmaður
inn, sem nú hefur verið handtekinn og gefið að sök að hafa verið
útsendari KGB, sovésku leynilögreglunnar, í rúman áratug. Þessi mynd
var tekin af honum í gær þegar verið var að færa hann til yfirheyrslu.
fé af honum, sem Petersen hafi
síðan notað til að borga her-
kostnað dönsku friðar-
hreyfingarinnar. Þar á meðal
auglýsingar þar sem danskir rit-
höfundar og listamenn hafa
krafist þess, að aldrei komi
kjarnorkuvopn á norrænt land.
Að sögn dönsku lögreglunnar
hefur Arne Herlöv Petersen ver-
ið á mála hjá rússnesku leyni-
lögreglunni í rúman áratug, eða
allt frá 1970. Þetta mál hefur
vakið gífurlega athygli og er for-
síðuefni allra dönsku blaðanna í
dag.
Sjá nánar á bls. 16—17.
Korchnoi með
betri stöðu
Mcranó, ó. nóvcmbt'r. Al'.
VIKTOR Korchnoi var með betri
stöðu þegar 13. skákin í heims-
meistaraeinvíginu í skák fór í bið í
gærkvöldi. Anatoly Karpov' hefur
unnið 4 skákir en Korchnoi 1 það
sem af er keppninni.
Sjá skýringu á skákinni á bls. 15