Morgunblaðið - 06.11.1981, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1981
11
Ragnhciður Steindórsdóttir sem
Abbie Putnam og Gl'sli Halldórsson
Kphraim Cabot.
um leikhúsgesti leikur hennar
rista djúpt.
Það veikir að vísu heildarmynd-
ina að ungur leikari, Karl Ágúst
Úlfsson, sem leikur Eben er ekki
fyllilega hlutverki sínu vaxinn
þrátt fyrir ágæta frammistöðu á
köflum. Karl Ágúst hefur áður
sýnt að hann er góður leikari og
eflaust á honum eftir að aukast
þróttur með hverri sýningu. Það
var eins og vantaði herslumun á
frumsýningu. Harmræn viðbrögð
Ebens þegar Abbie hefur myrt
barn þeirra urðu ekki nógu sann-
færandi í höndum Karls Ágústs.
Með því móti fékk Ragnheiður
ekki þann mótleik sem nauðsyn-
legur er til að texti O’Neills njóti
sín.
Margt gott er að segja um leik
þeirra Sigurðar Karlssonar og
Jóns Hjartarsonar sem léku hina
vitgrönnu bræður. Þáttur þeirra
gæðir verkið mannlegri hlýju og
elskulegri gamansemi.
Það hefur lengi staðið til að
Leikfélag Reykjavíkur glímdi við
Undir álminum í þýðingu Árna
))Það hefur lengi
staðið til að Leikfélag
Reykjavíkur glímdi við
Undir álminum íþýð-
ingu Árna Guðnasonar.
Nú er verkið seint á
ferð og ekki alveg í takt
við tímann ii
Guðnasonar. Nú er verkið seint á
ferð og ekki alveg í takt við tím-
ana. Fjölskyldudramað er mótað
af öðrum tima og viðhorfum en
þeim sem fólk kannast við í dag.
Það er verk gærdagsins.
Þýðing Árna Guðnasonar hæfir
verkinu vel. Mál Árna er kjarn-
mikið, en umfram allt eðlilegt.
Eins og þeir vita sem þekktu
Árna, var hann vandvirkur og
lagði áherslu á hvert atriði í text-
anum, jafnt hið stóra sem smáa.
Leikmynd og búningar Stein-
þórs Sigurðssonar bera fagmann-
legum vinnubrögðum hans vitni.
Það er með eindæmum hve Stein-
þór gerir sviðið í Iðnó stórt með
leikmynd sinni.
Hún er engu að síður svolítið
einhæf í grjótmynstri sínu og fá-
tæklegum húsbúnaði. En það er
mikils um vert að fá áhorfandann
til að skynja það sem er fyrir
utan, sól framtíðarinnar, frelsið
sem býr utan veggjanna. Lýsing
Daníels Williamssonar er, hvað
það snertir, góð liðveisla.
Sigurður Rúnar Jónsson samdi
tónlistina og leikur einnig fiðlar-
ann. Það er eitthvað skandinav-
ískt í tónum og leik, en fer ekki
illa því að Eugene O’Neill sótti
margt til höfunda eins og Ibsens
og Strindbergs og mörgum hefur
orðið tíðrætt um dálæti hans á
sænskri menningu.
_Fáar þjóðir hafa tekið O’NeiIl
betur en Svíar.
Hann fékk Nóbelsverðlaun 1936.
Sýning Leikfélags Reykjavíkur
á Undir álminum virtist ekki fá
umtalsverðan hljómgrunn á frum-
sýningu. Stundum var eins og það
sem gerðist á sviðinu færi fyrir
ofan garð og neðan. Þetta hlýtur
að vera leikstjórninni að kenna. í
leikskrá lýsir leikstjórinn ekki að
ástæðulausu ótta sínum við leik-
ritið og höfundinn.
Engu að síður skal fólki ráðlagt
að nota tækifærið til að kynnast
þessu verki sem á sinn fasta sess í
leikbókmenntunum.
Sýning Arnar Inga
Myndlist
Valtýr Pétursson
Á Kjarvalsstöðum hefur örn
Ingi norðanmaður opnað sýn-
ingu á Austurgangi, og ef ég veit
rétt, er þetta í annað sinn, er
hann heldur til Reykjavíkur með
einkasýningu. Hann hefur auk
þess oftar en einu sinni tekið
þátt í samsýningum hér í borg.
Fyrir norðan hefur hann haidið
sýningar vítt og breitt og verið
ákaflega starfsamur í þágu
myndlistar á heimaslóðum.
Sú sýning, sem nú stendur á
Kjarvalsstöðum, er afar ólík
þeirri, sem örn Ingi hélt hér í
FÍM-salnum, sællar minningar,
fyrir tveimur árum, og hér kem-
ur í ljós algerlega ný hlið á þess-
um myndlistarmanni. Hér eru
það myndverk, sem einkenna
starfsemi hans, og það leynir sér
ekki, að Örn Ingi hefur orðið
nokkuð upptekinn af því, sem
gengið hefur undir nafninu Ný-
list hér í borg á undanförnum
árum. Hann sver sig nokkuð í
ætt við þann arm þeirrar hreyf-
ingar, sem nefnist Concept og
var afar vinsæll meðal ungra
listamanna hér um tíma, en
virðist nú vera að breyta um
svip, og ef ég fer ekki með vaðal,
eru hlutirnir nú nefndir Ný-
bylgja, hvað það nú annars
merkir. Eitt af því, sem á stund-
um einkenndi Nýlist, var sú
fyrirlitning, er sýna varð allri
kunnáttu á sviði myndgerðar og
listar yfirleitt. Sneggsta dæmið
um það mun vera utanfarir
vissra hópa, sem síðan voru látn-
ir upp á leiksvið í útlandinu og
blésu þar í lúðra, og framleiðsl-
an nefnist hljómleikar. Örn Ingi
er langt frá þessu fólki í mynd-
list sinni. Það sem einkennir
þessa sýningu er vandað hand-
verk og mikil snyrtimennska i
útfærslu verka. Það er því meira
súrrealísku svipmót yfir þessum
myndverkum en lengi hefur sést
hér á landi, og á ég ekkert nema
gott um þau að segja. Verk Inga
eru margþætt og vissulega eru
hér á ferð hlutir, sem hafa sína
merkingu og flytja sinn boðskap.
Þetta er ekki veigamikil sýn-
ing, en hún er sérlega þokkaleg.
Það er ekki mikið um myndræn
átök, en natni listamannsins við
útfærsluna er ef til vill stundum
um of, og því vill vanta þann
rafmagnaða kraft, sem svo nauð-
synlegur er í slíkum verkum til
að þau nái að róta upp í sálarlífi
fólks. Það mætti segja mér, a
samviskusemi þessa listamanns
sé honum nokkur fjötur um fót,
en hitt skal einnig muna, að ein-
mitt sinn fágaða útfærsla þess-
ara verka gefur þeim það gildi,
sem svo mjög var oft á tíðum
saknað hjá starfsbræðrum hans
hér fýrir sunnan.
Persónulega komu mér þessi
verk Arnar Inga á óvart. Sem
sagt, mér datt ekki til hugar, að
það bærist að norðan sá blær, er
hressti upp á það umrót, sem átt
hefur sér stað hér á undanförn-
um árum. Og mætti ef til vill
ennsterkara taka til orða. Þessi
verk eru ekki torskilin að mínum
dómi og hafa mjög læsilegt inn-
tak. Þau eru flest ef ekki öll gerð
í mismunandi efni og á breiðu
sviði, sumt er skúlptúr, annað
gert með ljósmyndum og ým-
isskonar aðrir hlutir koma hér
HÞetta er ekki veiga-
mikil sýning, en hún er
sérlega þokkaleg. Það
er ekki mikið um
myndræn átök, en
natni listamannsins við
útfærsluna er ef til vill
stundum um of, og því
vill vanta þann raf-
magnaða kraft, sem svo
nauðsynlegur er í slík-
um verkum til að þau
nái að róta upp í sálar-
lífi fólks. £ £
við sögu. Þarna eru líka alls kon-
ar mælar og jafnvel hnífapör,
eins og þau, sem notuð eru í
flugvélum, og enn má nefna, að
listamaðurinn hefur gert mynd-
ir, sem virðast í nánu sambandi
við hljómleika, er hann síðan
tengir saman með ljósmyndum
af viðkomandi hljómleikum. Það
er ýmislegt annað, sem nefna
mætti í sambandi við þessa sýn-
ingu, en látum staðar numið að
sinni.
Ég þakka svo fyrir mig og
óska Erni Inga til hamingju með
þessa sýningu og einkum og sér í
lagi með breytinguna sem hlýtur
að marka tímamót í listferli
hans.
þingismenn eiga það einvörðungu
við sannfæringu sína og samvizku
en geta að sjálfsögðu glatað
trausti og stuðningi kjósenda
sinna ef þeim falla ekki störf eða
stefna þingmanna. En þetta kem-
ur að sjálfsögðu ekki í veg fyrir að
stjórnmálaflokkur geti vísað þeim
þingmanni úr flokknum sem snú-
izt hefur gegn grundvallarstefnu
flokksins eða gengið til liðs við
aðra stjórnmálaflokka gegn and-
stöðu réttkjörinna valdastofnana
síns eigin flokks.
Aukið flokksræði?
Þá hefur heyrzt að með tillögun-
um væri verið að auka flokksræði
og brjóta mannréttindi. Er það
aukið flokksræði og brot á mann-
réttindum að vilja gera það skýrt
að annað hvort séu menn í Sjálf-
stæðisflokknum eða utan hans, að
menn skuli hlíta grundvallarregl-
um en ganga ur flokknum ella? Er
það aukið flokksræði og brot á
mannréttindum að ganga út frá
því í skipulagsreglum að menn
verði að gera upp ágreiningsefni
sín innan flokksins en ekki með
því að ganga til liðs við andstæð-
inga flokksins í einu eða öðru
formi og geti ekki valið síðar-
nefndu leiðina og talizt eftir sem
áður flokksbundnir sjálfstæðis-
menn?
Handjárn og
höggstokkur
Sagt hefur verið að tillögurnar
gengju út á að handjárna flokks-
menn eða leiða þá á höggstokkinn.
Sumir hafa talað um aftökur.
Hvílíkur misskilningur. Hvílík
firra.
Halda menn að það þættu eðli-
legar og viðunandi leikreglur á
knattspyrnusviðinu ef meistara-
flokksmaður í KR hæfi að leika
með Fram í Reykjavíkurmótinu en
sækti áfram æfingar og fundi um
leikáætlanir hjá KR? Er líklegt að
því yrði haldið fram að verið væri
að handjárna leikmenn KR eða
leiða þá á höggstokkinn ef þeim
yrði gert ljóst fyrirfram að svona
löguð framkoma jafngilti úrsögn
úr KR?
Finnst mönnum sennilegt að
það yrði liðið að Guðmundur J.
Guðmundsson stýrði áfram samn-
inganefnd Verkamannasambands-
ins í kjarasamningum ef hann
tæki við starfi sem forstóri Eim-
skips og tæki síðan sæti í fram-
kvæmdastjórn VSÍ? Væri það
handjárnun að tilkynna honum að
ráðning í forstjórastól hjá Eim-
skip jafngilti úrsögn úr Dags-
brún?
En á þessum vettvangi þykir
hæfa að líkja því við handjárnun
og aftökur að leggja til af gefnu
tilefni að það verði gert ótvírætt í
skipulagsreglum flokksins að það
varði úrsögn úr Sjálfstæðisflokkn-
um að taka sæti á framboðslista í
þingkosningum sem keppir við
lista Sjálfstæðisflokksins um at-
kvæði eða taka sæti í ríkisstjórn
sem þar til bærar stofnanir
flokksins hafa tekið afstöðu gegn.
Tillögurnar ekki
afturvirkar
Tillögunum er ekki ætlað að
vera afturvirkar. Þær myndu því
ekki ná til ráðherranna þriggja úr
Sjálfstæðisflokknum sem eiga
sæti í núverandi ríkisstjórn né
þeirra sem sæti tóku á klofnings-
listum í síðustu alþingiskosning-
um. Tillögunum er fyrst og fremst
ætlað að fyrirbyggja að hið sama
endurtaki sig í framtíðinni.
Tillaga þingflokksins
Tillaga þingflokksins um að
ákveðið verði í skipulagsreglum
flokksins að þingflokkurinn geti
sett sér starfsreglur sem flokksráð
staðfestir, taka ekki á því vanda-
máli sem hér er til meðferðar
nema að takmörkuðu leyti. í
fyrsta lagi liggur ekki fyrir hvert
verða kunni efni þeirra starfs-
reglna sem þingflokkurinn setur
sér. í öðru lagi er ljóst, að þing-
flokkinn brestur vald til að vísa
mönnum úr Sjálfstæðisflokknum.
Þingflokkurinn gæti að vísu sett
sér reglur sem útilokuðu tiltekna
þingmenn frá þingflokksfundum,
en sú sérkennilega staða kynni þá
að skapast, að þingmenn úr
Sjálfstæðisflokknum sem tekið
hefðu sæti í ríkisstjórn eða lýst
stuðningi við ríkisstjórn sem
mynduð væri í andstöðu við
ákvörðun landsfundar eða flokks-
ráðs eða náð kjöri á klofningslist-
um, misstu rétt til aðildar að þing-
flokki Sjálfstæðisflokksins, þótt
þeir teldust áfram þingmenn
Sjálfstæðisflokksins og/eða
flokksbundnir sjálfstæðismenn.
Nei, slíkt hálfkák dugar ekki, — ef
menn vilja taka á þessum málum
verður að stíga skrefið til fulls. í
þriðja lagi má svo nefna í þessu
sambandi, að starfsreglur þing-
flokksins, þótt settar yrðu, næðu
aldrei til þeirra sjálfstæðismanna
sem ekki komast inn á Alþingi en
hafa tekið sæti á framboðslistum
sem boðnir hafa verið fram gegn
framboðslistum Sjálfstæðis-
flokksins.
Torveldun
samkomulags?
Loks skal vikið að þeirri rök-
semd, að samþykkt fyrirliggjandi
tillagna um breytingar á skipu-
lagsreglum gæti torveldað sam-
komulag innan flokksins. Þetta
eru ákaflega skringilegar rök-
semdir. Þýðir þetta, að þeir séu til
sem vilja geta gert eitthvað svipað
á nýjan leik? Á það ef til vill að
vera liður í sáttagjörð innan
Sjálfstæðisflokksins að þing-
mönnum og öðrum skuli frjálst að
endurtaka gerðir sínar frá því í
fyrra og hitteðfyrra?
Ef nú er ekki tilefni og tækifæri
til að færa í letur þær grundvall-
arreglur sem framtíð Sjálfstæðis-
flokksins byggist á, að haldnar
verði, hvenær þá? Ég legg því til
að framkomnar breytingatillögur
við 10. og 55. gr. skipulagsreglna
flokkslns verði samþykktar."