Morgunblaðið - 30.12.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1981
Útgefandi tlrlfifrift hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 100 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 6 kr. eintakiö.
JT
Aratugi aftur
í tímann
Nú eru rúm tíu ár liðin síðan framsóknarmenn mynduðu fyrstu
vinstri stjórnina eftir viðreisnartímabilið. Á þessum tíu árum
hafa þrjár vinstri stjórnir setið við völd í landinu, 1971—1974 og
síðan 1. september 1978. Undirtökin í stjórnarherbúðum vinstri
manna hafa þeir haft, sem töldu efnahagsstefnu viðreisnarstjórn-
arinnar af hinu illa. „Sönnum" vinstri mönnum hefur verið það
sérstakt kappsmál að skerða athafnafrelsið, frjálsa meðferð gjald-
eyris og innflutningsfrelsið, sem viðreisnarstjórnin setti í öndvegi
við mótun efnahagsstefnu sinnar. Á því ári, sem nú er að líða, hafa
vinstri menn fengið vel að njóta sín við landstjórnina auk þess sem
afli hefur verið meiri en nokkru sinni fyrr og aðstæður á útflutn-
ingsmörkuðum sjávarafurða eins hagstæðar og bjartsýnustu menn
þorðu að vona. En hvað blasir við nú um áramótin? Fiskiskipaflot-
inn liggur bundinn í höfn. Sjómenn neita að róa nema kjör þeirra
séu bætt um að minnsta kosti 18%. Utgerðarmenn telja 23% hækk-
un fiskverðs nauðsynlega til að „standa á núlli". Forvígismenn
frystiiðnaðarins benda á, að innlendur kostnaður hafi hækkað um
45—50% á árinu en tekjur hins vegar aðeins um 20—30%. Hvorki
sjósókn né vinnsla í frystihúsum hefst eftir áramótin nema þessi
vandi verði leystur.
Það var eitt helsta einkenni ofstjórnaráranna fyrir viðreisnar-
tímabilið, að með reglulegu millibili og þá oftast í vertíðarbyrjun
um áramót, var fiskiskipaflotanum lagt og sagt sem svo: Vertíðin
hefst ekki fyrr en stjórnvöld hafa gert hitt eða þetta. Á þessum
árum þóttust framsóknarmenn hafa allra manna best vit á efna-
hagsmálum eins og jafnan, þegar vitleysan verður mest, og knúðu
sitt fram með einum eða öðrum hætti. I þeirri ríkisstjórn, sem nú
situr, keppa framsóknarmenn og kommúnistar um höfundarréttinn
á efnahagsstefnunni og forsætisráðherrann sjálfur sýnist ekki
gegna öðru hlutverki en vera einskonar lóð á vogarskálinni og
málsvari, þegar ákvarðanir hafa verið teknar. Nú þarf að hverfa
meira en tvo áratúgi aftur í tímann til að fá samanburð við stöðuna
í útvegsmálum um áramótin. Svo virðist sem í þeirri ríkisstjórn, er
nú situr, ætli kommúnistum og framsóknarmönnum að takast að
fullkomna það ætlunarverk sitt að eyðileggja allt hið þarfa og góða,
sem viðreisnarstjórnin fékk til leiðar komið.
Sjúkdómseinkennin í efnahagslífinu eru hin sömu nú og á vel-
mektardögum framsóknar áður fyrr: SÍS-valdið blómstrar, hrossa-
kaup eru tíðkuð við ríkisstjórnarborðið, millifærslur þykja betri en
gengisbreytingar, uppbætur eru taldar heppilegri en sannvirði,
erlendum skuldum er safnað til að fjármagna eyðslu. Kommúnistar
eru manna lagnastir við að hamra framsóknarjárnið á meðan það
er deigt: eftir að allir sjóðir hafa verið tæmdir, sauma þeir að
viðskiptaráðherra og heimta „gróða bankakerfisins" og ekki láta
þeir þar staðar numið heldur beina síðan spjótum að „sóun í
innflutningi". Kommúnistar setja þessar kröfur ekki fram út í
bláinn, þeir vita, að framsókn er veik fyrir innflutningshöftum, þau
auka skiptimyntina í hrossakaupunum. Tvö atriði eru þar að auki
því til skýrrar staðfestingar, að framsókn lætur undan vilja komm-
únista í þessari ríkisstjórn: Viðskiptaráðherra þorir ekki að fylgja
fram skoðun sinni um aðild Islands að Alþjóðaorkumálastofnun-
inni. Utanríkisráðherra verður að gjalti andspænis neitunarvaldi
kommúnista um flugstöð á Keflavíkurflugvelli — er ákvæðið um
neitunarvaldið hið eina í stjórnarsáttmálanum frá 8. febrúar 1980,
sem ekki er fokið út í veður og vind.
Svokallaður „árangur" ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum á
þessu ári hefur allur náðst á kostnað undirstöðuatvinnuveganna,
sjómenn segjast hafa dregist aftur úr í launum, útgerðin horfir
fram á botnlaust tap, frystihúsin segja upp kauptryggingu. Hátta-
lag stjórnarherranna minnir á þá búskaparhætti að skera mjólk-
urkúna og éta útsæðið.
Ræðuraunir
Skömmu fyrir jól sagði forsætisráðherra í útvarpsviðtali, að
auðvitað gæti hann ekki sagt fréttamanni, hvað hann ætlaði
að segja í áramótaræðu sinni. Var auðheyrt á ráðherranum, að
honum þótti fréttamaðurinn ganga of langt í fávísi með spurning-
unni um efni ræðunnar. Aðstoðarmanni forsætisráðherra, Jóni
Ormi Halldórssyni, formanni efnahagsmálanefndar ríkisstjórnar-
innar, finnst hins vegar sjálfsagt að skýra lesendum Morgunblaðs-
ins frá efni áramótaræðu forsætisráðherra. Aðstoðarmaðurinn
sagði hér í blaðinu í gær, þegar hann var spurður, hvort efnahags-
aðgerðir yrðu í áramótaboðskap ráðherrans: „Nei, ekki á borð við
það sem var í síðustu áramótaræðu hans, enda ástand þjóðarbúsins
nú mun betra en þá var.“
Sjómenn um verkíallió:
Verkfallið gæti
staðið í mánuð
- segir Fridgeir Jóhannesson, háseti
„VID ERUM harðir á verkfalli,"
sagði Eriðgeir Jnhannesson háseti
á Ottó N. Þorlákssyni: „Við náum
aldrei fram rétti okkar með öðru
en verkfalli. Það er reynslan frá
því í fyrra. ()g ég hef trú á því að
verkfallið geti staðið í allt að mán-
uð. Mér heyrist það á mönnum.
Það var gengið svo illa á okkur
síðast og nú vilja menn ákveðið fá
sitt fram eins og aðrir launþcgar.
Bara harkan sex.
Jú, fiskverðsákvörðunin hefur
vitaskuld mikil áhrif á ganga
samningaviðræðnanna og hvern-
ig að henni er staðið. Það er til
lítils að stórhækka fiskverð á
tegundum sem enginn maður
fiskar. Mikil hækkun á kola
skiptir okkur svotil engu, við
veiðum ekki nema 20 tonn af
kola á ári. Það þarf að hækka
karfann, ýsuna, þorskinn, ufs-
ann, grálúðuna o.s.frv. Þetta fer
að vísu nokkuð eftir landshlut-
um, en það er bara ekki rétt þeg-
ar menn eru til dæmis að tala
um 13—14% fiskverðshækkun.
Það nær því venjulegast ekki í
raun. Margir okkar veiða svo lít-
ið til dæmis af kola og steinbít.
Eg er nokkuð ánægður með
frammistöðu forsvarsmanna
sjómanna, nokkuð ánægður en
ekki alveg. Ég var í samninga-
nefndinni í fyrra og var nú ekki
ánægður með allt þá. Það þarf
hörku: Sjómenn geta verið svo
sterkir, ef þeir vilja það.
Jú, það er aldeilis munur að
vera heima yfir jólin og það er
beinlínis nauðsynlegt fyrir sjó-
menn að vera í faðmi fjölskyld-
unnar yfir þessa hátíð. Það er
dýrt að stoppa allan flotann, en
afhverju ekki að friða yfir jólin?
Staðreyndin er sú, að það er
aldrei stoppað nema í þágu út-
gerðar.
Hljóðið er semsé þetta í sjó-
mönnum, að standa saman og
láta sverfa til stáls. Ég hef talað
við marga og fylgst með í tal-
stöðinni og menn eru þeirrar
skoðunar, að það þyrfti að sýna í
eitt skipti fyrir öll, að það eru
sjómenn sem bera þetta land
uppi-
Það hreinlega gengur ekki, ef
viö eigum að vera eftirbátar

Friðgeir Jóhannesson
annarra fjórða árið í röð. Ætli
landfólk myndi sætta sig við
það, að fá launahækkanir l'/z
mánuði á eftir okkur?
Ég vonast til þess að sjómenn
standi saman í komandi kjara-
samningum og að ríkisstjórnin
geri það sem gera þarf. Og það
vita allir landsmenn hvað þarf
að gera: Að fella niður olíu-
sjóðsgjaldið og stofnfjársjóðs-
gjaldið, svo við hættum að
byggja fyrir þá skipin. Og ætli
launafólk í landi myndi sætta
sig við það, að borga ljós og hita
á skrifstofunum þar sem það
vinnur? Ég er hræddur um
ekki," sagði Friðgeir Jóhannes-
son háseti og var þungt í honum.
Við munum ekki láta okkur
- segir Bárður
Sigurðsson,
bátsmaður
„ÞAÐ ER ckkert á að lítast, þetta
gengur ekkert," sagði Bárður Sig-
urðsson bátsmaður á Karlsefni í
stuttu spjalli við Mbl. „Við bíðum
í og með eftir fiskverðinu. Við
höfum dregist langt afturúr í
kjörum og sérkröfur okkar eru
mótaðar af því og þess vegna eru
þær mjög þýðingarmiklar nú. Af
sérkröfum okkar er krafan um
starfsaldurshækkun mikilvægust.
Ég vil ekki nefna neinar tölur í
Bárður Sigurðsson
sambandi við fiskverðið, við sjó-
menn viljum það bara sem allra
hæst.
En það fer algerlega eftir
viðsemjendum okkar, hversu
langt þetta verkfall verður. Það
ræðst af því hversu samstarfs-
fúsir þeir verða. Við sjómenn
stöndum saman sem einn mað-
ur í þessu verkfalli og er raunar
kominn tími til og við munum
ekki láta okkur.
Ég er fyllilega ánægður með
okkar forsvarsmenn í sjó-
mannasamtökunum. Það er alls
ekki þeim að kenna hvað við
höfum dregist langt aftur úr,“
segir Bárður Sigurðsson á
Karlsefni.
Sjómenn verða
að vera einhuga
- segir Einar Vigfússon, bátsmaður
„SJÓMENN eiga rétt á kjarabót-
um eins og aðrir,“ sagði Einar
Vigfússon bátsmaður á Asþóri RE
10. „Við erum ekki eina stéttin
sem á að taka á sig erfiðleikana.
Það verður að koma á alla, ekki
engöngu sjómenn. Þeir hafa ekki
sýnt það þessir háu herrar á Al-
þingi, að þeir ætli sér að dragast
afturúr í kaupi. Að minnsta kosti
hafa þcir séð um sjálfa sig. En það
eru nú ekki allir sem eiga kost á
því.
Fiskverðið er forsenda samn-
ingaviðræðna og það verður að
ákveða fiskverðið til að saminga-
viðræður geti hafist af einhverju
viti. Eins og málin standa núna,
þá vantar okkur sjómenn víst
34% hækkun eftir 1. desember
til að vega á móti því sem við
höfum dregist aftur úr. Þá er
annað einnig sjálfsagt að athuga
við fiskverðsákvörðunina, að
hún verður jafnan að koma um
leið og vísitöluuppbætur hjá
landfólki. Það gefur auga leið að
sjómenn geta ekki sætt sig við
það einir stétta, að vera ævin-
lega einum mánuði á eftir. í
þessu verkfalli verða sjómenn að
standa allir saman og vera ein-
huga, því öðruvísi þýðir ekkert
að vera í þessu brölti. Allir eða
engir. Þessi verkfallsómynd sem
var í fyrra, þar sem hver höndin
var upp á móti annarri, var ekk-
ert nema vitleysa.
Forustan? Ja, eru menn nokk-
urn tíma ánægðir? Forustumenn
okkar sjómanna eru í mjög erf-
iðri aðstöðu og það er ekki víst
að öðrum tækist betur í þeirra
sporum. Þeir hafa á brattann að
sækja.
Jú, það er dásamlegt að fá að
vera heima hjá fjölskyldunni um
jólin og áramótin, en ef það
Einar Vigfússon
ríktu einhver mannréttindi í
þessum efnum, þá ætti ekki að
þurfa verkfall til að svo sé. Það
ætti að vera hægur vandi að
koma því svo fyrir, með öllum
þessum friðunaraðgerðum, að
lofa sjómönnum að vera heima
um jólahátíðina og lifa eins og
rnenn," sagði Einar Vigfússon.