Morgunblaðið - 03.03.1982, Blaðsíða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1982
Kinar Hannesson
Miðfjarðará í Húnavatnssýslu er í
tölu bestu laxveiðisvæða í landinu.
Vatnasvið hennar er 790 km2 að
stærð. Arleg meðalveiði sl. 5 ár er
1.995 laxar, en mesta árlega veiði
2.581 lax árið 1977. Veitt er með 10
stöngum mest samtímis, og við
svæðið er veiðimannahús, 500 m2 að
flatarmáli, með besta aðbúnað fyrir
veiðimenn. Heildarlengd ánna er
111 km, en laxveiðisvæði þeirra 60
km, en 40 jarðir eru innan veiðifé-
lagsins um ána.
Vatnakerfi Miðfjarðarár er
einkar fjölbreytt, höfuðáin ásamt
þremur þverám: Austurá, Núpsá
og Vesturá, sem allar falla úr
stöðuvötnum, auk annarra hag-
36 km að lengd og á upptök í Arn-
arvatni, sem er 3,9 km2 að flat-
armáli í 540 metra hæð yfír sjó.
Núpsá, með 107 km2 svæði, 22 km
að lengd og fellur úr Kvíslarvötn-
um á Tvídægru, og Vesturá, en
vatnasvið hennar er 286 km2 og
hún er 35 km að lengd. Efstu drög
hennar munu vera í Hólmavatni á
Arnarvatnsheiði.
60 km veidisvæði
Veiðisvæði Miðfjarðarár er um
60 km að lengd, þar af er höfuðáin
13 km, Austurá 10 km, Núpsá er 15
km og Vesturá er með 20 km fisk-
gengt svæði. Fossar í þveránum
hindra fisk til frekari göngu um
árnar, en hindranir þessar er:
Kambsfoss í Austurá, Fosskots-
foss fremri í Núpsá og Hyrnufoss-
ar í Vesturá, sem eru þó ekki tald-
ir alger hindrun við viss skilyrði. •
Fyrr á árum var lax veiddur í
net í Miðfjarðará, eins og víðast
hvar annars staðar hér á landi, og
stunduðu eigendur veiðina, hver
fyrir sínu landi. Netaveiði var
neðst í Miðfjarðará, en ádráttur
stundaður ofar á svæðinu. Til eru
merk gögn um veiðina á svæðinu
frá 1909 til 1938. Eru þetta sam-
felldar skýrslur um veiði frá jörð-
um, sem hagnýttu sér þessi hlunn-
indi. Plögg þessi sýna, að árleg
veiði á þessu tímabili hefur verið
735 laxar að meðaltali. Séu einstök
ár skoðuð, sést, að veiðin 1913 hef-
ur verið 1101 laxar, en 1938 feng-
ust 1298 laxar og er það mesti afli
einstakt ár á öllu tímabilinu.
Fyrsta árið, 1909, er veiði minnst.
Kambsfoss í Austurá.
Vatnasvæði Miðfjarð-
arár í Húnavatnssýslu
víða við sögu í sambandi við lax-
veiðimál og gerði marga góða
hluti í þessum efnum. Hann ætti
vissulega skilið sérstaka umfjöll-
un, en það er önnur saga. Sigbjörn
og félagar hans leigðu veiðina í 10
ár, 1942—1951. Þeir reistu 100 m2
veiðimannahús, 5 herbergi, stofu
og eldhús, árið 1945 við Vesturá.
Fram að þeim tíma höfðu veiði-
menn haft aðáetur á sveitaheimil-
um við ána. Frá 1952 til 1962 var
leigutaki stangveiðifélögin í Borg-
arnesi og Stykkishólmi. Þau
keyptu veiðihúsið af fyrrverandi
leigutaka. Árið 1963 til 1967 höfðu
svæðið á leigu Óskar Sveinbjörns-
son og félagar, Reykjavík. í samn-
ingi var nú ákvæði um byggingu
veiðihúss, sem var reist 1963.
Næsti leigutaki var Stangveiðifé-
lag Reykjavíkur, frá 1968 til 1972,
Ferðaskrifstofa Zoega hafði ána á
leigu 1973, en sumarið 1974 leigði
veiðina Martin Petersen, Reykja-
vík. Frá og með árinu 1975 urðu
þau umskipti í sambandi við leigu-
mál árinnar, að veiðifélagið sjálft
tók í sínar hendur alla útleigu og
annan rekstur sem henni fylgir og
hefur svo verið síðan.
Veiðimannahús
Veiðifélagið ákvað 1973 að
stækka veiðihúsið Laxahvamm (9
herbergi) og var nú byggð 310 m2 í
viðbót við húsið. Þar eru 10 her-
bergi tveggja manna, með full-
kominni hreinlætisaðstöðu í
hverju herbergi. Þar er og setu-
stofa, kæligeymsla og saunabað.
Auk þess er fullkomið eldhús og
góð aðstaða er í gamla húsinu
fyrir starfsfólk. Framkvæmd
þessari var lokið 1974 og er heild-
arflötur Laxahvamms tæplega 500
m2. Síðar hefur aðstaðan enn verið
bætt.
Stangafjöldi
Þegar Miðfjarðarársvæðið var
fyrst leigt út til stangveiði, voru
notaðar mest 7 stangir samtímis
við veiðar og var óbreytt til ársins
1962, að þeim fjölgaði í 8 stangir.
Stangafjöldinn fór í 9 árið 1966 og
Veiðihúsið Laxahvammur.
Eftir Einar
Hannesson
stæðra landkosta. Núpsá samein-
ast Austurá í 18 km fjarlægð frá
sjó. Fimm kílómetrum neðar bæt-
ist Vesturá í árnar og er Miðfjarð-
ará þá fullsköpuð, ef svo má taka
til orða, og fellur nokkru síðar í
sjó í botn Miðfjarðar, 5 km innan
við Hvammstanga.
Vatnasvið Miðfjarðarár er víð-
áttumikið og nær yfir Arnar-
vatnsheiði, Tvídægru og önnur
grösug heiðalönd, hálsa og þriggja
dala, samnefndra fyrrgreindum
þverám. Það teygir sig einnig inn
á afrétt Borgfirðinga (Hálsa- og
Reykholtsdalshreppa) þar sem
hluti af Réttarvatni er í Mýra-
sýslu, en Skammá tengir það Arn-
arvatni stóra. Efstu drög árkerfis-
ins eru hins vegar upptök Búðarár
á Stórasandi, sem er í 70 km fjar-
lægð frá ósi árinnar í sjó, en Búð-
ará á ós í Arnarvatni.
Heildarvatnasvið alls vatna-
kerfisins, en það er það svæði, sem
vatn fellur af til ánna, er 790 km2,
sem fyrr greinir. Austurá er með
213 kmz aðrennslissvæði, en áin er
eða 212 laxar, og 1930 veiddust 268
laxar.
Stofnun veiðifélags
Árið 1938 var stofnað fiskrækt-
ar- og veiðifélag um fiskgenga
hluta svæðisins á grundvelli laga
um lax- og silungsveiði, og kenndu
samtökin sig við Miðfirðinga.
Ástæða félagsstofnunar mun hafa
verið sú, að menn höfðu áhyggjur
af óbreyttri þróun mála gagnvart
veiði og arði hennar og vildu með
félagsskap tryggja sem best í
framtíðinni örugga veiði og sem
hagstæðastan afrakstur hennar.
Um 40 jarðir eru innan vébanda
félagsins.
Stangveiði í 40 ár
Félagið ákvað þegar í byrjun að
leigja svæðið út til stangveiði til
10 ára. Leigutakinn var Englend-
ingur, en vegna styrjaldarinnar
varð breyting á þessu og féll
samningurinn úr gildi strax fyrsta
árið. Sumarið 1939 var því stund-
uð stangveiði í ánum. Næstu ár,
1940 og 1941, hafði veiðifélagið
sjálft kistuveiði neðst í ánni.
Fyrra árið gekk veiði fremur illa,
líklega vegna reynsluleysis, og flóð
ollu vandræðum. Síðara árið gekk
allt betur. Þá veiddust 1005 laxar
og 380 kíló af silungi. Árið 1942
var á ný horfið að stangveiði og
áin leigð út. Frá 1942 hefur ein-
göngu verið veitt á stöng í Mið-
fjarðarám. Á þessu ári, 1981, eru
því liðin 40 ár samfelldrar stang-
veiði á svæðinu.
Leigutakar
Leigutakar Miðfjarðarár þessi
40 ár hafa ekki verið ýkja margir.
Frá fyrsta leigutakanum hefur áð-
ur verið greint. Annar í röðinni
voru þrír menn í Reykjavík, en
fyrir þeim fór Sigbjörn Armann,
mikill áhugamaður um sportveiði
og fiskrækt. Sigbjörn heitinn kom
honum fjölgaði um eina stöng árið
1977 og urðu því 10 talsins og er
svo enn. Síðustu árin hefur verið
sett hámark á hvað veiða má
marga laxa á hverja stöng á dag.
Eru það 15 laxar.
150 veiðistaðir
Það er ljóst, að mjög margir
veiðistaðir eru í ágætum laxveiði-
Hlíðarfoss í Vesturá. Kollufoss í Vesturá.