Morgunblaðið - 28.03.1982, Síða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MARZ 1982
Þórarinn Magnússon
skósmiður — Minning
Fæddur 29. mars 1895
Dáinn 19. mars 1982
Á framtaki fárra ötulla áhuga-
manna grundvallast oftast störf
félaga. Til þess að þau laði til sin
ungt fólk, verða slíkir menn að
fórna tómstundum sínum og vera
sívakandi að stofna til athafna og
axla þann vanda að hrinda þeim í
framkvæmd eða ganga til sam-
starfs og liðveislu við samstarfs-
fólk að því megi takast að rækja
verkefni til framvindu að tak-
marki sem heildin hefur sett sér.
Einn slíkur fórnfús félags-
hyggjumaður var Þórarinn Magn-
ússon skósmiður, sem andaðist 19.
þ.m. og verður jarðsunginn frá
Fríkirkjunni i Reykjavík á morg-
un, 29. mars.
Hann fæddist að Dýrastöðum,
Norðurárdalshreppi, Mýrasýslu,
þann 29. mars 1895. Foreldrar
hans voru Magnús bóndi Erlings-
son, fæddur að Kirkjubóli, Hvít-
ársíðuhreppi, Mýrasýslu, síðar
bóndi að Dýrastöðúm og fleiri
bæjum í Norðurárdal og kona
hans, Ágústína Torfadóttir, fædd
að Hóli, Norðurárdalshreppi,
Mýrasýslu. Þau hjónin dvöldust
síðast í Reykjavík á heimili Guð-
mundar sonar þeirra og konu
hans, Sveinbjargar Klemensdótt-
ur. Af systkinum Þórarins er á lífi
Torfi, bóndi og áður hreppstjóri að
Hvammi í Hvítársíðuhreppi,
Mýrasýslu.
Árið 1914 réðst Þórarinn vinnu-
maður að Hamraendum í Staf-
holtstungum. Hann réðst til
vinnumennskunnar með því skil-
yrði, að hann fengi leyfi til þess að
fara til Reykjavíkur og læra þar
sund. Hann lætur verða úr þessu
og iðkar sund í sundlaugum
Reykjavíkur hjá Páli Erlingssyni.
Er hann hefur náð því að verða vel
syndur, ástundar hann sundiðkan-
ir kappsamlega, er annir gefa
stundir til, í tjörn hjá Hamraend-
um, Lundalaug og Veggjalaug og á
áhugasama sundfélaga, t.d. Jón
íþróttakennara Þorsteinsson frá
Hofstöðum.
Er Guðmundur póstur flytur frá
Hamraendum til Sleggjulækjar í
sömu sveit, fylgir Þórarinn heim-
ilinu og þar er hann talinn til
heimilis 1917 er hann innritaðist í
Hvítárbakkaskóla. Hann er þar
nemandi í tvo vetur.
Þórarinn mun hafa í Hvítár-
bakkaskólanum notið frá skóla-
stjóranum, Sigurði Þórólfssyni,
samkennurum hans og skólafélög-
um þeirrar hugarhlýju, vakningar
og fórnarvilja, sem þar ríkti, enda
skólinn mótaður af skólamanni og
uppfræðara sem sótt hafði áhrif í
skóla Torfa Bjarnasonar í Ólafs-
dal og lýðháskólann í Askov í
Danmörku.
Leikfimistofa var í skólahúsinu
frá 1913. Sá skólastjórinn um að
ávallt væri í kennaraliðinu ein-
hver, sem gæti leiðbeint í leikfimi
og litið eftir iðkun annarra
íþrótta, t.d. glímu og knattspyrnu,
því að hann skildi vel gildi íþrótta
og kom þessi áhugi eigi síður fram
í því, að Sigurður skólastjóri leit
til með ungmennasambandi Borg-
arfjarðar við skipulag og stjórn
fyrstu héraðsmótanna (1913 hið
fyrsta) á Ferjukotsbökkum.
Magnús Pétursson, síðar kenn-
ari á Akureyri, var sá sem kenndi
leikfimi við skólann er Þórarinn
var þar við nám. Jón íþrótta-
kennari Þorsteinsson hefur rómað
kennslu Magnúsar og tjáð mér að
hann hefði haft á sig mikil áhrif
og hið sama mun óefað hafa verið
um Þórarin. Þessir tveir og svp er
um fleiri nemendur þessa skóla,
hafa á langri ævi borið líkams-
mennt og almennri fræðslu Hvít-
árbakkaskólans gott vitni og borið
áhrifin áfram til okkar sem höfum
notið handleiðslu þeirra.
í Borgarfjarðarhéraði eru forn-
ar minjar eða heimildir um bað-
menningu: Snorralaug í Reykholti,
Krosslaug í Lundarreykjadal og
Leirárlaug í Leirár- og Melasveit.
Upp úr miðri síðustu öld er efnt
til sundnámskeiðs að Reykjalaug í
Lundarreykjadal með Gesti
Bjarnasyni sem kennara (Sund-
og Glímu-Gestur). Árið 1894 er af
3 hreppum stofnað félag um:
„Sundkennslustofnun á Norður-
Reykjum" í Hálsasveit og mér
telst til, að frá 1873 til 1912 verði
til í héraðinu 11 torflaugar og
sumar að nokkru steyptar'. Ég
úygg, að er framkvæmd sund-
skyldunnar hófst 1941, hafi fá hér-
uð sem Borgarfjörður átt 20%
íbúanna synda. Umf. Stafholts-
tungna, stofnað 1912, varð fljótt
félagsmálavettvangur Þórarins.
Félagið hafði þá sem endranær
mörg járn í eldinum og hamraði
þau ötullega, svo að hugsjónir
urðu að veruleika, t.d. endurbygg-
ing eldri torflauga, laugarhús,
samkomuhús, málfundir og sam-
komur að vetrar- og sumarlagi,
glímu- og sundiðkanir, iðnsýn-
ingar o.s.frv.
Frábært dæmi um félagshyggju
og hug borgfirskra ungmennafé-
laga til íþrótta, er þegar reistur
var íþróttasalur héraðsskólans í
Reykhoiti. Mig minnir að 32 væru
þeir, sem algjörlega greiddu efni
og vinnu smíðinnar. Átján ár tók
þá að greiða lán og víxla. Enn er
salurinn í notkun.
Af öllum þessum verkefnum
gekk Þórarinn af eljusemi. Hann
mun hafa átt drjúgan þátt í að
félagar hans unnu flokkakeppni í
sundi á fyrstu 8 héraðsmótunum.
Hug sinn til ungmennafélagsskap-
arins í Borgarfirði sýndi Þórarinn
með því að mæta á rúmlega 30
héraðsmót UMSB til stjórnar- og
dómarastarfa eftir að hann var
fluttur til Reykjavíkur, enda
sæmdi sambandsstjórnin hann
heiðursgullmerki fyrir nokkrum
árum.
Árið 1919 hefur Þórarinn
skósmíðanám hjá Stefáni Ólafs-
syni, skósmið í Borgarnesi. Eftir
3ja ára nám heldur hann til
Reykjavíkur og kaupir skósmíða-
verkstæði að Laugavegi 30, sem
hann flytur fljótlega á Frakkastíg
13 og loks á Grettisgötu 28. Þórar-
inn var vandvirkur skósmiður og
því eftirsóttur. Meðal starfsfélaga
sinna varð hann fljótlega í Skó-
smiðafélagi Reykjavíkur mjög
virkur. Árin 1938—1948 og eftir
1950—1962 er honum trúað fyrir
formennsku. Árið 1940 gengst
hann fyrir stofnun Landssam-
bands skósmiða og er formaður
þess 1940—1960. Landssambandið
gengur til samstarfs við norræn
samtök skósmiða og stendur fyrir
tveimur fundum þeirra samtaka
hérlendis. Fyrir atorkusemi Þór-
arins í sambandi við þessa sam-
vinnu sæmir sænska skósmiða-
sambandið hann fyrstan útlend-
inga gullmerki sambandsins.
Rétt er að ég geti þess hér, að í
30 ár limdi hann sundkúta úr
gúmmíslöngum og seldi við vægu
verði. Er hann hætti, fengust
sundkútar sömu gerðar gegn
fimmföldu verði Þórarins.
Þegar við komu sína til Reykja-
víkur gengur Þórarinn í Glímufé-
lagið Ármann. Hann tekur fljót-
lega við forustu um sundiðkanir
félagsins. Um dugnað hans við
sundiðkanirnar nægir að vísa til
vikulegra sundferða hans með
sundfólkið 1927—1936 að Álafossi
í Mosfellssveit, þar sem unnt var
að æfa í stórri laug. Árangur lét
heldur eigi á sér standa, því að
sunddeildin vann frábær sundaf-
rek undir hans stjórn. Samhliða
þessu félagsstarfi tók Þórarinn að
sinna dómgæslu í frjálsíþrótta-
mótum og það er eigi langur tími
liðinn frá því að sjá mátti ötul-
leikamanninn léttstíga að störfum
á Mela- og Laugardalsvelli og þá
við víðavangshlaup ÍR og önnur
slík hér í Reykjavík.
Tímabilið 1927—1940 er Þórar-
inn Magnússon í stjórn Glímufé-
lagsins Ármanns. Árið 1932 vinn-
ur hann með öðrum að því að
semja sögu félagsins sem leiðir af
sér þá fullvissu, að 1888 er það
stofnað og hefur aldrei verið lagt
niður, þó dauft hafi verið yfir því
1907, svo að þeir sem þá hófu
kröftuglega að vinna að málefnum
þess, teldu það endurstofnað það
ár.
I fundargerðum félagsins má
lesa hve Þórarinn er þroskaður í
félagsmálum og heldur fast á lög-
um og reglugerðum.
Fyrir öll hin margvíslegu störf í
þágu Glímufélagsins Ármanns var
Þórarinn kjörinn heiðursfélagi
þess 1945.
Á ársþingi ÍSÍ 1941 var Þórar-
inn Magnússon kosinn í fram-
kvæmdastjórn sambandsins. Þar
átti hann sæti til 1943, en um
margra ára skeið var hann annar
endurskoðenda reikninga ÍSÍ.
Fyrir störf að málefnum ÍSÍ var
Þórarinn sæmdur gullmerki ÍSÍ
og á 50 ára afmæli sambandsins
afmæliskrossi ÍSÍ.
Fyrir störf að málefnum frjáls-
íþrótta og þá ekki síst fyrir dóm-
gæslu á frjálsíþróttamótum í ára-
tugi, sæmdi frjálsíþróttasamband
íslands (FRÍ) Þórarin gullmerki.
Auk þeirra félagsmála, sem hér
hefur verið greint frá, var Þórar-
inn um árabil í stjórnum Borgfirð-
ingafélagsins og bræðrafélags Frí-
kirkjusafnaðarins.
Þórarinn Magnússon hóf ungur
iðkun íþrótta og hélt þeim áfram
meðan aldur og heilsa leyfðu,
þrátt fyrir tímafrek iðnaðarstörf
og félagsmálaforustu. Hann mátti
löngum sjá við sundiðkanir í
sundlaugum Reykjavíkur, sem
hann sótti gangandi um nokkurn
veg og tók þá oft til hlaupanna.
Hann var því fram til síðustu
tveggja ára beinn í baki og léttur í
spori, glaður og hlýr í viðmóti.
Er Þórarinn Magnússon hafði
tryggt sér vinnuaðstöðu í Reykja-
vík, hélt hann 1923 á heimaslóðir
og gerði brúðkaup í Reykholti til
Ingibjargar Guðmundsdóttur.
Ingibjörg er fædd 5. janúar 1900
að Hlöðutúni, Stafholtstungnahr.,
Mýrasýslu, dóttir hjónanna Guð-
mundar pósts Kristjánssonar,
bónda að Hamraendum og
Sleggjulæk í Stafholtstungum
(fæddur Hólakoti, Borgarhr.) og
Guðbjargar Ólafsdóttur frá Ás-
bjarnarstöðum í sömu sveit.
í Reykjavík hafa þau Ingibjörg
og Þórarinn átt heimili frá 1923.
Lengst af að Haðarstíg 10.
Börn þeirra hjóna eru: Guð-
mundur íþróttakennari, f. 1924,
var kvæntur Elínborgu Jóhann-
esdóttur, á 2 börn og 4 barnabörn,
Magnús leiksviðsstjóri Þjóðleik-
hússins, f. 1926, kvæntur Guð-
björgu Jónsdóttur, eiga 2 börn og
2 barnabörn. Helga handavinnu-
kennari, f. 1928, Guðbjörg hús-
freyja, f. 1930, gift Gunnari
Helgasyni bólstrara, eiga 1 barn.
Þuríður húsfreyja, f. 1932, gift
Þorgrími Halldórssyni verkfræð-
ingi.
Með fráfalli Þórarins Magnús-
sonar er genginn ágætur fulltrúi
frá upphafi ungmennafélaganna í
Borgarfirði og Hvítárbakkaskóla.
Frá því að vinna algeng sveita-
störf gerist hann iðnaðarmaður.
Fluttur með iðn sína til Reykja-
víkur, gerist hann virkur íþrótta-
leiðtogi þéttbýlisins þar, trúr hug-
sjónum félags og skóla úr heima-
héraði. Störf hans færa með sér
heill og því eru honum látnum
þökkuð frábær og ötul fjölþætt
störf um leið og eiginkonu hans er
þakkað umburðarlyndi við félög
og einstaklinga, sem svo oft köll-
uðu eiginmanninn að heiman.
Af stjórn Glímufélagsins Ár-
manns var mér falið að rita um
Þórarin minningargrein og bera
fram þakkir til hans, en tjá eig-
inkonu hans, börnum og öðrum
ástvinum samúð félagsins og láta í
ljós þá ósk, að því megi takast að
bera fram félags- og íþróttastarfið
sem hann hefði helst kosið.
Þorsteinn Einarsson
HAGKAUP
+
Inmlegar þakkir fyrlr auösýnda samúö og hlýhug viö andlát oa
útför y
DAGBJARTAR ÓLAFÍU ÞORSTEINSDÓTTUR,
Langholtsvegi 3.
Kristjana Guöjónsdóttir, Aöalsteinn Stefénsson,
Björn Aöalsteinsson,
Guöjón Aöalsteinsson, Gy®» Agnarsdóttir,
Dagbjört Aöalsteinsdóttir, Hrafnkell Björnsson,
Stafán Aöalsteinsson, Guöbjörg Garöarsdóttir
og langömmubörn.