Morgunblaðið - 12.05.1982, Qupperneq 9

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ1982
57
keyptu 375 tonn af sveppum á ári í
stað 50 tonna nú.
Ekki er ég sérfræðingur í mark-
aðsöflun og sölustarfsemi fremur
en Bjarni, en mér hefur oft gengið
illa að finna framleiðslu hans í
búðum, þegar þeirra var þörf skv.
matseðli heimilisins. Ég tel ekki
óliklegt, að auka mætti stórlega
sveppakaup Islendinga með
sveigjanlegri verðstefnu, sjón-
varpsauglýsingum og öðru því sem
árangursríkri sölumennsku fylgir.
Matarvenjur landsmanna breyt-
ast nú hratt og auðvelt virðist
vera að sveigja neyzlu þjóðarinnar
á nýjar brautir.
En þótt svepparækt misheppn-
aðist hjá einhverjum einstakling-
um, þá myndi það tæplega ríða
þeim, keppinautum þeirra né þjóð-
arbúinu að fullu. Menn taka á
honum stóra sínum við slíkar að-
stæður og leitast við að finna önn-
ur not fyrir aðstöðuna. Hugsan-
lega mætti t.d. nýta aðstöðu til
svepparæktunar til annarrar
„ljóslausrar" ræktunar, t.d. til
framleiðslu á Mung-baunaspírum,
sem nú eru notaðar í vaxandi
mæli við matargerð á Vesturlönd-
um og hafa í árþúsundir verið
mikilvæg fæða í Asíu.
Fátt virðist heppilegra til auk-
innar atvinnusköpunar á íslandi,
en að nýta náttúrukosti landsins
til aukinnar framleiðslu ýmissa
garðyrkjuafurða, sem nú eru flutt-
ar inn í vaxandi mæli. Þetta leysir
Björn Friðfmnsson
að sjálfsögðu ekki allan vanda, en
framtíð yltækar hlýtur fyrst og
fremst að ráðast af menntun og
framtaki þeirra, sem kjósa að gera
hana að ævistarfi. Hið opinbera
getur svo hjálpað til með því að
sinna vel hlutverki sínu á sviði fé-
lagsmála og menntunar og með
því að skapa gróðrarumhverfi
fyrir atvinnugreinina með al-
mennum aðgerðum á sviði við-
skipta- og fjármála.
Neyzla grænmetis eykst og nýj-
ar tegundir ryðja sér til rúms.
Fyrir nokkrum árum hóf t.d.
Garðyrkjuskólinn í Hveragerði
ræktun á „papriku", sem þá var að
mestu ókunnug jurt íslenzkum
neytendum. I dag mun árleg sala
þessarar afurðar nema um 75
tonnum, en innlendir framleiðend-
ur anna aðeins helmingi af því
magni. Vafalaust má rækta fleiri
slíkar garðyrkjuafurðir, sem við
ekki þekkjum í dag og finna þeim
markað hér á landi með réttum
aðgerðum. Við það geta myndast
mun fleiri störf með mun minni
fjárfestingu og áhættu en samfará
eru umræddri og umdeildri sykur-
verksmiðju í Hveragerði.
Skrifborðsylrækt
En þegar atvinnugrein er í vexti
og hægt er að auka grózkuna með
breyttri lánastefnu, lækkun að-
flutningsgjalda, stækkun garð-
yrkjuskólans o.fl., koma einhverjir
skrifborðsfræðingar og segja við
garðyrkjumenn og stjórnmála-
menn: „Þetta er ófullnægjandi.
Við verðum að gera þetta í stærri
stíl og stofna „ylræktarver“.“
Síðan er sezt niður og skrifaðar
skýrslur um það, hvernig fram-
leiða má sólskin með raforku og
nýta það til ræktunar jurta á
lægra verði en áður hefur þekkzt
hér á landi. Að vísu þurfi að skapa
fyrirtækinu séraðstöðu varðandi
opinber gjöld og raforkuverð og
þar sem um nokkra rekstrar-
áhættu sé að ræða sé ekki við því
að búast, að almenningur muni
leggja fram nægilegt stofnfé.
Fyrirtækið þurfi líka að verða
stórt í sniðum og það henti ekki
neinum smákörlum, sem hokri við
garðrækt með fjölskyldunni.
Næst þegar kemur að því að
gera hrossakaup á Alþingi, minn-
ast menn skýrsluhlaðans góða um
ylræktarverið. Málið er upplagt.
Það er kynnt fyrir þingmönnum
kjördæmisins og síðan er gert um
það samkomulag allra flokka að
sett skuli á stofn „ylræktarver
ríkisins". Einn góðan veðurdag er
það svo risið af grunni, glæsileg
stofnun með fjölda launaðra
starfsmanna og góðri aðstöðu
fyrir þá á ýmsa lund. Störf við
fyrirtækið verða eftirsóknarverð
ekki sízt fyrir hokrandi garð-
yrkjumenn og þau verða vænleg
til kjörfylgis fyrir meðmælendur
úr hópi þingmanna. (Við Lands-
höfnina i Njarðvík starfa nú 10
ríkisstarfsmenn.)
Reksturinn hefst svo með við-
eigandi veizluhöldum og viðhöfn,
en trúlega verða fljótlega einhver
frávik frá rekstrarspám skýrsln-
anna góðu. Utflutningurinn geng-
ur e.t.v. skrykkjótt vegna sam-
keppni á markaðnum eða geng-
isþreytinga. Alls konar truflanir
verða á afskipunum og óvæntar
pestir herja á gróðurinn. Starfs-
fólkið fer stundum í verkfall til
þess að knýja fram hækkun launa
og styttingu vinnutímans og
skortir ekki viðmiðanir til réttlæt-
ingar kröfum sínum. Gróðurinn
visnar á meðan.
Afkoma fyrirtækisins skiptir
ekki öllu máli í huga heimamanna.
Það er hvort eð er komið á staðinn
og verður ekki á burtu flutt, það er
í ríkisábyrgð og það yrði „pólitískt
óverjandi" að láta það hætta
störfum.
Þegar að því kemur, að leita
þarf til ríkisins um aukið stofn-
framlag verður því að sjálfsögðu
vel tekið. Að vísu er ríkissjóður
ekki aflögufær fremur venju, en
menn setjast niður til að finna
tekjuöfiun fyrir hann svo að hann
geti lagt fram nægilegt fé.
„Valkostirnir" eins og „kostir"
heita á skýrslugerðarmáli liggja
ljósir fyrir. Sá fyrsti er að hækka
tekjuskattinn. í öðru lagi mætti
hækka söluskattinn. Þriðji kostur-
inn væri að setja skyldusparnað á
einhvern minnihlutahóp, t.d. á
tekjuháa, einhleypa eða þá sem
átt hafa fleiri en einn maka á lífs-
leiðinni. Fjórði kosturinn er þó
líklega beztur, en hann er fólginn í
því að leggja sérstakt gjald á sölu
garðávaxta og renni gjaldið í rík-
issjóð. Gjaldið getur heitið „yl-
ræktargjald" og yrði ca. helmingi
þess varið til þess að kosta
skýrslugerð og tilraunir með ný
ylræktarver.
Það virðist engin von til þess, að
sú spurning veltist fyrir mönnum:
„Þegar ríkið kostar atvinnulífið,
hver á þá að kosta ríkið.“
arfræðingur hefur þá þegar til að
hugsa um, hversu margir hjúkr-
unarfræðingar eru á vakt eða
hversu lengi hjúkrunarfræðingur-
inn hefur verið á vakt í það skipt-
ið. Það verður að sinna verkefninu
hvenær sem það kemur upp á eða
hvernig svo sem ástandið kann að
vera fyrir. Ef það er ekki hjúkrun-
arfræðingur til að taka við næstu
vakt, þá verður sami hjúkrunar-
fræðingur að halda áfram. Haldið
þið að hjúkrunarfræðingar, sem
að mestu eru konur með fjöl-
skyldu, vinni lengi í þessari vinnu
fyrir smánarlaun, þegar þær geta
haft betri laun í léttari vinnu með
styttri vinnutíma?
Ef þú hefur skilið það sem ég
hef reynt að segja hér, svarar þú
spurningunni neitandi. Þess vegna
upplifum við nokkuð sem kallast
hjúkrunarfræðingaskortur, þó að
nógu margir hjúkrunarfræðingar
séu til menntaðir í landinu til að
annast hjúkrunarfræðingaþörf-
ina.
Ráðamenn verða að skilja að
vandamálin hafa vafist upp í eft-
irtalinni röð: fyrst eru lág laun,
sem í öðru lagi leiða til of fárra
hjúkrunarfræðinga (hjúkrunar-
fræðingaskorts öðru nafni) á
sjúkrahúsunum og síðast til of
mikils álags á þá sem eru þó enn
fyrir í vinnu. Það verður að leysa
vandamálin í sömu röð og þau
hafa hrannast upp. Þegar launin
hækka, munu seinni vandamál
keðjunnar leysast af sjálfu sér.
Það er hægt að slá þrjár flugur í
einu höggi.
Skrifað í Gainesville, Florida,
Sigurláksson og Páll Guð-
mundsson í Hávaðakoti átt og
stofnuðu þeir sameignarfélag
með 10 Þykkbæingum. Fengu
þeir Larkinn utaniandsfrá fyrir
tilstilli Kristins Guðbrandsson-
ar í Björgun.
Hjólabáturinn ber um 5 smá-
lestir og er 11 metra langur.
Hann er knúinn 300 hestafla
dísilvél og gengur 10 mílur á sjó
og 30 mílur á landi.
Suðramenn voru staddir í
Þykkvabænum laugardaginn 10.
apríl síðastliðinn og var róður-
inn þá í lengra lagi. Siglt var að
þrídröngum, en þangað er um
2ja tíma stím frá Þykkvabæn-
um. Afli í ferðinni var 600 til
700 kíló. Áhöfn er 6 til 8 menn
og er veitt á handfæri. Skip-
stjórar eru tveir, Garðar
Óskarsson, Húnakoti og Haf-
steinn Einarsson, Sigtúni.
Frábærar niðurstðður islenskra sérfræðinga.
Efnaverkfræðingar MÁLNINGAR h/f hafa staðið fyrir
viðtækum prófunum á STEINAKRÝLI i rúmlega þrjú
ár. Niðurstöður þeirra eru m.a. þær, að STEINAKRÝL
er hægt að nota á flestum árstlmum og STEINAKRÝL
er endingargóð útimálning. STEINAKRÝL er þvi
einstaklega hæf fyrir íslenskar aðstæður.
Duftsmltandi fletir valda ekki lengur erflðlelkum.
Með STEINAKRÝLI geturðu málað beint á duftsmitandi
fleti án þess að eiga á hættu flögnun málningar, sem
er óhugsandi með hefðbundinni plastmálningu.
Rignlngarskúr er ekkert vandamál.
STEINAKRÝL er terpentínuþynnanleg málning, sem
er óvenjulega hæf fyrir islenskar aðstæður.STEIN-
AKRÝL endist. Rigningarskúr skiptir litlu máli, þú færð
þér bara kaffisopa á meðan rigningin gengur yfir - og
heldur svo áfram að mála; STEINAKRÝL þolir
rigningu fljótlega eftir málun.
Nú geturðu málað I frostl.
Yfirburðakostur nýju útimálningarinnar frá MÁLNINGU
h/f er einfaldlega sá, að þú þarft ekki lengur að hafa
áhyggjur af veðrinu. STEINAKRÝL er akrýlbundin
útimálning með sléttri áferð. Þú getur málað með
STEINAKRÝLI við mjðg lágt hitastig. Jafnvel 110
gráðu frosti (celcius) ef þú endist til að mála I svo
miklum kulda. STEINAKRÝL ENDIST!
STEINAKRÝL
- málnlngln sem andar
málninghlf

m ■ •
rftu ekki að bíða eftir ntá Iningaiveðri!