Morgunblaðið - 12.05.1982, Síða 12

60 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ1982
Vísindi og vélabrögð
— páskalömb og sauðaostar —
Eftir Svein Hall-
grímsson sauófjár-
rœktarráðunaut
Dr. Sigurður Pétursson gerla-
fræðingur ritar ágæta hugvekju í
Morgunblaðið 1. maí sl. Þar kemur
ýmislegt athyglisvert fram, m.a.
eru þar þarfar hugleiðingar um
ráðslag okkar mannanna með
náttúruna og tilraunir til að grípa
inn í gang hennar. I því sambandi
er góð vísa aldrei of oft kveðin. Þá
vil ég sérstaklega þakka dr. Sig-
urði ummæli hans um íslenska
dilkakjötið og gæði þess. Gaman
er t.d. að sjá að Sigurður gerir
réttilega greinarmun á orðunum
dilkur og lamb. Dilkurinn hefur
nærst á móðurmjólkinni, en frá-
færulömbin ekki nema fyrsta
mánuðinn. Af þessu leiðir að hin
sk. páskalömb ættu að heita
páskadilkar, eins og síðar verður
að vikið.
Vegna þess að ég verð að taka á
mig ábyrgðina af því að eiga
hugmyndina bæði að páskalömb-
unum og tillögunni um að hefja
tilraunir með framleiðslu sauða-
osta, langar mig að koma eftirfar-
andi á framfæri.
Páskalömb
Þegar fyrst var gerð tillaga um
að ala hér upp páskalömb (1977)
var einkum haft í huga:
1. Framleiðsla til útflutnings.
2. Aukin fjölbreytni í framboði á
kjöti fyrir íslenska neytendur.
3. Að kynna íslenskum neytend-
um gæði fersks kjöts saman-
borið við fryst kjöt.
4. Að renna fleiri stoðum undir ís-
lenska sauðfjárrækt og gera
hana fjölbreyttari.
Um þetta þarf ekki að fara
mörgum orðum. A það má þó
benda að á árunum 1977—'80 var
raunverulegur grundvöllur fyrir
útflutningi páskadilka, án útflutn-
ingsbóta, en sá grundvöllur er
vafasamur eins og málin standa
nú, m.a. vegna ójafns gengissigs
gjaldmiðla á síðustu misserum.
Það er auk þess svo með allt nýtt,
að reynsla og kunnátta er ekki
fyrir hendi. Hennar þarf því að
afla með tilraunum og tilrauna-
framleiðslu. Nokkur reynsla er nú
komin á þessa framleiðslu hjá
fjórum bændum í Asahreppi í
Rangárvallasýslu. Segja má að
þeir séu nú tilbúnir til að ala upp
páskadilka, hvað þekkingu og
reynslu snertir. Ég vona að ís-
ienskir bændur sjái til þess að
neytendur eigi kost á þessu kjöti í
framtíðinni.
Þá vil ég að við tökum ábend-
ingu dr. Sigurðar til greina og
köllum þetta kjöt af „páskadilk-
um“ en ekki kjöt af páskalömbum.
Þriðja atriðið sem nefnt er, að
kynna íslenskum neytendum gæði
fersks kjöts samanborið við fryst
kjöt, er augljóst. Ég hygg að alls
staðar í heiminum sé ferskt kjöt
talið betra en kjöt sem geymt hef-
ur verið i frosti lengur eða skem-
ur.
Þetta kom m.a. fram þegar
Markaðsnefnd landbúnaðarins
stóð fyrir kynningu á kjöti af
„páskalömbum" í mars 1980. Á
þeirri kynningu voru nokkrir
blaðamenn og búnaðarmenn.
Viðstaddir voru beðnir að gefa
kjötinu einkunnir, og varð niður-
staðan sú að ferska kjötið bæði af
páskalambinu og eins af gemlingi,
sem var slátrað 5 dögum áður,
fengu til muna hærri einkunn
viðstaddra fyrir bragðgæði, en
kjöt sem geymt hafði verið í frysti
frá haustinu áður. Þarna gat að
vísu annað haft áhrif, þ.e. að
frysta kjötið hafi ekki hangið áður
en það var fryst.
En hvort sem svo hefur verið
eða ekki, er hér í báðum tilvikum
um að ræða hluta af „kjötkultur",
sem leggja þarf aukna áherslu á í
samskiptum framleiðenda og
neytenda í framtíðinni. Geti kjöt
af páskadilkum orðið til að opna
augu manna fyrir því, er það vel.
Vonandi sinna íslenskir bændur
því að bjóða „páskadilka" á næstu
árum, og æskilegast væri að slátr-
að væri árið um kring. Þannig
Sveinn Hallgrímsson
„Vonandi sinna íslensk-
ir bændur því að bjóða
„páskadilka“ á næstu
árum, og æskilegast
væri að slátrað væri árið
um kring. Þannig
myndu sláturhúsin nýt-
ast betur og neytendur
eiga kost á fersku kjöti
á öllum tímum árs.“
myndu sláturhúsin nýtast betur,
og neytendur eiga kost á fersku
kjöti á öllum tímum árs.
Sauðaostar
Haustið 1980 lagði ég til að
kannað yrði hvort unnt væri að fá
einhverja bændur til að hefja
framleiðslu á sauðaostum, þ.e. osti
úr sauðamjólk. Þá lá ljóst fyrir að
erfiðleikar á að fá viðunandi verð
fyrir íslenskt dilkakjöt erlendis
væru enn að aukast og því þyrfti
að gera allt sem unnt væri til að
beina sauðfjárframleiðslunni inn
á nýjar brautir.
Fleiri rök voru fyrir því að
framleiða sauðaosta hér á landi.
Eins og allir vita er ekki heimilt
að flytia inn mjólk eða mjólkur-
vörur. Islenskir neytendur eiga hins
vegar heimtingu á því að þessi vara
sé hér á boðstólum. Ef við viður-
kennum það þá verðum við líka að
framleiða hana hér.
Það er ekki ætlunin að fram-
leiða sauðaosta hér í stórum stíl
heldur einungis til að fullnægja
innlenda markaðinum. Sauðaostar
eru víðast hvar álitnir lúxusvara,
og ekki mikil neysla af þeim, enda
þótt undantekningar séu þar á,
t.d. í Grikklandi þar sem neysla er
mikil.
Frægastir eru Frakkar fyrir
sauðaosta sína en í einu héraði í
Frakklandi er talið að mjólkaðar
séu um 800 þús. ær og framleidd
árlega um 16—18.000 tonn af sk.
Roguefort-osti. Osturinn heitir
eftir samnefndri borg og hefur
ostur verið framleiddur þar undir
þessu heiti allt frá miðri 16. öld.
Engum öðru leyfist að nota þetta
heiti á sauðaosta. Við fáum því
ekki að bjóða upp á Roguefort-ost,
aðeins sauðaost.
Eins og áður sagði er ekki ætl-
unin að hefja hér stórframleiðslu
á sauðaostum. Ef vel tekst til
gætu nokkrar fjölskyldur lifað af
þessari framleiðslu, en með þess-
um osti gæti framboð osta orðið
fjölbreyttara. Falli íslenskum
neytendum þessi vara í geð er til-
ganginum náð.
Ég vil svo aftur þakka dr. Sig-
urði Péturssyni fyrir hans hug-
vekju. Öðrum læt ég eftir að svara
því sem að þeim snýr.
Reykjavík, 4. maí 1982,
Sykurverk-
smiðjan enn
Eftir Hinrik
Guómundsson verk-
frϗing
Enn hefur framleiðandi gos-
drykkja gengið fram í Morgun-
blaðinu 29/ 4 sl. til andófs gegn
sykurverksmiðju í Hveragerði.
Hann heldur því fram, að sykur-
verksmiðjan hafi verið svæfð á
sínum tíma hljóðlega í kjölfar
röksemda, en svo var ekki, hún var
tafin með allt öðru en röksemdum,
og því er hún nú komin í sviðsljós-
ið á ný.
Tæknilegar forsendur telur
hann bresta og fer óvirðingarorð-
um um starf hinna finnskusér-
fræðinga, sem hafa á undanförn-
um árum þróað aðferð til að vinna
meiri sykur úr melassa en áður
hefur verið gert. Þessi aðferð er
nú vel þekkt og hentar okkur
einkar vel vegna þess, að hráefnið
er ódýrt og á miklu jafnara verði
en sykur og aðferðin þarfnast til-
tölulega mikillar varmaorku, sem
er auðfengin úr ódýrri jarðgufu í
Hveragerði. Þá víkur hann að því,
að flutningur á melassa sé hæpinn
og virðist ekki vita, að melassi
hefur um langan tíma verið flutt-
ur á skipum milli landa og heims-
álfa vandræðalaust. Einnig gerir
hann ráð fyrir að sykurverksmiðj-
an muni flytja inn melassa frá
Finnlandi, sem aldrei hefur komið
til tals vegna þess að Finnar nota
allan sinn melassa sjálfir og flytja
inn melassa til frekari vinnslu.
Finnar eru í fremstu röð meðal
sérfræðinga í sykurframleiðslu og
keppa með árangri á heimsmark-
aðinum á þeim vettvangi, t.d. eru
þeir um þessar mundir að reisa
melassasykurverksmiðju í Þýska-
landi, þar sem notaðar eru ná-
kvæmlega eins vinnslurásir bæði
að gerð og stærð og fyrirhugað er
að nota í Hveragerði. Sykur,
framleiddur úr melassa, er ná-
kvæmlega eins hreinsaður og af
nákvæmlega sömu gæðum og ann-
ar sykur. þeir Heikki Hongisto og
hans félgar hjá Finska Socker AB
standa nákvæmlega jafnréttir þó
einhver Pétur Björnsson forstjóri
úti á íslandi sé að glósa um það
sem hann hefur augljóslega ekki
vit á, og þó viðskiptasambönd
hans „beggja vegna Atlandshafs-
ins“ hafi aldrei heyrt þess getið,
þá sannar það aðeins að þeir fylgj-
ast ekki nægilega vel með.
Athuganir og skýrslur Áhugafé-
lags um sykuriðnað hf., sem eru
vandaðar í hvívetna, sýna glögg-
lega, að fyrirtækið getur á tiltölu-
lega fáum árum lækkað verðið á
sykri hér úr meðalverði síðustu 11
ára niður í rúmlega 3 kr/ kg komið
til heildsala og er þá átt við vegið
meðalverð á strásykri í 50 kg
sekkjum og í smásöluumbúðum og
molasykri í smásöluumbúðum.
Þannig geta íslendingar losnað við
verðsveiflur á sykri en nytu í stað-
inn bestu kjara til frambúðar.
Það er óþarfi að vera með get-
gátur um aðild Finna að fyrirhug-
aðri sykurverksmiðju í Hvera-
gerði. Þeir hafa sagt það, að það sé
ekki stefna Finska Socker ÁB að
vera minnihlutaaðili að sykur-
verksmiðju utaniands. Hins vegar
þykir þeim notkun jarðgufunnar
við vinnslu á sykri úr melassa svo
áhugaverð, að þeir vilja hugleiða
minnihlutaaðild að slíkri verk-
smiðju í Hveragerði. Hugsanleg
aðild þeirra fer svo auðvitað eftir
því, hvernig að verksmiðjunni
verður búið.
Um framleiðslu á alkóhóli úr
sykri er það að segja, að alkóhól-
framleiðendur eiga það til að
kaupa sykur til framleiðslunnar,
þegar sykurverð er mjög lágt mið-
að við verð á öðrum hráefnum til
alkóhólframleiðslu. Sé hins vegar
farið inn á þá braut, sem Brasilíu-
menn íhuga, að framleiða alkóhól
til eldsneytis og íblöndunar í bens-
ín, þá er það auðvitað framleitt
þar úr sykurreyrssafanum beint á
hliðstæðan hátt og alkóhól er
framleitt úr kartöflum beint en
ekki kartöflumjöli.
Um notkun sætefna í matvæla-
iðnaði þarf ekki að fjölyrða. Það
vita allir sem vita vilja, að þau
liggja undir grun um að vera
krabbameinsvaldandi og eru víða
bönnuð. Því tel ég ekki ástæðu til
að ætla, að þeirra hlutur vaxi í
matvælaiðnaði umfram það sem
þegar er orðið. Notkun á sterkju-
sykri í staðinn fyrir venjulegan
sykur við gosdrykkjaframleiðslu
er mögulegur, þó innan vissra
takmarka. Notkun hans er þolan-
leg undir sumum kringumstæðum
en ekki æskileg. Hins vegar skal
ég með ánægju selja gosdrykkja-
framleiðendum gæðasykur á góðu
verði í gæðadrykki.
Reykjavík, 2. maí, 1982
Frá afhendingu gjafa Iceland Seafood ('orporation. Á myndinni eru í fremri röð frá vinstri: Óskar Guðnason
frkvstj. Blindrafélagsins, Halldór Rafnar formaður, Ásgerður Ólafsdóttir blindraráðgjafi, Trausti Sigurlaugsson
frkvstj. Sjálfsbjargar, Ólöf Ríkharðsdóttir ritari sama félags og Theodór A. Jónsson formaður þess. í aftari röð
eru frá vinstri: Magnús Kristinsson formaður Styrktarfélags vangefinna, Tómas Sturlaugsson framkvæmda-
stjóri þess, Ragnheiður Jónsdóttir í stjóm þess, Erlendur Einarsson forstjóri, stjórnarformaður Iceland Seafood
Corp., og Guðjón B. Ólafsson frkvstj. Iceland Seafood Corp.
Iceland Seafood gef-
ur líknarfélögum gjafir
Fyrirtækið Iceland Seafood
Corporation í Bandaríkjunum,
sölufyrirtæki Sambands ísl.
samvinnufélaga og um 30 frysti-
húsa innan vébanda þess, var
stofnað 1951 og átti því 30 ára
afmæli á síðasta ári. Af því til-
efni ákvað fyrirtækið að veita
þremur hérlendum líknarfélög-
um fjárstuðning. Fyrir valinu
urðu Blindrafélagið, Styrktarfé-
lag vangefinna og Sjálfsbjörg,
landssamband fatlaðra, og fjár-
hæðin til hvers um sig var
ákveðin 10.000 Bandaríkjadalir.
Formleg afhending þessara
gjafa fór fram að Hótel Sögu í
Reykjavík 5. maí, í tengslum við
aðalfund fyrirtækisins. Þeir Er-
lendur Einarsson stjórnarfor-
maður og Guðjón B. Ólafsson
frkvstj. afhentu gjafirnar.
Iceland Seafood Corporation
rekur nú mjög öfluga og árang-
ursríka sölustarfsemi fyrir
frystar íslenskar sjávarafurðir á
Bandaríkjamarkaði. Á síðasta
ári var heildarsalan um 91 millj-
ón Bandaríkjadala. Um helming
þessarar veltu er að rekja til
fiskrétta sem framleiddir eru í
fiskréttaverksmiðju fyrirtækis-
ins að Camp Hill í Pennsylvaníu.
Á síðasta ári er talið að sala
fiskrétta í Bandaríkjunum hafi
dregist saman um 6,3%, en á
sama tíma tókst Iceland Seafood
Corporation meir en að halda
hlut sínum, og mun markaðs-
hlutdeild fyrirtækisins hafa
aukist um nálægt eitt prósent af
heildinni. Á árinu 1981 var einn-
ig lokið miklum byggingafram-
kvæmdum á athafnasvæði fyrir-
tækisins að Camp Hill, en síðasti
áfangi þeirra var 5.100 fermetra
stækkun fiskréttaverksmiðjunn-
ar. Rekstrarafkoma Iceland Sea-
food Corporation var góð á síð-
asta ári.