Morgunblaðið - 12.05.1982, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ1982
63
alltaf úti á daginn, en tók þá
svo inn á nóttunni. Eina nótt-
ina gleymdi ég að taka þá inn
og þeir frusu. Eru þeir þar með
alveg ónýtir, eða koma þeir upp
aftur?
Svan
Hætt er við að begónían hafi
glatast. Þó er rétt að grafa pottinn
í beð og lifa í voninni um að lífs-
mátturinn sé enn til staðar í beg-
óníuhnýðinu.
Grafa
í mold
Ellen Finnbogadóttir,
Selbrekku 10, spyr:
1. Ég á von á garðrósum, ágrædd-
um, erlendis frá í nóvember eða
desember. Hvernig get ég
geymt þær þar til gróðursett
verður næsta vor?
2. Hvar er hægt að fá Magða-
lenu-rifs?
3. Er hægt að skipta rifsi?
Svar:
1. Besta aðferðin er sú að grafa
þær niður i mold á þeim stað, sem
engin hætta er á að vatn geti
runnið að þeim. Þá er mold sett á
ræturnar en viðarull undir og yfir
stilkana. Síðan er mold mokað yf-
ir, en að því búnu er lagður yfir
tjörupappi eða annað efni sem
nægir í vatnshelt þak og mokað
þar yfir sandi. í marz er byrgið
brotið upp, rósirnar teknar inn og
settar í ílát og jarðveg. Klippt
ofan af rósunum og þær „drifnar"
við birtu, yl, áburðargjöf og góða
umönnun þar til hægt er að gróð-
ursetja þær úti í gróðurbeð garðs-
ins.
2. Hér er um stikkilsberjarunna
að ræða, sem er afar harðger og
ber stór og safarík ber, en gefur
hins vegar ekki mikla uppskeru,
hver einstök planta. Afar auðvelt
er að fjölga plöntunni með blað-
græðlingum fyrstu vikurnar í júlí.
Flestar gróðrarstöðvar hér á
Reykjavíkursvæðinu munu hafa
fengið græðlinga hjá Grasagarð-
inum í Laugardal. Það er rétt að
leita til gróðrarstöðvanna.
3. Það er mjög auðvelt að skipta
rifsi með þvi að kljúfa sundur rót-
arhnausinn seint á haustin eða
snemma á vorin, áður en runninn
laufgast.
Grasrót
í kvisti
Baldvina Guðlaugsdóttir,
Dalvík, spyr:
1. Hvernig á ég að ná grasrót úr
birkikvisti?
Svar:
Eina ráðið er að taka runnann
upp, skola af honum allan jarðveg
og fjarlægja allar grasrætur.
Hreinsa síðan rækilega grasrætur
úr beðinu og gróðursetja kvistinn
aftur. Þetta þarf helst að gerast
snemma vors, fyrir laufgun runn-
ans.
Margir
toppar
Ingvar Jóhannsson, Hlíðar-
vegi 3, Njarðvík, spyr:
1. Hvað gerir maður ef of margir
toppar myndast á grenitrjám
og enginn þeirra virðist hafa
betur í baráttunni við hina?
Svar:
Best er að sýna biðlund og láta
náttúruna um að velja hinn rétta
sprota til nýrrar toppmyndunar.
En ef þolinmæðin er ekki til stað-
ar, þá má hjálpa einum sprotanum
t.d. með því að binda spýtu við
stofninn, ca. 15 sm langa og
sveigja síðan einn hliðarsprotann
af þessari spelku og tjóðra hann í
toppstöðu með mjúku bandi við
þessa hjálparstoð. Einnig má
klippa brott alla þessa bræðra-
lagssprota nema einn, sem valinn
er til forystu.
Klippt af
dalíu
Hjördís Jónsdóttir,
Rauðalæk 12, spyr:
1. Ég keypti dalíulauk og setti
hann í pott til að koma honum
betur til áður en ég planta hon-
um úti. Mér er sagt, að þegar
hann sé orðinn um 15 sm hár sé
rétt að taka um 10 sm ofan af
honum. Þetta eigi að hafa góð
áhrif á vöxtinn. Er þetta rétt?
Svar:
Það gildir um flestar plöntur að
þegar klippt er ofan af þeim, þá
greina þær sig og mynda fleiri
sprota. Stundum á þetta fullan
rétt á sér, eða þegar við viljum fá
plöntur er verða miklar um sig.
Oftast kostar slíkt hins vegar það,
að við tefjum fyrir blómgun, en
getum aftur á móti seint og um
síðir fengið fleiri blóm. Þetta á því
betur við um blómplöntur, sem við
ætlum að rækta innanhúss. Það er
þá um lengri vaxtartíma að ræða
fyrir plönturnar og skiptir ekki
öllu máli, þótt blómgunin dragist.
Vænti þess, að þessar ábendingar
nægi Hjördísi til að draga þær
ályktanir er best henta henni.
Skipulag
garða
Sævar Guðmundsson, Dals-
byggð 13, Garðabæ, spyr:
1. Mig vantar að láta teikna hjá
mér lóðina, eða a.m.k. að fá að-
stoð við skipulagningu hennar.
Hvar fæ ég upplýsingar varð-
andi slíkt?
Svar:
Flestir skrúðgarðyrkjumenn
hafa lært skipulagstilhögun og
teiknun heimilisgarða. En einnig
eru hér starfandi landslagsarki-
tektar, sem taka að sér skipulag
húsalóða. Það er engum vand-
kvæðum háð að komast í samband
við einhvern þessara manna, t.d.
með því að spyrjast fyrir í næstu
blómaverslun eða leita einhvern
þeirra uppi í símaskránni.
Þóra Steingrímsdóttir,
Hrísateigi 1, spyr:
1. Ég setti niður rósir í hittifyrra,
þær eru af laukum. Þær eru nú
orðnar hátt í metra háar, en
virðast vera visnar. Söngullinn
stendur þó enn uppi. Á ég að
klippa af þeim?
Svar:
Það hlýtur að vera um einhvern
misskilning að ræða, að hér sé um
rósir spurt. Rósir geta ekki vaxið
upp af lauk eða hnýði. Ef hér hef-
ur verið um t.d. dalíu eða liljulauk
spurt, þá eru allar líkur á að rætur
þeirra hafi ekki þolað frosthörkur
vetrarins og skarti aldrei framar
lífi frá sínum rótum.
Prentvillu-
púki á ferð
Prentvillupúkinn getur oft
leikið menn grátt og það gerði
hann svo sannarlega hér í Mbl.
í garðyrkjuþættinum i blaðinu
sl. fimmtudag. Stóð í svari
Hafliða Jónssonar, garðyrkju-
stjóra, til Herdísar Jónsdóttur,
Víðimel 49, að rifs- og aðra
berjarunna þyrfti að klippa
það þétt að þeir endurnýjuðust
á 7610 ára fresti. Hér átti auð-
vitað að standa 7—10 ára fresti.
Hætt er við að fæstum garð-
yrkjuunnendum entist aldur til
að rækta rifs ef það tæki runn-
ana allan þennan tíma að
endurnýjast.
Ævintýrið búið og
blaðran sprungin
Fyrir skömmu fóru fram á al-
þingi eldhúsdagsumræður. Ætla
má að margir landsmenn hafi set-
ið við útvarpstækin og hlýtt með
athygli á „úrræðagóða" þingmenn
þjóðarinnar flytja ræður sínar.
Dagskráin var löng, margir töl-
uðu, þó ef til vill hafi ekki allt
verið sagt af viti enda hafa þing-
menn fyrir löngu gert sér grein
fyrir því, að atvinnuöryggi þeirra
er betur tryggt ef meiri áherzla er
lögð á sviðsframkomu en texta.
Húsnæðismál, og þá sérstaklega
vandamál byggingasjóða voru
mjög í brennidepli. Ljóst er að
þingmenn hafa þungar áhyggjur
af húsnæðisvanda og peningaleysi
ungs fólks. Að vísu fullyrti hús-
næðisráðherrann, að staða bygg-
ingasjóðanna hefði aldrei verið
betri. Hann var hins vegar leið-
réttur af næsta manni, sem sagði
að staða þeirra hefði aldrei verið
verri. Ekki treystir undirritaður
sér til þess að blanda sér í orða-
skak þingmanna, enda ekki til-
gangurinn með greinarkorni
þessu.
Mig langar til þess að gera að
umtalsefni ársgamla alþýðu-
bandalagslausn, sem leysa átti
fjárhagsvanda leigjenda og vera
þeim hjálp og styrkur til þess að
ráðast sem fyrst í kaup eða bygg-
ingu eigin húsnæðis, þannig að
þeir fjölmörgu sem „eru á göt-
unni“ kæmust í einhverja þeirra
fáu íbúða, sem til boða standa á
leigumarkaði.
Með lagabreytingu í maí 1981,
— eftir Þorstein
Haraldsson
var ákveðið, að helmingur þeirrar
húsaleigu, sem leigjendur greiða,
skyldi verða frádráttarbær frá
tekjuskattstofni þeirra. Fagn-
aðarbylgja fór um landið, þegar
þessi tíðindi spurðust. Málgagn
fjármálaráðherrans vegsamaði
hann, og hjörtu unga fólksins
slógu örar.
Leigjendur gerðu húseigendum
ljóst, að nú yrði hver króna tíund-
uð og pössuðu vel uppá allar kvitt-
anir fyrir greidda húsaleigu. Árið
leið, og loks bárust langþráð
skattskýrslueyðublöð inná heimil-
in. Og hvað blasti við augum?
Leigjendur gátu ekki dregið helm-
ing greiddrar húsaleigu frá tekj-
um sínum 1981, nema afsala sér
fóstum frádrætti. Fastur frádráttur
er ýmist 10% af tekjum, eða þá
hjá einstaklingum og einstæðum
foreldrum, tiltekin lágmarksfjár-
hæð.
Hjá engum leigjanda (utan
hugsanlega þeim, sem hófu bygg-
ingu, eða festu kaup á eigin hús-
næði) nýttist helmingur greiddrar
húsaleigu til raunhæfs frádráttar
skattskyldum tekjum. Þeim sem
greiða vexti vegna húsbygginga-
lána nýtist helmingur greiddrar
húsaleigu til frádráttar, þar sem
þetta tvennt má dragast frá sam-
an. En leigjendur greiða almennt
ekki slíka vexti, enda væru þeir þá
tæplega leigjendur.
Ævintýrið er búið, og blaðran
sprungin. Brella þessi var þó að
sumu leyti ágæt, því sjálfsagt
hafa tekjur húseigenda sjaldan
skilað sér jafnvel inná skattfram-
töl, og allir góðir menn vilja upp-
ræta skattsvik.
Mig langar, vegna þess að ég
þykist vita, að ráðherranum gekk
gott eitt til, að læða að honum
nýrri hugmynd.
Hvernig væri að snúa blaðinu
við og gera húsaleigutekjur
skattfrjálsar, með sama hætti og
sparifjárvexti. Með þeim hætti má
hugsanlega ná einhverju neðan-
greindra markmiða:
1. Með skattfrelsi húsaleigutekna
myndi vísitala húsnæðiskostn-
aðar íbúðarhúsnæðis óhjá-
kvæmilega lækka. Fjárhæðir í
flestum húsaleigusamningum
taka mið af þeirri vísitölu.
Skattfrelsið þýðir óhjákvæmi-
lega lækkun þeirrar vísitölu og
þar með lækkun húsaleigu.
Raunhæf kjarabót til ungs fólks
og leigjenda strax.
2. Skattfrelsi húsaleigutekna
myndi vekja áhuga þeirra, sem
aflögufærir eru, til þess að fjár-
festa í íbúðum, og þannig auka
framboð á húsnæði til leigu.
3. Aukið framboð á leiguhúsnæði,
myndi óhjákvæmilega létta
verulegri byrði af byggingasjóð-
unum.
4. Sparifé fólks, sem nú gengur í
ríkum mæli til innfluttra gervi-
þarfa, myndi nýtast til átaka-
lausrar þegjandi lausnar á
brýnu félagslegu vandamáli.
Þorsteinn Ilaraldsson
„Árið leið og loks
bárust langþráð skatt-
skýrslueyðublöð inná
heimilin. Og hvað blasti
við augum? Leigjendur
gátu ekki dregið helm-
ing greiddrar húsaleigu
frá tekjum sínum 1981,
nema afsala sér föstum
frádrætti.“
auk þess sem dýrmætur gjald-
eyrir sparast.
5. Ef ungu fólki gefst færi á að búa
um hríð í leiguhúsnæði, gæfist
því betra tóm til sparifjármynd-
unar, sem auðveldar byggingu
eigin íbúðar síðar.
6. Með skattfrelsi húsaleigutekna,
næðist mun betri nýting á því
húsnæði, sem fyrir hendi er t.d.
í Reykjavik. Ef til vill þætti ein-
hverjum hinna fjölmörgu utan-
bæjarmanna, sem þar eiga íbúð-
ir fýsilegra að ieigja þær út,
frekar að láta þær standa auðar.
7. Skattfrelsi húsaleigutekna þýð-
ir styttingu vinnuvikunnar, og
um leið hamingjuríkara hjóna-
band ungra hjóna, sem því mið-
ur fer oft í rúst vegna vinnu-
þrælkunar og fjárhagsáhyggna.
8. Skattfrelsi húsaleigutekna,
veldur lækkuðum útgjöldum til
heilsugæslu landsins og sjúkra-
húsa. Með færri magasárum og
annarskonar heilsuleysi, sem
fylgir vinnuþrælkun og áhyggj-
um.
Töluliðirnir hér að framan gætu
orðið margfalt fleiri, en ég læt
þetta nægja.
Ef ráðherrann vildi láta svo lít-
ið að fella niður eignaskatt, um
leið og hann hvort sem er breytir
lögum 75/1981, með hliðsjón af
þvi sem hér er talið. Eignaskattur
er siðlaust og úrelt skattform, sem
auk þess skilar engum afgerandi
tekjum í ríkiskassann. Niðurfell-
ing eignaskatts myndi tryggja svo
um munaði byggingu leiguhús-
næðis.
Eignaskattur er siðlaust skatt-
form, vegna þess, að með honum
er verið að skattleggja árlega og
aftur og aftur, fé sem fólk (ekkjur,
ekklar og eldra fólk) greiddi ríf-
legan skatt af þegar það aflaði
þeirra tekna, sem til fjárfestingar
gengu.
Á sínum tíma þótti bæði sjálf-
sagt og eðlilegt, að veita mönnum
skattfrelsi, vegna arðtekna af
hlutabréfum. Var það gert til þess
að efla áhuga hins almenna
manns á því að taka þátt í upp-
byggingu atvinnurekstrar í land-
inu. Á það sama ekki við hér?
Þætti núverandi forseta borgar-
stjórnar Reykjavíkur framanrituð
lausn ekki þekkilegri kostur en
leigunám íbúðarhúsnæðis í eigu
gamalmenna og annarra.
Er hér ekki prýðileg lausn fyrir
ráðherrann, vin ungs fólks, sem
ekki kom fram á Alþingi hugmynd
sinni um sparnað með ofbeldisráð-
stöfunum, byggingasjóðunum til
bjargar.