Morgunblaðið - 12.05.1982, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ 1982
65
Hljóm-
plotur
Finnbogi Marinósson
Haircut 100 var stofnuð sunnu-
dagseftirmiðdag einn árið 1980.
I»að voru þeir Nick Heyward —
söngur og gítar, Graham Jones —
gítar, Les Nemes — bassi, sem
áttu hugmyndina og ýttu henni af
stað. Til liðs við sig fengu þeir
Blair Cunningham — trommur,
Phil Smith — saxafón og Mark
„Ilford“ Fox — ásláttur.
I september 1981 kom út
fyrsta smáskífan frá þeim félög-
um og hefur hún að geyma lagið
„Favourite Shirts". Lagið fór
beint á vinsældalista þar sem
það komst hæst í 5. sæti. Önnur
smáskífan leit svo dagsins ljós í
janúar á þessu ári og lagið „Love
Plus One“ náði miklum vinsæld-
um. Þetta var þó aðeins undan-
fari þess sem koma skyldi. Mán-
uði seinna kom út þeirra fyrsta
breiðskífa og fékk hún góðar við-
tökur gagnrýnenda ásamt því að
verða óhemju vinsæl.
Það hefur viljað brenna við að
það sem breska popp-pressan
hefur tekið upp á sína arma hef-
ur verið ósköp ómerkilegt. En
eftir að hafa hlýtt á aðra hlið
plötunnar „Pelican West“ get ég
ekki annað en dregið þessa hugs-
un mína til baka. Tónlistin er
ákaflega létt og grípandi, uppfull
af sniðugum lagiínum. Utsetn-
ingar eru allar vel af hendi unn-
ar sem og öll platan. Engu að
síður er þetta fyrst og fremst
danstónlist og sem slík er hún
frábær. En það skemmtilega er
að tónlistin er meira en dans-
tónlist. Segja má að Haircut
Spandau Ballet og Madness.
Áhrifa frá þeim báðum gætir í
tónlistinni og um leið gefur
henni það giídi að hægt er að
hlusta á hana í djúpum stól í ró
og næði eins og að dansa eftir
henni.
Öll 12 lögin á plötunni eru jöfn
að gæðum og saman mynda þau
sterka heild. Erfitt er að gera
upp á milli einstakra laga en það
sem ber nokkuð af er „Love Plus
One“.
FM/AM
Georg Braque 100 ára
bókmenntum", menn eins og Dav-
íð Stefánsson, Jóhannes úr Kötl-
um og að síðustu Gunnar Gunn-
arsson. Nefnd er Fjallkirkja
Gunnars og hún kölluð eitthvert
„glæsilegasta ritverk íslenskra
manna“. Hér er að sjálfsögðu rétt
með farið. En hefði ekki átt úr því
deiglan er til umræðu að nefna
sálfræðilegt skáldverk Gunnars,
að nokkru undir merkjum ex-
pressjónisma: Sælir eru einfaldir
sem kom út 1920 í Danmörku og í
íslenskri þýðingu Vilhjálms Þ.
Gíslasonar sama ár. Vikivaki sem
er enn nýstárlegra verk, hálf-
súrrealískt á köflum kom að vísu
ekki út fyrr en 1932 og í þýðingu
Halldórs Laxness 1948.
Margt sem Heimir Pálsson hef-
ur fram að færa um íslenska
skáldsagnagerð er til mikilla bóta
samanborið við fyrri útgáfu, bæði
bókmenntasögulega séð og einnig
hvað varðar rökstuðning hans
sjálfs um gildi verkanna.
Skýringar Heimis Pálssonar á
einstökum bókum og höfundum
mótast oft af glöggskyggni, til
dæmis það sem hann telur þeim
Svövu Jokobsdóttur og Guðbergi
Bergssyni til ágætis. En það er
ekki sist umfjöllun um eldri
bókmenntir sem gaman er að lesa.
Eg nefni kaflana um upplýsingar-
öld og rómantík, raunsæi og ný-
rómantík. Meðal þess sem Heimir
sannfærir lesandann um, er hve
merkilegar þýðingar Jóns Þor-
lákssonar voru, en meðal þeirra
eru Paradísarmissir Miltons og
Messías Klopstocks.
Önnur útgáfa Strauma og
stefna er með viðauka Kristínar
Indriðadóttur og Bjarna Ólafsson-
ar. Bókaskrá nefnist viðaukinn og
nær einkum til höfunda á tímabil-
inu 1550—1943, svokölluð valskrá,
þ.e.a.s. er ekki tæmandi. Fengur er
í þessari skrá þótt takmörkuð sé.
Eins og í fyrstu útgáfu hefur
Jón Reykdal valið myndir. Mynd-
unum er ætlað að varpa ljósi á
stefnur og menningarstrauma.
Samhengi milli texta og mynda er
óljóst, en þetta er gott safn mynda
sem veitir innsýn í heim myndlist-
armanna sem oft og tíðum glíma
við skyld eða sömu viðfangsefni og
skáld og rithöfundar.
Umbrot bókarinnar er til fyrir-
myndar.
Að lokum skal bent á að það er
mjög óvenjulegt að höfundur rit-
verks af þessu tagi beiti sjálfan
sig slíkri gagnrýni og Heimir
Pálsson gerir. Verkið er nýkomið
út þegar hann er alráðinn í að
endurskoða það og tekur ábend-
ingum þakksamlega eins og góð-
um fræðimanni sæmir. Hann hef-
ur líka haft árangur sem erfiði
með þessari nýju og breyttu út-
gáfu Strauma og stefna.
Braque varð stundum á vegi mín-
um í París fyrir um það bil þrjá-
tíu árum. Hann var afar fallegur
maður, sviphreinn, hár vexti,
flaxandi hár og sérdeilis fallegt
og elskulegt bros. Stundum sá ég
hann vera að gæla við bifreið
sína, en bíllinn var hans einasti
munaður í þessu lífi. Hann var
sagður hafa látið handsmíða ár-
lega á Ítalíu einkabifreið, sem
kostaði fúlgur fjár. Ég man eftir
honum í afskaplega fallegum bíl,
sem var rauður á lit og sérkenni-
leg tegund sport-bíls. Þá kom
hann keyrandi til að skoða sýn-
ingu á eigin verkum í því fræga
Gallerí Maeght.
Braque var fæddur í Normandí
og því hefur hann ef til vill verið
norræn maður að uppruna. Hann
hafði sterkan svip í þá veru, en
samt var hann allra manna
franskastur í list sinni. Hann
byrjaði sem húsamálari, og mátti
að nokkru merkja það í mörgum
verka hans. Á seinni stríðsárun-
um varð honum ekki mikið úr
verki. Braque málaði að vísu
nokkur stórkostleg verk, meðan
Frakkland var hersetið, en það
voru ekki myndir af stríðinu eða
soldátum og hetjum. Hann lét sér
nægja að mála uppstillingar og
myndir ur vinnustofu sinni, en
gerði það á þann hátt í litameð-
ferð, að augljóslega má lesa úr
þessum verkum beiskju og dap-
urleika þessa tímabils. Og það er
einnig afar áberandi, hvernig
honum tekst að gæða verk sín, að
stríðinu loknu, hrynjandi fagnað-
ar og lífsorku. Og enn heldur
Braque sig við uppstillingar og
innanhúsmyndir. Hann átti að
vísu við mikinn sjúkleika að
stríða fyrstu árin eftir hildarleik-
inn en það verður vart merkt, svo
fagnaði Braque frelsinu í verkum
sínum á þessum árum.
Frá því að Georges Braque
hvarf af sjónarsviðinu, hefur
hróður hans farið sívaxandi, og
nú eru verk hans talin með því
verðmætasta, sem skapað hefur
verið í málaralist þessarar aldar.
Þeir sem til þekkja í framvindu
málaralistar í veröldinni á tutt-
ugustu öld, vita það vel, að allir
þeir sem snert hafa á pensli í al-
vöru, á seinnihluta þessarar ald-
ar, sem nú er að renna sitt skeið,
standa í mikilli þakkarskuld við
þennan hljóða og merkilega
meistara. Við hér á Islandi eigum
honum ýmislegt upp að inna.
Valtýr Pétursson.
Helgi Þorgils Friðjónsson
Kristinn Guðbrandur Harðarson
Góð klipping
Einn þekktasti snillingur í mál-
aralist, Georges Braque, var fæddur
13. maí 1882 og lést í ágústmánuði
1963 í Parísarborg. Hann á því
hundrað ára afmæli þessa dagana.
Menntamálaráðherra De
Gaulle, André Malraux, hélt lík-
ræðu yfir Braque, er hann var
jarðaður á kostnað ríkisins við
mikla athöfn, er haldin var í
húsagarði Louvre-safnsins, en
annars var ekki mikill hávaði í
návist Braques. Hann var heldur
hlédrægur og komst hvergi í
námunda við vin sinn Picasso,
hvað fjölmiðla og frægð snerti.
Braque náði heldur ekki þeirri
frægð og hilli, sem menn eins og
Matisse og Miro nutu, en það seg-
ir ekkert um feril hans og listræn
mætti segja. Það er sögð sú saga,
að einn af fornvinum þeirra fé-
laga frá kúbista-tímabilinu, sem
hafði skrifað ágæta bók um Pic-
asso, hafi tekið sig til, ritað bók
um Braque og kallað hann meist-
ara í riti sínu. Þá brá svo við, að
Picasso mælti ekki eitt einasta
aukatekið orð við rithöfundinn,
það sem hann átti ólifað. Það er
rígur á fleiri stöðum en hér á ís-
landi.
í tilefni þessa merka afmælis
Georges Braques verður opnuð í
París í sumar mesta yfirlitssýn-
ing á verkum hans, sem haldin
hefur verið. Er þeirrar sýningar
beðið með nokkurri eftirvænt-
ingu, því að þeir sem til þekkja,
segja, að þá fyrst muni koma í
ljós, hver snillingur Braque var á
gæði verka hans. Braque var
ásamt Picasso frægastur allra
kúbista og þáttur hans var svo
verulegur í þeirri merku hreyf-
ingu, að hann er oft á tíðum
nefndur annar faðir þeirrar lista-
stefnu, er hvað mest hefur verkað
á samtíð sína og eftirtímann. Það
hefur verið skrifað ákaflega mik-
ið um Picasso og feril hans sem
málara, en um Braque hefur
heldur lítið verið ritað og fáar
bækur eru fáanlegar sem ein-
göngu fjalla um verk hans. Á
hinu heroiska tímabili kúbismans
var náin samvinna og vinátta
millum Picassos og Braques, en
síðan skildu leiðir, og var heldur
fátt um samband þeirra á millum
seinustu áratugina sem þeir
störfuðu, enda gengu verk þeirra
nokkuð í mismunandi áttir, ef svo
sínu sviði. Eins og áður er sagt,
var hann heldur hlédrægur, og
hann var ekki mikið í fréttum
fjölmiðla. Pólitík kom honum
ekki við. Hann var fyrirmyndar
eiginmaður og heimilisfaðir, í
fáum orðum sagt fyrirmyndar
maður, sem stundaði listgrein
sína af svo mikilli ástríðu, að ekki
féll úr dagur við vinnu. Hann var
afar háður franskri hefð í mál-
verki, þótt hann væri jafnframt
manna mestur meistari í að koma
nýjum og ferskum hugmyndum
inn í málverk sitt. Allt var
þrauthugsað og hnitmiðað í
myndum hans og litameðferð
Braques með eindæmum per-
sónuleg, en samt nátengd arfleifð
í málverki, sem engir eiga nema
Frakkar.
Mér er í fersku minni, er
Helgi Þorgils og
Kristinn Guðbrandur
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Óvenjulega hressileg sýning
stendur nú yfir á Mokka-kaffi við
Skólavörðustíg og minnir hún um
margt á vinnubrögð nýbylgju-
manna í málaralist. I þeirri stefnu
er allt leyfilegt, hrátt sem fágað,
og þótt vinnubrögðin geti ósjaldan
sýnst klaufsk, þá er í raun mjög
hnitmiðað að verki staðið.
Það eru þeir félagar Helgi Þor-
gils Friðjónsson og Kristinn Guð-
brandur Harðarson, nýlistamenn
með meiru, sem kynna hér nýja
hlið á listsköpun sinni. Hafa þeir
að sögn látið allt flakka í þessari
myndgerð sinni og unnið hratt og
umbúðalaust eftir því sem andinn
blés þeim í brjóst hverju sinni.
Árangurinn eru einhverjar lífleg-
ustu myndir er frá þeim félögum
hafa komið um langa hríð. Stað-
festir það, sem menn raunar vissu,
að báðir eiga til ríka artistíska
kennd þótt þeir alla jafna kjósi að
vinna í anda alþjóðlegra stíl-
bragða af hollenzkum uppruna. —
Þótt þessi vinnubrögð séu mjög í
tízku um þessar mundir, þá eru
þau í hæsta máta klassísk í
myndlist tuttugustu aldarinnar.
Gefa iðkendum sínum svigrúm til
frjálsra og persónulegra athafna
og afhjúpa miskunnarlaust
grunnhyggin vinnubrögð.
Myndirnar á sýningunni eru æði
misjafnar og nokkrar skera sig úr
að gæðum, en ekki get ég þó vísað
til þeirra þar sem myndirnar eru
hvort tveggja ónúmeraðar sem
nafnlausar.
Sé litið á heildina mætti ætla að
alvaran á bak við myndirnar væri
ekki alltaf jafn mikil og vissulega
eru margar þeirra harla lausar í
sér, enda hafa viðkomandi vísast
skellt sér út í þetta fyrirvaralaust.
Ferskleikinn yfir myndunum er þó
slíkur, að mér þótti rétt að vekja
athygli á sýningunni, því að mér
þykir nokkur þreyta einkenna
verksvið nýlistamanna um þessar
mundir, sé tekið mið af sýningum
þeirra í Nýlistasafninu undanfar-
ið.