Morgunblaðið - 06.06.1982, Blaðsíða 2

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. JÚNÍ 1982
Var staðráðinn
í að hœtta strax
en það hefur
dregist nokkuð
— segir Ásgeir Sigurjónsson yfirvélstjóra
sem verið hefur farmaður í 33 ár
Hann var mllll bekkja í Vélskóianum. Hann kynntist því gufuvél-
inni, en síðar hefur hann kynnst dísilvélum og allt hefur þetta tekið
breytingum á sjómannsferli hans. Eftir að skólanum var lokið réðst
hann til Eimskips í júní 1949. Þar hefur hann starfað síðan eða í 33
ár, en konan hans segir að hann hafi alltaf verið að hætta. Hann er
Ásgeir Sigurjónsson yfirvélstjóri og frúin Þórunn Ingvarsdóttir.
Ásgeir Sigurjónason yfirvélstjóri og kona hans, Þórann Ingrarsdóttir. U4™-
— Já, strax eftir nokkur ár var
ég staðráðinn í því að hætta, en
það hefur nú dregist nokkuð og úr
þessu tekur því varla að skipta um
starf, segir Ásgeir Sigurjónsson,
en hann féllst á að spjalla örlítið
við Mbl. um starf farmannsins. En
fyrst rekur hann örlítið nánar fer-
il sinn:
— Ég fór tvo túra sem aðstoð-
arvélstjóri á gamla Tröllafossi, en
síðar fór ég á gamla Brúarfoss,
sem þá var aðalfarþegaskipið hjá
Eimskip allt þangað til Gullfoss
kom. Síðan hef ég verið á hinum
og þessum skipum félagsins, þrí-
burarnir komu hingað 1948 og
1949, en þeir voru Goðafoss, Detti-
foss og Lagarfoss.
Síðustu árin hef ég verið á hon-
um Bakkafossi sem nú er búið að
selja og sigldi svo til eingöngu til
Bandaríkjanna. Ég var á Bakka-
fossi þann tíma sem hann var í
eigu Eimskips og nú er ég eigin-
lega milli vita, ég fer og kynni mér
skip, sem félagið er að taka á leigu
á Spáni og verður mannað er-
lendri áhöfn, því síðar er ráðgert
að fá annað skip svipað og manna
það íslendingum.
Gott sjóskip Bakkafoss
— Jú, hann Bakkafoss var af-
burðagott sjóskip, duglegur, gekk
vel og hann var gott ferðaskip. En
hann var ekki orðinn hagkvæmur.
Margir reyndir sjómenn sögðust
ekki hafa komið á betra sjóskip.
En þannig hefur það verið hjá
Eimskíp, þríburarnir t.d. voru
vönduð og traust skip eins og skip
sem hafa komið síðar og félagið
hefur látið smíða t.d. í Danmörku.
En skip eru eins ólík að sjóhæfni
og þau eru mörg.
Óg þegar þetta birtist á prenti
verður Asgeir trúlega kominn til
Vico á Spáni þar sem hann á að
kynna sér hið væntanlega leigu-
skip. Er ráðgert að hann fari með
því fyrst yfir Atlantshafið þar
sem það á að lesta vörur í Amer-
íku. Síðan er ferðinni heitið til ís-
lands og ráðgerði hann að vera
kominn hingað eftir 3 vikur nema
að áætlun verði breytt vegna yfir-
vofandi verkfalla.
En um starfið sjálft, þú vildir allt-
af vera á farskipum?
— Já, ég tók þá stefnu strax, ég
hafði að vísu verið á togara líka,
en ég hafði meiri áhuga á hinu,
lenti strax í farmennskunni og var
ekkert að breyta því. Sennilega
hafa fiskimenn borið nokkru
meira úr býtum en við, trygging er
orðin nokkuð góð hjá þeim, en
tekjur eru fljótar að detta niður í
aflaleysi og ef menn eru frá störf-
um.
En hvers vegna hugleiddir þú
stundum að hætta?
Þreytandi til lengdar
— Þetta er mjög þreytandi til
lengdar, sérstaklega þessar löngu
siglingar og menn þreytast fljótt á
þessu skaki. Einnig má nefna að
menn hafa rannsakað að álag á
menn er mun meira við störf á sjó
heldur en í landi. En það er mjög
þreytandi að vera á stöðugum sigl-
ingum og hvíldir eru litlar. Stefn-
an er sú að fækka í áhöfn og þá
verður álagið meira á þeim sem
fyrir eru. Hraðinn er líka alltaf að
aukast og t.d. má nefna að nú
seinni árin er stoppað það stutt í
höfnum bæði heima og úti að
menn fá litla hvíld. Nú er lögð öll
áhersla á hraðann og það tekur
ekki langan tíma að ferma og af-
ferma gámaskipin. Ef allt gengur
vel komum við stundum heim að
morgni og höldum aftur út að
kvöldi. Það er því ekki löng viðdvöl
með fjölskyldunni, en að nokkru
hefur maður reynt að bæta sér
þetta upp með því að taka frí.
Við vinnum okkur inn frídaga
fyrir þá laugardaga, sunnudaga og
tyllidaga sem við erum skráðir í
skipsrúm og geta menn þá ýmist
fengið þá greidda eða tekið þá út í
fríi og hygg ég að flestir velji fríið.
í landi eru þá oftast til reiðu
skiptimenn og þannig getur maður
fengið frí einn og einn túr auk
hins venjulega sumarfrís. Svo
megum við einnig taka konuna
með einn túr á ári og held ég að
það sé almenn regla eftir að menn
hafa starfað 5 ár hjá félaginu.
Eru margir með yfir 30 ira starfs-
aldur hjá Eimskip?
— Ég skal ekki segja, en þó tel
ég að þeir séu býsna margir. Ég
hef kunnað mjög vel við mig þar,
skipunum er vel haldið við og
hugsað um að gæta öryggis og
þess vegna hef ég ekki haft í
hyggju að skipta. Þetta finnst
þeim svolítið undarlegt, útlend-
ingunum. Ég fór um daginn eina
ferð með dönsku skipi og þeir voru
steinhissa á að ég skyldi hafa ver-
ið hjá sama félaginu í 33 ár. Al-
gengt er erlendis að menn skipti á
5 til 6 ára fresti.
Hefur starfið sjálft tekið miklum
breytingum?
Sffellt aukin sjálfvirkni
— í vélarrúminu hefur að
sjálfsögðu margt breyst og þar er
sífellt verið að auka sjálfvirkni.
Nokkur af skipum Eimskips eru
með slíkan búnað. Vélaliðið vinn-
ur þá á daginn og síðan er vél-
stjóri á kallvakt og til taks ef við-
vörunarhringing gellur við á
kvðldin eða næturnar. Nú, menn
geta þá tekið spil eða horft á
myndbönd, þar sem slík tæki eru, í
frítímum sínum.
— Ég kynntist þessum sjálf-
virknibúnaði í reynd í fyrsta
skipti á þessu danska skipi, „Jun-
ior Lotte", sem ég fór með í maí sl.
og leysti af yfirvélstjórann þar,
sem fór í frí.
Mér fannst það reyndar hálf
skrítið að enginn þyrfti að vera á
vakt niðri, en þarna hefur sjálf-
virknin tekið við. Þá eru þessar
skiptiskrúfur orðnar mjög algeng-
ar. Þá geta vélstjórar sett vélina á
ákveðinn snúningshraða, kannski
800 snúninga og eftir það sér skip-
stjórinn um að breyta hraðanum.
Hann gerir það með því að breyta
skurði skrúfublaðanna sem þann-
ig taka á sig mismunandi mikið
átak. Með skiptiskrúfu þarf með
öðrum orðum ekki að stöðva vél-
ina og skipta í afturábak og senni-
lega verða þær sífellt algengari
þótt þær séu það ekki ennþá í
stærri skipunum. En auðvitað
þarf vélstjóri alltaf að sinna
ákveðnum störfum, eftirliti og við-
haldi, og ef eitthvað bregður út af
þarf hann að gripa inní og lagfæra
ef hægt er. Sjálfvirknin á þó eftir
að taka yfir smám saman og hún
er nauðsynleg því það er ekki
hægt að binda menn yfir þessu
dóti nótt og dag.
Löng viðdvöl fyrr á árum
— Utan vélarrúmsins er helsta
breytingin, sem ég gat um fyrr,
viðstaður í höfn. Áður fyrr var al-
gengt að við værum 10 til 12 daga
að athafna okkur í Ameríku, við
losuðum á einni höfn og færðum
okkur síðan í aðra höfn til að
lesta. Meðan það stóð yfir var nóg
að starfa. Áhöfnin vann að við-
haldi og það var ekki svo lítill
vinnukraftur til staðar t.d. í vél-
arrúmi. Oft voru þetta 4 vélstjór-
ar, 3 aðstoðarmenn og 3 dagmenn
og jafnvel einn rafvirki. Þessir 11
menn gátu ekki annast svo lítið
um viðhald vélanna meðan dvalið
var i höfn. Stundum gáfust þó
tækifæri til skoðunarferða, við
slógum okkur saman og héldum
t.d. til Washington ef lengi var
stansað í Cambridge, Maryland,
og þegar viðdvölin var löng í Len-
ingrad fór ekki hjá því að við
reyndum að virða fyrir okkur
borgina.
Stundum þótti okkur þó nóg um,
menn gerðust óþolinmóðir og
vildu komast á sjóinn aftur. Menn
vildu halda áfram, enda farmenn.
Lengst held ég að ég hafi stoppað í
19 daga í Leningrad. Þá vorum við
að afskipa frystum fiski og urðum
við sífellt að bíða eftir frystivögn-
um. Við fengum kannski nokkra
vagna og síðan gerðist ekkert í
nokkra daga og þegar við spurðum
um ástæðuna sögðu þeir að Rúss-
land væri stórt og vagnarnir væru
út um allt. En það var algengt hér
áður að þurfa að staldra við allt að
hálfum mánuði bæði í Ameríku og
víðar.
Ekki alltaf í einkennisfötum
Störf vélstjórans eru margvísleg
og hann er þá kannski ekki alltaf í
einkennisbúningi sínum?
— Nei, ég held að okkur yrði
lítið úr verki ef við bærum alltai
einkennisfötin. Þau notum við
vissulega við ákveðin og hátíðleg
tækifæri, en að jafnaði henta
venjuleg vinnuföt okkur betur.
Yfirvélstjóri hefur alla yfir-
umsjón með störfum í vélarrúmi
og fer það eftir fjölda vélstjóra
hvort hann tekur vaktir eða ekki
og aðrir vélstjórar sjá síðan um
þau margvíslegu störf sem til falla
og hafa þá með sér svokallaða
dagmenn á þeim skipum þar sem
slíkir menn eru.
Ekki sagðist Ásgeir hafa ratað í
teljandi raunir á ferli sínum, en
tvisvar var hann þó á skipi sem
varð að draga til hafnar:
— Ég var um tíma á togaranum
Kára og þegar við vorum á leið á
veiðar tók ketillinn að leka og við
misstum út allan dampinn. Okkur
rak í áttina að Mýrum, en við átt-
um þó langt í land. Veður var gott
og brátt sjáum við til ferða Bald-
urs, sem var gamall togari, en
hann heldur áfram og sinnir
okkur ekki. Nokkru sunnar sneri
hann þó við og dró okkur til hafn-
ar. Síðar var ég á Foldinni á leið
til Hollands með fisk þegar vélin
varð óstarfhæf við Skotland. Þá
vorum við dregnir til Aberdeen.
Mér leist nú ekki á þetta allt og
fór að velta fyrir mér hvað yrði
næst, en það hefur þó ekki orðið.
Tilbreyting væri æskileg
En þú ætlar að halda út fram á
lífeyrisaldur?
— Ég á eftir 6 ár í 65 ára aldur-
inn og geri því ekki ráð fyrir að
breyta neitt til. En mér finnst að
eftir 30 ára störf á sjó eigi að gefa
mönnum tækifæri til að snúa sér
að öðru. Menn hljóta að búa yfir
talsvert mikilli reynslu sem án efa
er hægt að nýta á öðrum vett-
vangi. Sumir hafa snúið Sér að
einhvers konar tæknistörfum í
landi og vélgæslu og möguleikar
eru sjálfsagt margir fyrir hendi.
Fram til 60 ára aldurs hafa menn
yfirleitt nokkuð góða starfsorku,
en upp úr því held ég að taki að
halla nokkuð hratt undan fæti hjá
þeim sem stunda vélstjórn á sjó og
kannski eru ekki margir sem vilja
nýta þennan starfskraft, sem
kominn er á efri ár.
Ég nefndi áðan að það reyndi
meira á menn að vinna störf sín á
hafi úti en þegar þeir hafa fast
land undir fótum. Einnig má
nefna að það reynir á menn and-
lega, menn eru löngum fjarri ást-
vinum og þótt menn séu ekki
hræddir eru vissulega hættur á
sjónum og allt þetta reynir á
menn. Þess vegna væri það mörg-
um góð tilbreyting að geta fengið
tækifæri til að hvílast á skakinu
síðustu árin sem þeir vinna.
Og hvad gerir svo yfirvélstjórinn í
sumarleyfi?
— Hann hefur gaman af að
ferðast og starfsmannafélag Eim-
skips á orlofshús í Suðursveit þar
sem gott er að vera og við höfum
einnig brugðið okkur út fyrir
landsteinana í flugi. En stundum
er einnig eitthvað að sýsla í garð-
inum eða við húsið.
jt-
Ásgeir situr hér við að færa skýrshir eða dagbók, en starf vélstjórans er þó
ekki mest við skriftir, hann þarf að taka til hendinni við margháttuð störf,
ekki síst ef bilanir og vandamál eru á ferðinni.