Morgunblaðið - 06.06.1982, Blaðsíða 4

52
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. JÚNÍ1982
Steingrímur Sigurðsson, skipstjóri
í Vestmannaeyjum, var fyrir
skömmu sæmdur afreksorðu ís-
lenzka lýðveldisins fyrir björgunar-
afrek í hafi er hann tvívegis bjargaði
skipverjum sínum sem fallið höfðu
fyrir borð, en í bæði skiptin sýndi
hann fádæma dirfsku og hugrekki
er hann synti eftir mönnunum við
mjög erfiðar aðstæður.
Steingrímur hefur verið til sjós í
25 ár, en hefur verið í landi síðan
nokkru fyrir síðustu áramót, að
læknisráði, vegna eftirkasta frá sið-
ara björgunarafrekinu er hann
ofkældist illa. Steingrímur byrjaði
sjómennsku í heimabæ sinum, Siglu-
firði, 1957, 15 ára gamall, fór beint á
sjóinn úr skyldunáminu.
„Hermdi eftir þorskinum
og beit á krókinn“
„Eg var á heimaslóð til að byrja
með, meðal annars á togurum, en
til Vestmannaeyja fór ég 1959 á
vetrarvertíð og síðan aftur 1960 og
hef verið hér síðan. Þá húkkaði
konan mig, ég fór að herma eftir
þorskinum og beit á krókinn, þær
grímur, „fyrra skiptið skeði það
haustið 1978. Við vorum þá á síld
og óhappið skeði 18. október. Við
vorum þá staddir 4 mílur vestan
við Ingólfshöfða, snemma morg-
uns, rétt fyrir birtingu. Við vorum
að kasta síldarnót þegar hanafót-
ur flæktist í Sigurð Óla, son minn
og tók hann út með sér. Hann var
þá 16 ára gamall, byrjaði til sjós
15 ára, og hefur verið með mér
síðan. Ég vissi ekki fyrst hvaða
maður féll fyrir borð, því ég sá það
ekki, en strax á eftir hægði ég á
kastinu og sneri bátnum bæði með
snurpu og vélarafli. Sigurður óli
hvarf niður í hafið og þegar við
vorum búnir að hægja á bátnum
fórum við strax að leita með ljós-
kastaranum. Það var hríðar hragl-
andi og sást ekkert í myrkrinu og
hríðinni nema nákvæmlega þar
sem geislinn var og drengnum
skaut upp nákvæmlega í geislann
um 50—60 metra frá bátnum. Ég
var þá búinn að kúpla frá og kast-
aði mér til sunds að honum með
bjarghring. Hann var þá orðinn
svo þungur og þrekaður, að ég kom
bjarghringnum aðeins undir ann-
Frá vinstri: Guðmundur Gíslason, Steingrfmur Sigurðsson og Sigurður Óli Steingrímsson.

„Hér œtla ég ekki að skilja
þig eftir, kallinn minn “
Rætt við Steingrím Sigurðsson skip-
stjóra, sem hlaut afreksorðu íslenzka
lýðveldisins fyrir björgunarafrek
Steingrfmur ásamt konu sinni, Guðlaugu Ólafsdóttur.
eru svona Eyjastelpurnar,“ sagði
Steingrímur í upphafi samtals
okkar.
„Ég fór í Stýrimannaskólann í
Reykjavík haustið 1969, árið áður
en Stýrimannaskólinn í Vest-
mannaeyjum byrjaði, og prófi
lauk ég vorið 1964. Síðan hefur
þetta verið sjórinn, en fastur skip-
stjóri varð ég-1964 eftir að hafa
verið í afleysingum á ýmsum bát-
um sem skipstjóri. Ég var fyrst
með Leó og síðan Bjarnarey frá
1976.
Ég hef alltaf kunnað vel við mig
á sjónum, get ekki sagt annað, ég
valdi mér þetta starf og það togar
í mann. Það er mikið atriði í þessu
öllu, mannskapurinn, maður dreg-
ur dám af þeim mönnum sem
maður er með og ég hef mikið af
þeim lært. Ég hef líka lent í því að
vera þar sem helvítis leiðindi
voru, sérstaklega eina vertíð, og
þá er þetta hundleiðinlegt. En ég
hef verið á fáum bátum og hepp-
inn með skipsfélaga, yfirleitt 3 til
6 ár á sama skipinu og tvisvar
sinnum 6 ár, svo það er þá fljótt að
koma upp í 25 ár.“
Steingrímur hefur alla tíð verið
mjög fengsæll skipstjóri, aflakló
hin mesta, sækinn og vel metinn
skipstjóri, en hann hefur verið
lánsamur við fleira en fiskinn og
meðal annars hefur hann átt því
láni að fagna að bjarga tvívegis
mönnum sem féllu fyrir borð á
hafi úti í ruddaveðrum og voru
mjög hætt komnir.
„Drengnum skaut upp,
nákvæmlega í ljósgeislann“
„Jú, það er rétt,“ sagði Stein-
an handlegginn á honum, hafði
ekki kraft til þess að fást við hinn
handlegginn og þannig hélt ég
honum á meðan strákarnir toguðu
okkur að bátnum, en sá sem hélt í
hinn endann um borð stóð með
metra bandi þegar ég náði til
drengsins. Hann var allkaldur og
sjódrukkinn, enda hafði hann ör-
ugglega farið nokkuð djúpt. Hann
var í lopapeysu og algaliaður
þannig að þyngslin voru mikil, en
hann hresstist fljótt eftir að við
vorum komnir um borð. Nótin
hafði farið í hnút við þetta og við
vorum í eina 12 tíma að greiða þá
flækju, en strákurinn var kominn
upp á dekk áður en því verki var
lokið, eftir að hafa farið í koju
fyrst til þess að ná úr sér hrollin-
um. Hann slasaðist ekki að öðru
Ieyti en því að hann marðist nokk-
uð.
Jú, ég vissi það þegar ég stakk
mér í sjóinn að það var sonur
minn sem var í hafinu og það sem
ég hugsaði á leiðinni til hans var
eitthvað í þá átt, að annað hvort
færum við báðir eða enginn.
Ég man ekki hvað við töluðum
saman, en ég man að hann sagði
við mömmu sína þegar við komum
í land að hann hefði aldrei verið
eins feginn að sjá pabba sinn.“
„Ég sá glitta
í hann í djúpinu“
Hitt tilvikið átti sér stað 8.
janúar 1981 um 12 mílur suður af
Hjörleifshöfða. Það skeði um kl. 2
að degi til í suðaustan kaldaskít,
5—6 vindstigum, éljagangi og
talsverðum sjó. Við vorum að
leggja net frá bakborða þegar
hægri hendi skipverjans, Guð-
mundar Gíslasonar, 16 ára, festist
í steinahanka og það skipti engum
togum að hann fór út um lúguna
með trossunni og súrraði strax á
bólakaf, en ég sá glitta í hann í
djúpinu, því hann var í rauðgulum
stakk sem sást vel í tærum sjón-
um þarna. Honum skaut upp undir
yfirborð á öldunni, en svo dróst
hann aftur í kaf þegar strekktist á
og þannig gekk um stund. Áður en
trossan byrjaði að sökkva náði
hann lofti, en svo fór allt á fulla
ferð á örskoti. Við náðum hins
vegar að setja trossuna fasta og
vorum byrjaðir að hífa hana inn
þegar Guðmundur losnaði skyndi-
lega úr netunum og flaut upp,
sýnilega mikið þrekaður. Hann
hlaut að hafa drukkið mikinn sjó
og einnig var ég hræddur um að
hann væri slasaður eftir að hafa
kastast út um lúguna. Ég sneri
bátnum þannig að hann rak að
honum, en sýndist skjótt að happ-
drýgst yrði sennilega að synda eft-
ir honum, því mér sýndist hann
ekki geta synt sjálfur. Ég synti
með bjarghring til hans, en það
var vita vonlaust fyrir mig að
koma honum í hann. Hann greip í
mig krampataki og ég náði að
halda honum uppi við bjarghring-
inn á meðan strákarnir drógu
okkur að skipinu. Ég man að ég
sagði við hann þegar ég kom að
honum mikið þrekuðum: „Hér
ætla ég ekki að skilja þig eftir,
kallinn minn.“
Það var mikið bras að ná honum
um borð, því það var svo mikil
hreyfing á sjónum og ég varð að fá
band niður til að hnýta um hann
til þess að ná honum um borð.
Þetta var þannig svolítið basl og
tók nokkurn tíma, en það gekk.
Guðmundur hafði brákast á hendi
og ég fór því með hann í land eftir
að við höfðum reynt að ganga
eitthvað frá trossunni.
„Kftirköstin ekkert mál
miðaö við mannbjörgina“
Mér hafði ekki orðið meint af
volkinu í fyrra skiptið, en í þetta
skipti ofkældist ég illa. Ég fór
strax út aftur eftir að við höfðum
komið Guðmundi í land, en fljót-
lega fékk ég mjög háan hita og
varð að hypja mig í land. Þar var
ég í viku áður en aftur var farið
út, en þetta endaði síðan með því
að læknir skipaði mér í land 10.
desember vegna þessarar ofkæl-
ingar. Hann hafði sagt mér að
hvíla mig lengur í landi en eina
viku fyrst og ég hlýddi því ekki, en
ég hlýddi næst og hef verið í landi
Rif á Snæfellsnesi:
Kunnað vel við að vera háseti
Spjallað við Sigurvin Georgsson
„Mér var sagt áðan að þú værir
einn af el.stu sjómönnum á land-
inu.“
„Já, var þér sagt það. Það er
náttúrulega haugalýgi því ég er
ekki nema rúmlega sextugur. En
þó gæti þér hafa misheyrst og þeir
hafa sagt þér að ég væri elstur sjó-
manna hér á Rifi á vertíöarbátum.
En það kemur íslandi ekkert við.“
Hann heitir Sigurvin Georgs-
son, sjómaður, fæddur á ísafirði
„tólfta þriðja nítjánhundruð og
tuttugu", sagði hann eins og
hann væri að tala við Hagstof-
una. Hann hefur verið á sjó alla
sina tíð og ekki gert annað, nema
kannski eitthvað í sveitabúskap
því hann er uppalinn í sveit.
Hann fór 11 ára á trillu fyrir
vestan og hefur síðan verið sjó-
maður.
„Ég hef yfirleitt verið háseti,
einstaka sinnum annar vélstjóri
og einu sinni stýrimaður, en það
var nú bara yfir eina vertíð. Ég
hef alltaf kunnað vel við að vera
háseti.“
„Og þú hefur ekki lent í neinu
alvarlegu?"
„Nei, ekki að heitið getur. Hef
þó nokkrum sinnum orðið það á
sinni stýrimaður.
að detta í sjóinn en það var
aldrei neitt alvarlegt, var einu
sinni á bát frá Sandgerði og var
að hífa inn bauju en báturinn
valt svolítið um leið. Ég féll fyrir
borð en hélt alltaf í baujulinuna
og náðist fljótt inn. Þannig að ég
hef aldrei lent í neinu sérstöku
nema þá kannski á honum Sax-
hamri, sem gerður var út héðan
af Rifi og ég hef verið á síðan ég
flutti hingað fyrir sjö árum. Það
var í febrúar ’80 að Saxhamar
fékk á sig svoleiðis sjó að hann
braut brúna á skipinu. Skip-
stjórinn, sem var sá eini sem var
í brúnni þegar þetta gerðist,
meiddi sig illa en aðrir um borð
slösuðust ekki. Sjálfur var ég í
setustofunni og varð ekkert var
við þetta. Ég tel mig hafa verið
heppinn til sjós. En það er ægi-
lega lítið að segja af minni sjó-
mennsku þó ég hafi verið þetta
lengi til sjós, 48 eða níu ár. Mað-
ur hefur bara lifað þessu lífi