Morgunblaðið - 06.07.1982, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. JULI 1982
29
Öflugasta friðarhreyfíngin hefiir
tryggt frið í Evrópu í áratugi
— sagði Geir Hallgrímsson í ræðu í Varðarferð
Ur Varðarferðinni: Eggert Haukdal, alþra., Geir Hallgrimsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, frú Erna Finnsdóttir
og fleiri þátttakendur i ferðinni.
Hér fer á eftir í heild ræða
Geirs Hallgrímssonar í Varð-
arferð á laugardag.
Eins og gjarnan áður í Varðar-
ferðum, höfum við farið um land-
svæði, sem mótast hefur af nátt-
úruhamförum. Við höfum ferðast
um söguslóðir þar sem örlög ein-
staklinga og samfélags hafa ráð-
izt. Og við munum seinna í dag sjá
til þeirrar stórvirkjunar sem var
upphaf nýrrar sóknar til betri
lífskjara í þessu landi.
Við lögðum af stað létt í lund nú
í morgun. Það er bjart yfir
Reykjavík.
Vonir rættust
Á nýliðnum vordögum rættust
vonir. Þá skrifuðum við Sjálfstæð-
ismenn samtiðarsögu. Gagnstætt
hrakspám fyrir 4 árum, að
Reykjavík væri Sjálfstæðis-
mönnum glötuð um alla framtíð,
náðum við meirihluta í borgar-
stjórn Reykjavíkur á ný og hlutum
stóraukið fylgi um land allt.
Við þökkum forystumanni
okkar í borgarmálum, Davíð
Oddssyni, borgarstjóra, og sam-
herjum hans í borgarstjórnar-
flokki Sjálfstæðismanna fram-
göngu alla og málafylgju, sem af
bar og skipti sköpum.
Slík straumhvörf í stjórnmálum
sem urðu skv. úrslitum siðustu
sveitarstjórnakosninga eiga sér
auðvitað einnig stoð í viðhorfi til
landsmála líkt og átti sér stað
1958 og 1974.
Samheldni
og sóknarhugur
Við þökkum ekki sízt samheldni
og sóknarhug Sjálfstæðismanna,
góðan sigur. Sá samtakamáttur
vísar okkur veginn, því að skammt
kann að verða til næstu átaka og
sóknarlotu, þegar gengið verður
til þingkosninga.
Reynsla síðustu 4 ára kennir að
samstaða sjálfstæðismanna
tryggir forystu sjálfstæðismanna
í málefnum borgar og lands en
sundrung sjálfstæðismanna færir
vinstri mönnum völdin í hendur.
Reykvíkingum og landsmönnum
öllum er nauðsyn á forystu
Sjáifstæðisflokksins á viðsjár-
verðum tímum.
Að íslendingum er sótt með
ýmsum hætti eins og raunar öðr-
um frjálsum þjóðum. Nú síðast
birtist slík ásókn með gerð alhliða
efnahagssamnings við Sovétríkin.
Við Sjálfstæðismenn viljum
eðlileg viðskipti og samskipti við
Sovétríkin og teljum vel fyrir
þeim málum séð með þeim samn-
ingum sem í gildi eru milli land-
anna. Sovétríkin hafa áott á um
víðtækari samninga síðustu 5 ár-
in. Málsvarar íslendinga hafa
fram að þessu ekki talið slíkt
þjóna hagsmunum okkar. Við
Sjálfstæðismenn erum enn sömu
skoðunar og áður. Við viljum ekki
blanda saman viðskiptum og póli-
tík. Við viljum ekki kaupa við-
skipti með því að gera vítækari
samninga sem Sovétríkin geta
notað til að beita okkur þrýstingi
og til áróðurs í eigin þágu, aðeins
6 mánuðum eftir að Alþingi ts-
lendinga gerði samhljóða sam-
þykkt, þar sem kúgun pólsku þjóð-
arinnar í skjóli erlends valds var
mótmælt. Það er ekki við hæfi að
gera lítið úr samþykkt Alþingis
með slíku blómi í hnappagatið
sem efnahagssamningurinn er
Sovétríkjunum á þessum tíma. Við
tslendingar megum heldur aldrei
verða Sovétríkjunum eða nokkru
öðru erlendu ríki svo fjárhagslega
háðir að við séum ekki sjálfráðir
gerða okkar.
Svo virðist sem við Sjálfstæð-
ismenn séum einir stöðugt á
varðbergi gegn ásókn og auknum
áhrifum Sovétríkjanna hér á
landi. Þeirri varðstöðu munu
Sjálfstæðismenn ótrauðir gegna
hér eftir sem hingað til og við telj-
um það að sínu leyti þátt í vernd
friðar og jafnvægis þjóða á milli.
Gæfusöm þjóð
Á fögrum og friðsælum sumar-
degi í skjóli íslenskrar náttúrufeg-
urðar, getum við tæpast hugsað
okkur ógnir og skelfingar, sem
mikill hluti mannkyns býr við, þar
sem borizt er á banaspjótum. Og
því síður gerum við okkur í hug-
arlund, hvílík örlög bíða okkar ís-
lendinga jafnt og annarra þjóða ef
tortímingaröflunum verður sleppt
lausum.
Við jslendingar erum gæfusöm
þjóð. í aldanna rás höfum við
komizt hjá vopnuðum átökum við
aðrar þjóðir. Fyrr á öldum og
fram á síðustu áratugi hefur lega
lands okkar og einangrun norður í
höfum verið okkar bezta vörn.
Á hverjum einasta degi allt árið
um kring erum við minnt á, hve
gæfa okkar er mikil að búa í þessu
landi víðs fjarri vopnaskaki og
hernaðarátökum.
Undanfarnar vikur hafa okkur
borizt daglegar fréttir af þeim
hörmungum, sem dunið hafa yfir
fólkið í Líbanon vegna hernaðar-
átakanna fyrir botni Miðjarðar-
hafs.
I fjölmörgum ríkjum Afríku er
barizt um völd og áhrif og engu
skeytt um mannslíf.
I Suðaustur-Asíu hafa stöðugar
styrjaldir staðið frá því að síðari
heimsstyrjöldinni lauk.
í Pakistan og austantjaldslönd-
um beita Sovétmenn herstyrk sín-
um blygðunarlaust.
I Mið- og Suður-Ameríku berast
vopnaviðskiptin frá einu landinu
til annars.
Mikill hluti mannkyns býr einn-
ig við fátækt, sem er slík, að við
skynjum hana varla. Skortur
sverfur að og milljónir deyja ár-
lega úr hungri.
Á sama tíma og ófriður, hungur
og fátækt herja á heimsbyggðina,
er gífurlegum fjármunum varið til
vopnaframleiðslu og vopnakaupa.
Jafnvel fátækar þjóðir, sem hafa
annað við peningana að gera,
verja miklum hluta tekna sinna til
að vígbúast.
Þegar við höfum þessa heims-
mynd fyrir okkur þarf engum að
koma á óvart, þótt milljónir
manna og þá ekki sízt ungt fólk,
krefjist friðar, að vígbúnaðar-
kapphlaupið verði stöðvað,
manndrápum forðað og fjármun-
um mannkyns varið til að bjarga
mannslífum en ekki eyða.
Hugsjónir okkar
Hugsjónir þeirra, sem krefjast
friðar um heimsbyggð alla, eru
hugsjónir okkar, sem njótum
þeirrar gæfu að búa í þessu landi.
Hugsjónir þeirra, sem krefjast
þess, að þjóðir heims leggi niður
vopn og lifi í friði, eru hugsjónir
þeirrar þjóðar, sem aldrei hefur
borið vopn.
Hugsjónir þeirra, sem kalla nú
á frið með þeim hætti, að heyrist
ekki eingöngu meðal frjálsra
þjóða heldur og jafnvel undirok-
aðra, eru hugsjónir okkar, sem
viljum virða rétt þjóða heims til
frelsis og sjálfstæðis og rétt hvers
manns til þess að lifa lifi sínu með
þeim hætti sem hver og einn velur
sér innan ramma lýðræðislegs
þjóðfélags.
En með hvaða hætti getum við
unnið að sigri friðarhugsjóna?
Er ef til vill unnt að finna svar-
ið við þeirri spurningu með því að
hugleiða hvar friður hefur ríkt í
veröldinni síðustu áratugina?
Það er fátíðara en við álítum ef
til vill í fyrstu, að þjóðir hafi búið
við frið, frelsi og mannréttindi
eftir að seinni heimstyrjöldinni
lauk og þó var sú styrjöld háð í
þeim tilgangi.
Það eru þjóðir Vesturlanda sem
fyrst og fremst hafa orðið þeirrar
gæfu aðnjótandi að búa við frið á
þessum árum. Og það er táknrænt,
að einmitt í þessum löndum, fá
friðarsinnar að njóta sín og frið-
arhreyfingar að blómstra, en ekki
í Sovétríkjunum, austantjalds-
löndum eða hinum stríðshrjáðu
ríkjum Asíu; ekki í hinum nýju
ríkjum Afríku, eða í Mið- og Suður
Ameríku, þar sem hershöfðingar
og einræðissinnar berjast um
völdin. Friðarhreyfingar fá ekki
að starfa þar sem þeirra er mest
þörf.
Öflugasta friðarhreyfingin
En hvað veldur því, að þjóðir
Vestur-Evrópu og Norður-Ámer-
íku hafa búið við frið frá árinu
1945 eða í 37 ár?
Skýringin er afar einföld. Þess-
ar þjóðir hafa bundizt varnar-
samtökum, svo að útþensluhneigð
einræðisríki hafa ekki treyst sér
til að rjúfa friðinn, sem ríkt hefur
með þessum þjóðum undanfarna
áratugi, gagnstætt því sem átti
sér stað þegar andvaraleysi þeirra
opnaði Hitler og Stalín leiðina til
skiptingar Póllands og eftirfar-
andi heimstyrjaldar.
Til sanns vegar má því færa, að
Atlantshafsbandalagið sé öflug-
asta friðarhreyfing og friðarafl
okkar tíma. Sumir formælendur
friðarhreyfinga í Evrópu halda
því fram að vestrænar þjóðir eigi
einhliða að leggja niður vopn og
þá munu aðrar þjóðir fylgja for-
dæmi þeirra. En gefur mannkyns-
sagan eða reynslan fyrir síðustu
heimstyrjöld tilefni til að ætla að
slík bjartsýni sé á rökum reist?
Sovétríkin og kommúnistar
hafa einmitt reynt að ná áhrifum
innan friðarhreyfinga á Vestur-
löndum vafalaust í þeirri von að
þær skapi þann þrýsting á stjórn-
völd í Vestur-Evrópu, er leiði til
einhliða afvopnunar. Slíkt yrði
mikill sigur fyrir Sovétríkin og
opnaði þeim leið til aukinna áhrifa
og yfirdrottnunar eins og Hitler
forðum.
En sem betur fer er meginþorri
manna í friðarhreyfingum í
Vestur-Evrópu ekki í andstöðu við
Atlantshafsbandalagið og forystu-
menn hreyfingarinnar í Banda-
ríkjunum telja að hugmyndir
þeirra muni styrkja bandalagið en
ekki veikja það. Beggja vegna Atl-
antsála eru friðarsinnar raun-
særri en svo að fylgja einhliða af-
vopnun. Frysting kjarnorkukapp-
hlaupsins, niðurskurður kjarn-
orkuvopna og gagnkvæma afvopn-
un undir ströngu eftirliti er stefna
raunsærra friðarsinna. Það eru
því mikil öfugmæli þegar forystu-
menn Alþýðubandalagsins og
herstöðvaandstæðingar reyna að
tengja baráttu friðarhreyfinganna
því stefnumáli sínu, að gera Island
varnarlaust.
BjóÖum friöar-
sinnum samstarf
Allur vopnaburður og vígbúnað-
ur er raunar fjarlægur okkur ís-
lendingum og kjarnorkuvopnin
fjarlægust allra vopna og við vilj-
um þau ekki í landi okkar. En úr-
sögn íslands úr Atlantshafs-
bandalaginu eða einhliða uppsögn
varnarsamningsins við Bandarík-
in er nú til þess fallin að auka
ófriðarlíkur en ekki draga úr
þeim. I þessu efni verður okkur
Sjálfstæðismönnum ekki hnikað.
Við fórnum ekki friðarkerfi og
friðarhreyfingu Atlantshafs-
bandalagsins fyrir öryggisleysi og
aukna ófriðarhættu.
Við Sjálfstæðismenn bjóðum
öllum friðarsinnum samstarf á
þessum grundvelli.
í hálfa öld hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn haft úrslitaáhrif á
utanríkisstefnu íslenzku þjóðar-
innar. Fyrst sem ákveðnasti bar-
áttuflokkurinn fyrir fullu sjálf-
stæði og stofnun lýðveldis á ís-
landi og síðar sem öflugasti
málsvari samvinnu íslendinga
með öðrum vestrænum þjóðum
beggja vegna Atlantshafs. Þessi
utanríkisstefna hefur tryggt
okkur Islendingum frið eins og
öðrum vestrænum þjóðum. Um þá
stefnu hljóta allir sannir friðar-
sinnar að fylkja sér, yngri sem
eldri.
Við skulum, ágætu samferða-
menn, sameiginlega vinna að því
að íslendingar megi áfram skrifa
sögu sína frjálsir og í friði við guð
og menn.
Steinþór Gestsson, alþm. og Þórir Lárumon, formaður Varðar.