Morgunblaðið - 30.07.1982, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚLÍ 1982
Sorglegasti dagur í sögu Man. Utd.:
Flugslysið hræðilega í Munchen
Fimmtudagurinn 6. febrúar 1958
cr án efa sorglcgasti dagur í sögu
Manchester llnited. l'á lenti lið fé-
lagsins í hræðilegu flugslysi í
Munchen, er þaö var á leiðinni frá
Kvrópuleik í Júgóslavíu.
Liðið lék gegn Rauðu Stjörn-
unni, og hafði sigrað með tveimur
mörkum gegn einu á heimavelli. I
Júgósiavíu sigraði United einnig,
nú 3—2 og því 5—4 samanlagt.
Síðan flugu leikmenn heim á leið,
og varð vélin að koma við í Munch-
en til að taka eldsneyti.
Þar varð síðan hið hörmulega
slys, en vélin ætlaði að hefja sig til
flugs á ný. Tvær fyrstu tilraunir
til flugtaks mistókust þar sem
annar hreyfillinn gaf ekki næga
oyku. í bókinni Saga Manchester
United sem kom út hjá Bókhlöð-
unni í fyrra, segir svo frá:
Þriðja tilraunin til flugtaks var
gerð á slaginu þrjú. Nær ómögu-
legt var að sjá út um glugga vélar-
innar vegna slyddu og snævar sem
þyrlaðist upp af flugbrautinni.
Skyndilega missti flugvélin ferð-
ina. í stað þess að halda áfram
ferð sinni upp á við þaut hún
áfram, ók niður lendingarljós, og
fór eina 230 metra áður en hún
rakst á hús og þar fór vinstri
vængurinn og stélið af.
A innan við 15 sekúndum létu
þeir Roger Byrne, Geoff Bent,
Eddie Colman, Mark Jones, Liam
Wheelan, Tommy Taylor og David
Pegg lífið. Duncan Edwards lifði í
15 daga áður en hann lést á
sjúkrahúsi í Miinchen.
Aðrir sem létu lífið þennan dag
voru ritari United, Walter
Chrickmer, þjálfararnir Tom
Curry og Bert Whalley, flugfreyj-
an, umboðsmaður ferðaskrifstofu
og aðdáandi félagsins. Aðstoðar-
flugmaðurinn lést síðar. Atta
blaðamenn létu lífið og nöfn
þeirra eru skráð á minnisskjöld,
sem hangir uppi í blaðamanna-
stúkunni á Old Trafford.
Matt Busby, Johnny Berry og
einn blaðamaður til viðbótar slös-
uðust lífshættulega. Blanchflower
brákaði á sér handlegg og mjöðm
og eiginkona ferðaskrifstofu- upprétt eftir atburðinn.
mannsins, frú Miklos, gekk aldrei Hafi England orðið skelkað,
»79»
DAILY EXPRESS
URVIVOR SAYS: THERE WASN’T TIME TO THINK. NO ONF
JNITED
crashes
on take-off
bmM «fun-«h, TW*4*r
HE victoríou* Manchesler Unítcd football teem and top
Bntith sportmg journalittt plungcd to dísattcr in th« airlincr
ing th«m homc from Bclgradc today. Of 45 pcoplc aboard,
uding a baby. 20 wer« killed. Many werc United officials and
icrs. and t«v«n »cre pDurnaluts, mcluding Hcnry Rotc, of thc
Th« i.thitt- »" tli»»k«lK«fi t ht'Hted
ho-i I ( » h«d Cíllcd «1 t
rahtel. A h««vy tnoudall <»«"cd «
wri' ••»« «•**» wrb »h« 1450 000 Un.)*« »»«f
•va'" * - ■ Wt rhc rwnway ««»»»♦« H.. I.C Th
W " Jw »»tlm«c »»»• nnly 60*r. up wh«»i if nlu«««
ÆL. 0 t« fh« «ro»
.-ísPh. ' Í
W
• Brot af forsíðu breaka blaðsins Daily Express daginn eftir slysið óhugn-
anlega.
ríkti sorg í Manchesterborg. „Það
má vel vera að áður fyrr hafi hug-
ur og hjarta borgarbúa verið í
kirkjunni, kastalanum eða jafnvel
í kránni á horninu, en í dag leikur
enginn vafi á því, að hann er hjá
Manchester United," skrifaði Vin-
cent Mulcrone.
Karlmenn sáust skæla víða í
borginni og skömmuðust sín ekki
fyrir. Það var ekki auðvelt að
verða sér úti um sorgarbindi í
verslunum. Jarðarfarir dag eftir
dag virtust vera hluti af ástand-
inu. Fólkið var eins og í leiðslu.
Vinsemd og góðmennska þess
fólks í Miinchen, sem annaðist
hina slösuðu og nánustu ættingja
leikmannanna, var slík, að á ein-
um mánuði jókst vinátta á milli
Þjóðverja og Breta meira en á
mörgum árum með hefðbundinni
diplómatískri aðferð. í mörg ár á
eftir var nóg fyrir United-aðdá-
endur að segja til sín í Múnchen
og þá voru gestrisninni fá tak-
mörk sett.
„Man atburðina eins og
þeir hefðu gerst í gær“
MATT Busby, seinna sir Matt Busby, framkvæmdastjóri United var
einn þeirra sem komst lífs af úr flugslysinu. Hann meiddist að vísu
mjög illa, en náði sér eftir það. Hann er einn virtasti framkvæmda-
stjóri í Englandi fyrr og síðar, og aðeins 10 árum eftir slysið, gerði
hann United að Evrópumeisturum og var það í fyrsta skipti sem lið
frá Englandi tryggði sér þann titil, og annað árið í röð sem Evrópu-
bikarinn fór til Bretlands, þar sem Celtic hafði unnið hann árið áður.
Var þetta að sjálfsögðu frábær árangur hjá Busby, og liðið er vann
1968 var skipað einhverjum frægustu og bestu einstaklingum sem
uppi hafa verið á Englandi, svo sem George Best, Bobby Charlton og
þá voru einnig í liðinu karlar eins og Nobby Stiles og Alex Stepney,
svo einhverjir séu nefndir.
Grípum nú niður í bókina
Saga Manchester United, sem
kom út hjá Bókhlöðunni í fyrra,
í þýðingu Sigurðar Sverrissonar.
Við birtum hér kafla þar sem
Matt Busby segir frá slysinu í
Munchen og framhaldinu hjá sér
og United í knattspyrnunni.
Hann segir:
„Nú, meira en tveimur áratug-
um eftir slysið í Múnchen, get ég
enn rifjað upp atburðina þann 6.
febrúar 1958, eins og þeir hefðu
gerst í gær. Þessi dagur er sá
sorglegasti í sögu Manchester
United og reyndar í sögu enskrar
knattspyrnu frá öndverðu. Slysið
var slíkur harmleikur að um
tíma var mér skitsama hvort ég
lifði áfram eða dæi. Jafnvel, þeg-
ar ég var á batavegi var ég svo
harmi sleginn að ég óttaðist að
tengsl mín við knattspyrnuna
væru endanlega rofin þann 6.
febrúar 1958. Það nægir að segja
að þann dag missti Manchester
United stórkostlegt lið á einni
flugbrautanna í Munchen. Ég
missti leikmenn mína, forráða-
menn og blaðamenn, sem ég
taldi til vina minna. Mín meiðsli
voru þess eðlis, að ég rétt gat
gert mér grein fyrir umhverfinu
eftir að ég komst til meðvitund-
ar. Ég lá á sjúkravagni og allt í
kringum mig virtist vera fólk í
sömu aðstöðu.
A broti úr sekúndu heyrði ég
rödd segja: „Þessi — og ég man
vel hvaða nafn var nefnt — er
látinn.“ Það var verið að tala um
Frank Swift, fyrrum markvörð
Manchester City og enska lands-
liðsins, sem hafði gerst íþrótta-
fréttaritari og var góður ferða-
félagi mirm oft og iðulega.
Ég minnist þess að heyra aðra
rödd — ég held hún hafi verið
eign Georgs Maurer, prófessors
— húðskamma þann, sem vogað
hafði sér að nefna orðið „látinn“.
Ég hlýt síðan að hafa misst með-
vitund aftur því það var ekki
fyrr en nokkrum dögum síðar að
ég vissi af umhverfi mínu á ný.
Astand mitt var svo lélegt að ég
rambaði enn á barmi gjárinnar
milli lífs og dauða.
Loks þegar ég gat farið að
hugsa sæmilega skýrt á ný, gerði
ég mér grein fyrir að ástandið
var slæmt, en þar sem ég var
leyndur staðreyndum fyrst eftir
slysið var útilokað fyrir mig að
gera mér grein fyrir hversu
hroðalegt slysið hafði verið. Ég
man eftir því að einn daginn
kom einhver inn í sjúkrastofuna
og minntist á að margir hefðu
látist.
Það var ekki fyrr en eiginkona
mín, Jean, fékk að hitta mig að
ég gat gert mér fulla grein fyrir
því sem gerst hafði. Ég taldi upp
leikmennina og hún ýmist kink-
aði kolli eða hristi höfuðið eftir
því sem við átti. Þannig vissi ég
hverjir höfðu látist og hverjir
lifað af.
Ef ég hefði varið á batavegi
voru þessi tíðindi til þess að
hefta bata minn um stund. Ég
gat alls ekki meðtekið þessar
staðreyndir og ég var reiðubúinn
að gefa upp á bátinn baráttuna
um áframhaldandi líf. Þegar ég
húgsaði um knattspyrnuna
reyndi ég að sannfæra sjálfan
mig um að það væri enginn veg-
ur fyrir mig að hefja nýjan feril
innan hennar. Ég hafði upplifað
nóg og vildi ekki verða hluti
hennar á ný.
í ljósi þess sem ég hafði upp-
lifað virtist ekki vera nein leið út
úr vandanum. Þegar ég svo
komst að því að komið hefði gat
á annað lungað var ég enn á ný
reiðubúinn að segja skilið við líf-
ið. Ég hafði ekki lengur áhuga á
að vera hluti af þessu sjónarspili
lengur. Ég hafði legið þama með
pípur ofan i magann, ég hafði
kvalist mikið, ég hafði séð menn
deyja svo að segja við fætur
mína og þegar mér var sagt frá
lunganu, hvíslaði ég: „Þetta
hljóta að vera endalokin.“ Það
var eiginkona mín, Jean, sem
aldrei vék frá rúminu minu, sem
hlúði að lífsviljanum í huga mér
— viljanum til að halda áfram.
Aidrei lét hún efasemdirnar,
sem hljóta að hafa þotið í gegn-
um huga hennar, ná tökum á sér
og einn daginn hvíslaði hún hlý-
lega að mér: „Matt, ég veit að
strákarnir sem dóu hefðu allir
viljað að þú héldir áfram.“ Ég
man að þessi orð hennar greipt-
uBt í huga mér og urðu mér að
leiðarljósi.
Fyrstu viðbrögð mín voru að
reyna að gleyma þessum orðum,
en ég gat það ekki hversu mikið
sem ég reyndi. Sem ég lá þarna í
heila þrjá mánuði alls — fór sú
hugmynd að skjóta rótum að ég
gæti e.t.v. eftir allt saman tekið
við stjórninni á Old Trafford á
nýjan leik. Hlutirnir gengu hægt
fyrir sig, rétt eins og bati minn,
en lokadaginn á sjúkrahúsinu
kom prófessorinn til mín og
sagði: „Komdu þér nú út og fáðu
þér hreint loft.“
Ég haltraði um á hækjum. Ég
hafði ekki áhuga á að tala við
fólk hvað þá heldur að standa
augliti til auglitis við það. Heim-
urinn gekk sinn vanagang og
prófessor Maurer, sá sem átti
stærstan þáttinn í að halda líf-
inu í mér, hafði gert allt sem í
hans valdi stóð til að létta undir
með mér. Ég fór því að ráðum
hans og tók mér frí í sex vikur.
Það kom að þeim degi að ég
varð að snúa aftur til Old Traf-
ford. Hugsunin fylgdi mér eins
og draugur, en ef ég ætti að fara
eftir því sem Jean sagði yrði ég
að fara aftur til Manchester.
Þegar ég loks kom heim á ný
hafði United-liðið — fullt af nýj-
um mannskap — tryggt sér sæti
i úrslitum bikarkeppninnar. Ég
heimsótti strákana þar sem þeir
voru í æfingabúðum í Blackpool.
Mér var ráðlagt að fara ekki á
Wembley, en ég fór nú samt.
Engu að síður var það Jimmy —
og réttilega svo þó ég hefði verið
alheill — sem leiddi liðið út á
völlinn.
Ég sneri þvi aftur til knatt-
spyrnunnar þó svo það tæki mig
meginhluta næstu tveggja ára
að manna mig upp í að stíga upp
í flugvél á nýjan leik. Það var
eitt álagið. í næstu tvð ár ferð-
aðist United-liðið alltaf með
járnbrautarlestum eða skipum
þegar það fór utan. Hins vegar
var ófært að halda þessum
ferðamáta áfram til eilífðarnóns
— það var ekki sanngjarnt gagn-
vart félaginu eða ieikmönnum.
Án þess að láta nokkurn mann
vita ákvað ég að reyna sjálfan
mig og ásamt Louis Edward
heitnum, sem komið hafði inn í
stjórn félagsins eftir slysið, fór
ég um borð í flugvél til Rotter-
dam frá Ringway.
Þetta var ekki nema klukku-
stundar flug en þrátt fyrir
nokkra koníakssnapsa tókst mér
ekki að róa mig niður. Það var
engu betra á heimleiðinni en
mér hafði þó tekist að yfirvinna
mesta óttann.
Ég held að það sé rétt að
minnast á samúðina, sem finna
mátti um allt iandið eftir slysið í
Miinchen. Ég verð að viðurkenna
aö ég var ekki í jafnvægi til að
leiða hugann að slíku fyrst á eft-
ir, en hef síðan gert mér grein
fyrir því að á þeim tíma var til
fólk sem fannst Manchester Un-
ited vera vorkennt einum of mik-
ið.
Ég get að sjálfsögðu aðeins
dæmt fyrir sjálfan mig og get
sagt það að ég lenti aldrei í þess-
ari samúðarbylgju, sem skall á
landinu og ég sá aldrei að félagið
hagnaðist á henni. Um leið og ég
var tekinn við aftur komst að-
eins eitt að í huga mér — að
byggja upp liðið á ný. Þó svo Un-
ited hefði komist á Wembley og
hafnað í 2. sæti í 1. deildinni ári
síðar, gerði ég mér grein fyrir
því að geta liðsins var ekki sam-
svarandi mikil. Það yrði að
leggja hart að sér til að ná okkar
fyrri getu.
Fólk hefur verið mér svo vin-
samlegt og sagt að ég hafi verið
jafnsterkur í því að meðhöndla
fólk og í stjórnun knattspyrnufé-
lags. Sumir hafa jafnvel haldið
því fram að ég væri betri í al-
menningsteng8lum en í knatt-
spyrnunni. Það eina, sem ég get
sagt, er að ég stefndi aldrei að
því að verða einhver sérfræðing-
ur í almenningstengslum —
markmið mitt var að byggja upp
gott lið. Ég gerði mér hins vegar
grein fyrir því að aðrir — þar á
meðal blaðamenn — voru hluti
af velgengninni og umgekkst þá
þar af leiðandi með virðingu.
Ég reyndi eðlilega að ná sem
bestri samvinnu við alla aðila án
þess að kasta hugsjónum félags-
ins fyrir róða. Það komu tímar
þegar biöðin vildu fá að vita um
einstaka hluti og ef ég gat hjálp-
að þeim þá gerði ég það. Það
komu líka tímar þegar ég áleit
ég þyrfti að haida hlífiskildi yfir
félaginu. Ef einhver stillti mér
upp við vegg og kom með spurn-
ingu, sem útilokað var annað en
að svara, gerði ég það án þess að
reyna að leiða viðkomandi á
villigötur. Ég laug aldrei að
blaðamönnum.
Eftir Múnchen-slysið komst
aðeins eitt að í huga mér: að
endurreisa Manchester United.
Ég leitaði hjálpar hjá góðum
mönnum þegar ég taldi ástæðu
til slíks og á meðal þeirra, sem
voru mér ákaflega vinsamlegir,
voru t.d. Santiago Bernabeu, for-
seti Real Madrid. Rétt eina flug-
ferðina flaug ég af stað til Madr-
id til þess að eiga viðræður við
Bernabeu. Ég áleit það nauð-
synlegt að halda nafni Man-
chester United á lofti. Ég spurði
Bernabeu hvort hann væri reiðu-
búinn að láta Real Madrid leika
gegn okkur á Old Trafford í vin-
áttuleik.
Ég var heiðarlegur gagnvart
honum og sagði: „Við eigum enga
peninga og ég skil vel ef þú neit-
ar okkur. Ég veit að Real getur
farið fram á stórar fjárupphæðir
fyrir einn leik erlendis.“ For-
maðurinn velti málinu fyrir sér
um stund og féllst síðan á að
leika við okkur gegn því að við
greiddum öll útgjöld Real. Hann
stóð við sitt.
Þetta atvik var tveimur árum
eftir slysið og við áttum enn erf-
itt uppdráttar og ég gleymi
aldrei þeim velvilja sem Real
sýndi okkur. Rétt eins og ég
gleymi ekki öllum þeim sem
sýndu okkur hlýhug á þessum
árum.
Ég vil að endingu bæta því við
frásögn mína um atburðina í
Miinchen að ég hef ekki reynt að
mikla sjálfan mig á einn eða
annan hátt og reynt að gera
einskonar dýrling úr sjálfum
mér. Slysið átti sér stað — og
milljón sinnum hef ég óskað þess
að svo hefði aldrei orðið. Þessi
atburður er óaðskiljanlegur frá
ferli mínum sem framkvæmda-
stjóri Manchester United. Það
má ekki gleyma því og ég hef
aðeins sagt frá hlutunum eins og
þeir í rauninni gerðust."