Morgunblaðið - 06.08.1982, Qupperneq 29
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. ÁGÚST 1982 2 9
„Veröld án vopna“
Hvítasunna 1982 í Kaupmannahöfn
Hin svonefndu „átök“ í Ar-
abalöndum og á Falklandseyj-
um, það er að segja styrjaldir,
morð og manndráp á þessu vori,
settu sérstakan blæ á hátíðahöld
hvítasunnunnar í Kaupmanna-
höfn í þetta sinn. Fullyrða má að
allsherjar andúð og viðbjóður
gagnvert þessum atökum hafi
einkennt allt í borginni þessa
daga, allt frá predikunum þeirra
presta í kirkjunum, sem ekki
rígbinda sig við bókstaf löngu
iiðinna alda og allt til blaðanna,
sem boðin voru og borin til sölu
á torgum og gatnamótum.
Sama má segja um götulíf og
fjölbreyttar samkomur.
Allt virtist gert alls staðar til
að vekja fólk til umhugsunar um
heimsku og grimmd styrjalda,
og þó einkum þeirra, sem etja og
hvetja til slíkra átaka í morðum,
manndrápum, slysum og eyði-
leggingu, sem þær valda, og þó
ekki síður því hatri og hefndar-
þorsta, sem þær orsaka í vitund
manna og þjóða jafnvel árum og
öldum saman í nútíð og framtíð.
Það var engum þeirra hlíft,
sem etja pegnum sinum enn einu
sinni út í slíkt brjálæði, hvort
sem þeir höfðingjar og leiðtogar
voru fjær eða nær í austri og
vestri, konur eða karlar.
Ekkert vakti samt eins mikla
athygli í þessum sérstæðu
hátíðahöldum hvítasunnunnar
og hið svonefnda „karnival" eða
kjötkveðjuhátíð, sem fór fram
með geysifjölmennum skrúð-
göngum einkum unga fólksins í
alls konar gervum og búningum,
sem áttu að tákna almenna
þátttöku allra þjóða og kyn-
kvísla, þar sem bæði svartir og
hvítir, gulir og rauðir, ríkir og
fátækir ættu jafnan rétt til frið-
ar og frelsis. Þar skipti ekki máli
uppruni né ætterni, trú né
tungumál. En „friður og frelsi“
öllum til handa var kjörorð og
yfirskrift þessarar göngu og
allsherjar hátíðahalda, hópa,
sem fylltu hvert stræti og torg
iðandi, marglitu mannhafi, með
söngvum, hljóðfæraslætti og
ræðuhöldum.
Ennfremur var bæði efni
söngva og búninga ætlað að
minna á sögulegan uppruna og
rætur þjóðmenningar og alls
konar tákn, sem tekin voru úr
lífi dýra, fugla og fiska, enn-
fremur úr þjóðsögum og ævin-
týrum. Allir eitt gegn öflum
stríðs og sundrungar, skyldi vera
orkan og taugin, sú mikla orka og
óslítandi taug, sem tengdi alla í
samstöðu gegn stjórnvöldum,
sem vildu etja þjóðum eða skipa
út í ófrið og styrjaldir.
Ekki fór þó svo að allir yrðu
einhuga um efni, form og fram-
gang þessara miklu og hátíðlegu
strætavakningar á hvítasunnu-
dag.
Sumir og þar á meðal einkum
kirkjuleg félagasamtök, töldu
allt þetta yfirdrifna brölt hrein-
ustu skömm og forsmán á einni
mestu hátíð ársins, sjálfum af-
mælisdegi kirkjunnar.
Vitnað var til laga, bæði gam-
allar og nýrrar löggjafar um
helgihald og brot á helgihaldi,
þar sem jafnvel sá tími, sem sér-
staklega væri helgaður guðs-
þjónustum kirkjunnar væri
notaður í annað eins prjál og
aumasta hégóma. Aðrir töldu
þvert á móti að hvítasunnan
væri fyrst og fremst hátíð vors
og vakningar. Og þar ætti æskan
einmitt að leita sér verkefna til
að berjast og vinna gegn ófriði
og sundrung í heilögum anda
sameiningar, samstöðu og sam-
starfs allra þjóða og stétta, utan
og ofan við allt kynþáttahatur,
hleypidóma, stéttahatur og trú-
arbragðadeilur. Andi lífsins yrði
settur æðstur.
Þar væri beinlínis heilagur
andi og kraftur Krists að ná tök-
um á æskulýð þjóðanna til að
standa gegn herkvaðningu og
hertækni undir yfirskriftinni:
Vopnin burt úr veröldinni. Eitt
var víst og til mikils sóma fyrir
allan þennan múg: Þar bar
hvergi á drykkjuskap né eitur-
neyzlu. öll umgengni bar vott
um þá alvöru og dýpt, sem mál-
efni einingar og friðar ofar öll-
um landamærum ætti að skapa
og hefði nú þegar mótað í vitund
þátttakenda.
Umgengni var sögð til slíkrar
fyrirmyndar, að ekki hefði verið
eftir skilið neitt drasl á götum
og torgum fremur en á venju-
legum sunnudegi. Og sumir
töldu alla borgina óvenjulega
hreina eftir þessa hátíð.
Og þá hófst einmitt tímabil
undir yfirskrift á hverjum
strætisvagni og á helztu auglýs-
ingastöðum:
Kaupmannahöfn hrein borg.
En bezta ræðan eða ávarpið,
sem flutt hafði verið í tilefni
þessara æskulýðsframkvæmda
var túlkuð í einhverju dagblað-
anna eitthvað á þessa leið:
„Stöndum öll saman gegn
brjáluðum valdhöfum, sem
framleiða gereyðingarvopn og
etja fólki út í morðæði styrjalda
og haturs.
Gleðjumst yfir hverri friðar-
göngu, hverri hreyfingu og við-
leitni til eflingar friði á jörðu.
Þar ættu engin landamæri, ekk-
ert járntjald að verða þröskuld-
ur í vegi æskunnar til samstöðu
og samstarfs.
Aldrei að víkja fyrir kröfum
og kalli stríðsherranna, sem
kalla í þjónustu dauðans.
Ekkert er æsilegra og ógeðs-
legra en allt hjalið og ræðurnar
um frægð og dýrð hernaðar og
hertækja, þar sem einhver einn
keppir eftir mestri orku til eyð-
ingar öllu og öllum og skipar
öðrum hið sama.
Ekkert er meiri blekking en
ræður þeirra ungmenna, sem af
mikilli mælsku hrósa hernaði og
segja:
„Allir í stríð, annars eykst at-
vinnuleysið daglega með öllu
sínu „böli og örbirgð".
Hvílík fjarstæða.
En látum herkvaðningu og her
í friði. Allt í lagi. En umsköpum
hann, eignumst nýtt takmark,
ný viðfangsefni. Höfum okkar
hermenn. En gjörum þá að her-
fylkingum friðarins til verndar
lífi og eflingar alls sem grær, en
ekki til að drepa, eyða og kvelja.
Myndum herfylkingar friðarins,
sem fara land úr landi með vopn
sín. Þau vopn eru nýtízku jarð-
yrkjuverkfæri, tól, vélar og tæki til
að breyta eyðimörk í aldingarða,
auka þekkingu og tækni frum-
stæðra þjóða, skilning þeirra á
þjóðlöndum sínum og auðæfum
við
gluggann
eftirsr. Árelius Níelsson
fólgnum í moldu og jarðvegi,
hafi og vötnum, en ekki sízt í
eigin sál og vitund.
Hefjum þannig hernað gegn
hungri og eyðingu. Plöntum með
þessum nýju fylkingum friðar-
sveitanna akra, skóga og aldin-
garða og sköpum næga atvinnu um
allan heim bæði á landi og sjó, í
borgum og sveitum. Bjóðum
slíka hernaðaraðstoð hvarvetna
þar sem hennar er þörf, sem
mun vera víða, einkum í þróun-
arlöndum.
Ekki má gleymast, að herfylk-
inga, sem vinna andleg störf,
leiðbeina, kenna og sýna, hvernig
”þiggja skal og nota hina verk-
legu og tæknilegu hernaðarað-
stoð, er ekki síður þörf. Það hef-
ur oft sannast gagnvart beinum
matar- og peningasendingum til
þessara landa.
Hins vegar hafa nokkrar þjóð-
ir og samtök nú þegar hafið slíka
friðarsókn, sem hér er bent á,
einkum í sambandi við kristni-
boð, en einnig til að kenna jarð-
rækt, iðnað og fiskveiðar á
tæknilegan hátt og víða gefist
vel.
Auðvitað verður spurt, hver og
hvernig á að kosta slíkan hern-
að?
Svarið er: Úr sömu sjóðum,
sem nú kosta vopnaframleiðslu
og fjöldamorð, sem nefnt er stríð
og hernaður til að eyða og deyða.
Svo ætti að láta heiðursmerkj-
um og „medalíum" rigna yfir þá
og þær, því þarna yrðu ekki síður
konur að verki, sem bezt standa
sig í þessum friðarhernaði og
fræðslu um sannleika og fram-
farir. Frelsa þannig flest manns-
líf, í stað þess að nú og um aldir
sögunnar hafa heiðursmerkin
fallið í skaut þeirra, sem með
ráðum og dáðum hafa orðið
flestum að bana og mest tjón
unnið.
Það eru misvitrar manneskj-
ur, sem eru hreyknar og stoltar
yfir því að synir þeirra, eigin-
menn og feður eru „felldir" í
vopnabraki og orrustum.
Þar er ekki um eðlilegan
dauða að ræða. Þeir eru flegnir
og tættir í sundur, sprengdir og
brenndir í hel út af tilbúnum
vandamálum sem hver menning-
arþjóð og heilbrigður maður á að
leysa og getur leyst með hugsun
og orðum, góðvild og réttlæti á
skynsamlegan hátt.
Verum samtaka um að næsta
kynslóð heyi hernað til verndar
og eflingar lífi undir einkunnar-
orðunum: „Veröld án vopna."
„Eflum og verndum gróandi líf
í hverju landi." Förum heldur í
fangelsi en að hlýða herkvaðn-
ingu.
Reykjavík á
Jónsmessunótt 1982.
Árelíus Nielsson
Jórt Jónsson list-
málari — Kveðjuorð
Kveðja til afa og vinar.
Fæddur 27. september 1890
Dáinn 14. júlí 1982
Jón Jónsson listmálari lést þann
14. júlí síðastliðinn á nítugasta og
öðru aldursári. Við hjónin urðum
aðnjótandi hlýju og vináttu þessa
dagfarsprúða manns. Að baki
blíðu brosi og hlýju handartaki
bjuggu hæfileikar sem fáir búa yf-
ir, hæfileiki til að tjá fegurð um-
hverfisins, „hann þurfti ekki á
sinn hátt að fara yfir lækinn til
þess að sækja vatnið" vestur á
Seltjarnarnes, upp að Hólmsá,
austur á Þingvöll og einnig var
Esjan, Hengillinn og fjallahring-
urinn umhverfis Reykjavík honum
hugleikinn. Við hjónin urðum þess
aðnjótandi að aka honum í nokkur
skipti á þessa staði og fylgjast
með honum og handbragði hans er
hann festi það, sem hann sá og
skynjaði, á pappír með litum.
Frá því að ég man eftir mér
fyrst, sótti ég í hjartahlýjuna hjá
afa og ömmu á neðri hæðinni en
amma dó þegar ég var átta ára,
þannig að afi er mér nær í minn-
ingunni sem barn og síðar á ungl-
ingsárum mínum. Það var ósjald-
an sem hann skákaði að mér smá-
ræði sem kom sér vel. Það kom
fyrir að ég þjónaði honum í for-
föllum móður minnar og minnist
ég þess alltaf hvað hann var
þakklátur fyrir litið. Þannig var
afi minn, hann skildi það vel að
það sem honum munaði lítið um
var oft mikið fyrir aðra.
Okkar vinátta hófst fyrir sex
árum þegar ég kynntist konunni
minni sem var afabarn hans.
Hann tók mér strax með sinni al-
kunnu hlýju og þrátt fyrir mikinn
aldursmun sem á okkur var, varð
þröskuldur kynslóðabilsins aldrei
í vegi okkar. Við tefldum saman
og höfðum gaman af. Mér til undr-
unar var Jón það skarpur { sinni
taflmennsku að ég mátti hafa mig
allan við að halda í við hann, þrátt
fyrir hans háa aldur. Ég á margar
góðar minningar frá þeim við-
skiptum okkar og umræðum um
sígilda tónlist en Bach var honum
sérstaklega hugleikinn.
Maðurinn á bak við listamann-
inn, afi og vinur okkar, skildi eftir
veganesti handa okkur sem er og
verður okkur ómetanlegt á lífsleið
okkar.
Blessuð sé minning hans.
f máttugum mrnrfitofrum
mctwt saga og IjM
l»»í M þ»r streyma lundsiiu litir
sem lifanrfi geislaflM.
Kn arfeins örfáir þekltja
það afl sem i litum býr
þú gafst okkur gleöi þina
sem gullfalleg ævintýr.
IJ.
Arnfríður Jónsdóttir og
Guðmundur ö. Ingólfsson.
Þess vegna
þarftu ÞOL
á þakið
ÞOL er einstök málningartegund, sem
er sérhönnuö fyrir bárujárnsþök
á íslandi.
VEÐURHELDNI OG MÝKT
eru þeir höfuðkostir ÞOLS, sem sérstök
áhersla hefur verið lögð á, vegna:
• fádæmrar endingar við mikið veður-
álag, svo sem slagregn. sem er sér-
einkenni íslensks veðurfars, og
• einstaks viðnáms gegn orkuríkum
geislum sólar og þeim gífurlegu hita-
sveiflum, sem bárujárnsþök verða fyrir í
sólskini, snjó og frosti.
Notaðu því ÞOL á þökin og aðra járn-
klæðningu. Kynntu þér leiðbeiningar fyrir
málun. Yfir 20 ára reynsla sannar gæðin.
Fjölbreytt litakort fæst í næstu málningar-
vöruverslun.
málning'f
VANTAR ÞIG VINNU
VANTAR ÞIG FÓLK
O
I>1 AI GLYSIR HI AI.I.T
LAND ÞKGAR Þl Al'G-
I.YSIR I MORGVNBLADIM