Morgunblaðið - 07.08.1982, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. ÁGÚST 1982 23
Ef Drottinn byggir
ekki húsið þá erfiða
smiðirnir til einskis
Ræða Gísla Sigur-
björnssonar forstjóra
á Skálholtshátíð
Herra biskup, háttvirtir
áheyrendur.
Mér hefur veitzt sá heiður og
sú ánægja að fá að flytja hér í
Skálholtskirkju ávarp í tilefni
árs aldraðra, sem nú er minnzt
hér á landi. Fyrir þetta færi ég
innilegar þakkir.
í byrjun þessarar aldar var
talað um öld unga fólksins.
Börnin, æskan, það var framtíð-
in — nýir tímar — framfarir á
öllum sviðum. Og nú var hafizt
handa að búa í haginn fyrir fólk-
ið, sem átti að erfa landið.
Ungmennafélögin, Vormenn Is-
lands, ótal margt var gert —
ekki aðeins í okkar landi, heldur
víðs vegar um lönd.
Umskiptin frá aldamótunum
síðustu eru ævintýri líkust.
Aldrei áður höfðu slíkar breyt-
ingar orðið á svo ótal sviðum.
Við, sem erum komin á efri ár,
munum tímana tvenna. Þannig
verður það vonandi áfram.
Kyrrstaða, stöðnun, felur í sér
dauða — að standa í stað á tím-
um hraða, framfara og tækni er
afturför.
Og nú er komið að því, að við
verðum að hugsa meira og betur
um eldra fólkið — ástæðan er
afar einföld — það hefur verið
vanrækt of lengi — látið eiga sig
— nú er komið í óefni, þrátt
fyrir allar framfarir og tækni.
Á öllum tímum hefur kirkjan
verið athvarf og skjól smælingj-
anna, þegar hún fetar í fótspor
Hans. Biskupssetrin á Hólum og
í Skálholti voru griðarstaðir,
hæli og öryggi lítilmagnans, fá-
tækra og sjúkra — þar var aldr-
aða fólkið fjölmennast. Síðar
voru það klaustrin og nú í seinni
tíð er kirkja íslands farin að
sinna líknar- og mannúðarmál-
um meira en oft áður. Kirkjan er
líkarstofnun andlega og líkam-
lega talað.
Það væri að bera í bakkafullan
lækinn, ef ég færi að tala um
hvernig málum aldraðra er kom-
ið hjá okkur t dag, svo mikið hef-
ur verið skrifað í blöðin, rætt um
þau í útvarpi og myndir sýndar í
sjónvarpi. Ber að fagna þessum
áhuga, sem virðist vera hjá ýms-
um um velferð aldraðra, og hefði
sá áhugi vissulega mátt koma
fyrr og sjást oftar í verki — en
betra seint en aldrei.
Að vísu er þetta ekkert nýtt. Á
fjögurra ára fresti er minnzt á
þetta fólk, enda hefur það ennþá
kosningarétt. Nú skal allt gert
fyrir alla, öllu lofað, sama sagan
endurtekin. Hvað svo úr öllu
verður er aftur önnur saga. En
nú er runnið upp ár aldraðra og
er vonandi, að það verði í raun
málum aldraða fólksins til vel-
farnaðar.
Fátt nýtt kemur fram, kröfur
til annarra frá fólki, sem hefur
haldið að sér höndum, en nú á
hinn að gera það, sem ógert hef-
ur verið. Að mati þeira margra
er flest ógert eða/ og vangert, og
nú skal taka til hendinni.
Svampur gleymskunnar er dreg-
inn yfir flest, sem gert hefur
verið í þessum efnum — en sú
þjóð, sem gleymir sinni fortíð —
hver verður hennar framtíð?
Þó skal minnzt á nokkrar
staðreyndir, sem erfitt er að
komast hjá nema á einn veg —
með þögn. En á ári aldraðra
verður sagt frá því, að fyrsta
elliheimilið tók til starfa á ísa-
firði árið 1921, en í Reykjavík
1922. Þrjátíu árum síðar í
Hveragerði og árið 1957 kom
Hrafnista. í vor tók Hjúkrun-
arheimili aldraðra í Kópavogi til
starfa. Ótal margt hefur verið
gert, íbúðir fyrir aldraða reistar
víðs vegar í landinu, sjúkrahús,
hæli, heilsugæslustöðvar —
endalaus upptalning, sem gleym-
ist jafnóðum.
Tryggingalöggjöfin, sem sett
var árið 1936 breytti ótrúlega
miklu og síðar hefur þeirri lög-
gjöf verið breytt og hún endur-
bætt mörgum sinnum. Ný lög-
gjöf um þessi mál öll er á leið-
inni.
Á seinni árum hefur fjöldi
íbúða, hentugar eldra fólki, verið
reistar fyrir almannafé, eins og
áður segir. Alls konar þjónustu
fær fólkið, ef á þarf að halda,
enda hefur sú stefna ríkt hjá
forráðamönnum þjóðarinnar, að
ekki skuli reist elliheimili, held-
ur hjálpa fólkinu til að vera sem
lengst í heimahúsum. Hjálp við
„Þegar tekizt hefur aö
vekja þá öldu líknar og
mannúðar, það afl,
sem á bak við er,
Kirkju Krists, þá þurf-
um við hér á landi ekki
að hafa áhyggjur af
okkar aldraða fólki
eða öðrum, sem þurfa
á hjálp að halda.“
heimilisstörf, hjúkrun, heim-
sendur matur og alls konar þjón-
usta. Allt er betra, að þeirra
dómi, en að fólkið fari á elli-
heimili. Þetta er ekkert nýtt,
þannig er það víða um lönd, en
þó held ég, að nokkur breyting sé
að verða þar á. Einveran, örygg-
isleysið skiptir svo miklu máli
fyrir fólkið, það gleymist svo oft.
En hvað getum við gert öldr-
uðum til hjálpar? Eflaust er það
ótal margt, en hér verður aðeins
rætt um eitt atriði, sem mér
finnst skipta megin máli.
Við þurfum að efla starfsemi
kirkjunnar í líknar- og mannúð-
armálum, bæði fyrir aldna sem
unga. Þegar tekizt hefur að
vekja þá öldu líknar og mannúð-
ar, það afl, sem á bak við er,
Kirkju Krists, þá þurfum við hér
í landi ekki að hafa áhyggjur af
okkar aldraða fólki eða öðrum,
sem á hjálp þurfa að halda.
Samstarfið við kirkjunnar
menn hefur ávallt verið talsvert
og aukizt verulega síðari árin —
en kvenfélög safnaðanna í
Reykjavíkurprófastsdæmi láta
starfsemi fyrir aldraða mikið til
sín taka, einnig önnur kvenfélög
og félagasamtök víðar í landinu,
og er mér ljúft og skylt að þakka
öllu þessu fólki samstarf, skiln-
ing og áhuga. Við þurfum að
finna leiðir til þess að geta
hjálpað mörgum, án þess að það
kosti mjög mikið. Við þurfum að
gera meira fyrir minna. Við get-
um ekki komizt hjá þeirri stað-
reynd, að peninga þarf til
margra hluta — en betra en
nokkrir peningar er áhugafólkið,
sjálfboðaliðarnir, sem ávallt eru
Gísli Sigurbjörnsson á Skálholts-
hátíð.
reiðubúnir til að rétta hjálpar-
hönd. Orðin samhjálp og sjálf-
hjálp koma oft fyrir í ræðu um
líknar- og mannúðarmál. Á sín-
um tíma kemur út bókin „Hver
hjálpar hverjum?", þar sést
hversu mörg þau eru í landinu,
sem vinna að þessum störfum —
og samt sem áður er kallað til
frekari átaka og starfa — þetta
er endalaust. .
Brautryðjendanna er minnzt
með þakklæti og virðingu, störf
þeirra hafa orðið mörgum til
hjálpar og blessunar.
Fyrir mörgum árum var lagt
fé á sparisjóðsbók, sem er i
vörzlu biskupsstofu, með ósk um
að afhenda hana þeim söfnuði
kirkjunnar, sem fyrstur kæmi
upp og starfrækti heimili fyrir
aldraða. Bókin er enn ósótt.
I ársbyrjun 1981 var nokkurt
fé afhent dómprófastinum í
Reykjavíkurprófastsdæmi ^ í
sama tilgangi, en þó fylgdi tima-
setning — þetta heimili skyldi
taka til starfa fyrir 1. janúar
1983. Ef ekkert yrði úr, þá skyldi
fjárhæðin ásamt vöxtum renna í
framkvæmdasjóð prófastsdæm-
isins. Enn er óvíst hvort úr
framkvæmdunum verður.
Sumardvöl fyrir aldraða er á
vegum kirkjunnar að Löngumýri
í Skagafirði, einnig sumarbúðir
fyrir yngri sem eldri að Vest-
mannsvatni í Suður-Þingeyjar-
sýslu. Ýmis bæjarfélög og fé-
lagasamtök reka einnig slíka
starfsemi, að ótöldum öllum
sumarferðum innanlands sem
utan. Allt þetta starf er að verða
mikið að vöxtum og er mikið
fagnaðarefni. Þrátt fyrir allt,
sem mér finnst ganga svo seint
— þá gerist margt. Ástæðan
fyrir því, að mér finnst svo oft,
að litlu sé áorkað getur verið sú,
að eftir því sem árin verða fleiri
þá styttist tíminn og allt þarf að
gerast svo fljótt. Ekkert skapar
meiri gleði en það að sjá árangur
í starfi.
Hvað hægt er að gera frekar í
þessum málum er spurt. Margt
er óleyst, en eitt er erfiðast — að
fá fólk til þess að vinna fyrir
aðra. Mannúðin — hvar er hún?
— líknarstarf krefst skilnings og
fórnfýsi, sem oft er svo erfitt að
fá. En ég held, að ein leið sé fær,
sem myndi verða mörgum til
hjálpar og blessunar. Hér á ég
við að koma upp og starfrækja á
vegum safnaða kirkjunnar dval-
arheimili fyrir lúna og aldur-
hnigna, oft vinafáa einstæðinga.
Þetta væru sjálfseignar-
stofnanir, líkt og gert var fyrir
60 árum. Sólsetur-heimilin
þyrftu ekki að vera stór, rúm
fyrir 15—20 manns. Friðsælt og
öruggt athvarf, þar sem sam-
hugur og skilningur ríkti. Allt
heimilisfólkið tæki til hendi,
hjálpaði hvert öðru, um leið og
það hjálpaði sér sjálft. Þarna
dveldist fólkið ævikvöldið, og
það myndu allir reyna að gera
það friðsælt og blessunarríkt.
I líknar- og mannúðarstörfum
þarf ekki síður en á öðrum svið-
um á skipulagningu og stjórnun
að halda — án þess verður oft
lítið úr miklu. Þess vegna yrði
haft samband á milli Sólsetur-
heimilanna og þau starfræktu
sameiginlega sjúkraheimili fyrir
sitt fólk, sem ekki yrði er unnt
að annast nema í sjúkrahúsi eða
sjúkraheimili.
Ræðan, sem presturinn hélt
var einstæð og minnisstæð.
Texti hans var „Líkklæðin hafa
enga vasa.“ Árangur stórkost-
legur — fyrsta Sólsetur-heimil-
ið.
Endalaust má ræða þessi mál
— hvað gera skuli öldruðum og
öðrum til hjálpar. Hver það ger-
ir, skiptir ekki máli, heldur það
eitt, að það sé gert strax — aldr-
aðir hafa ekki tíma til að bíða —
og biðin verður oft of löng.
Hjálpar- og líknarstörf þarf
að auka — öldruðum þurfum við
að hjálpa. Reynt er með löggjöf
að bæta úr, nefndir og ráð eru
skipuð, skipuleggja skal allt og
alla — og getur það verið gott,
að vissu marki. En eitt er nauð-
synlegt — að líknar- og mannúð-
armálin séu unnin I anda Hans
— án Hans er þetta allt svo von-
laust.
Að lokum þetta. í öllu líknar-
og mannúðarstarfi má aldrei
gleymast, að ef Drottinn byggir
ekki húsið, þá erfiða smiðirnir
til einskis.
raöauglýsingar — raöauglýsingar — raöauglýsingar
tilkynningar
Lokað vegna sumarleyfa
frá 9. ágúst til 23. ágúst.
Eyjólfur K. Sigurjónsson,
löggiltur endurskoöandi,
Flókagötu 65, simi 27900.
Brúnn hestur í óskilum
Skaröi, Landmannahrepp, 6—8 vetra gam-
all, mark biti aftan, stand fyrir aftan hægra
og stand fyrir aftan vinstra meö bleikum
eyrnamerkisbút nr. 150. Ef réttur eigandi hef-
ur ekki gefið sig fram fyrir 17. ágúst, veröur
hesturinn seldur í Skarði, þriöjudaginn 17.
ágúst kl. 14.00.
Hreppstjóri Landmannahrepps.
Lokað vegna sumarleyfa
Lögfræöiskrifstofa mín veröur lokuö vegna
sumarleyfa frá 6. ágúst til og meö 29. ágúst nk.
Þóröur S. Gunnarsson hdl.,
Óöinsgötu 4, sími 19080.
fundir — mannfagnaöir
Kirkja Krossins Keflavík
John Peterson hefur biblíulestur í dag kl.
14.00. Almenn samkoma í kvöld kl. 20.30.
Ræðumaður John Peterson. Allir velkomnir.
Vinningsnúmer
í ferðahappdrætti
5. bekkjar MR
komu á eftirgreind númer:
1. 2833
3. 2396
5. 2174
7. 3535
8.-10. 3245
2. 5215
4. 4871
6. 3352
7. 3535
4174 1167.
Síldarsaltendur
Til sölu er mjög góöur síldarsöltunar-út-
búnaður, ný hausskurðar- og slógdráttarvél
á vinnupalli, síldarband fyrir handsöltun og
bjóð, grindur fyrir síldartunnur, tunnuveltir á
lyftara og margt fleira.
Upplýsingar í síma 99-3877, 99-3870 og 99-
3725.