Morgunblaðið - 22.08.1982, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982
/
I/eiðanfrurHinenn i Kldeyjarferðinni standandi frá vinstri: örn Harðarson, Jón Arason, Páll Keynisson,
Haraldur í.eir lllöðversson, Olgeir Sigmarsson, Valur Andersen, Arni Johnsen, Hörður Guðjónsson, Trausti
fuglamerkingamaður, Hjálmar R. Bárðarson og Sigurður Sigurbergsson (Siggi minkur), sem fyrstur kom á
brún í þessari ferð. Sitjandi frá vinstri: Halldóra Filippusdóttir, Hlöðver Johnsen, sem fór síðast i Eldey á
árunum fyrir 1940, l>orkell llúnbogason, Kagnar Jónsson, Páll Steingrímsson, Hörður Hilmisson.
Myndin er tekin frá brún fyrir ofan leiðina upp, 70 netra þverhnlpt bjarg bmO ajó og urð fyrir neðan.
LjÓHinyndir Mbl. Ragnar Axelwwn.
Eldeyjarleiðangurinn
tókst með ágætum
SJÓNVAKI’SKVIKMYNI) var unnin, á
sjöunda hundruð súlur merktar, jarð-
vegssýni tekin og súluungar skornir úr
veiðarfa'radra'sum á ha-lum sínum í fjöl-
mennum og fjölþa-ttum leiðangri Arna
Johnscn í Eldey á föstudag, en alls klifu
IX menn Eldey. I'etta er í annað skipti á
liðlcga 40 árum sem Eldey er klifin, en
vanir bjargmenn úr Vestmannaeyjum
vnru hclmingur leiðangursmanna.
Eerðin upp 70 metra hátt þverhnípt
hjargið tók liðlega 4 klukkustundir, en
vegna fjölmennis leiðangursmanna og
takmarkaðs tima brugðu bjargmenn á
það ráð að hnýta saman létta álstiga og
hnýta þá í festingar sem unnt reyndist
að koma fyrir á erfiðasta kafla leiðar-
innar, efsta hlutanum þar sem þarf að
klifra 15 metra í berg, sem slútir fram.
Var það ævintýraleg staða að sögn leið-
angursmanna að sjá stigann, lóðréttan
og lausan frá berginu nema efst og
ncðst, en þetta munaði því að tími
vannst til að merkja á sjöunda hundrað
súluunga undir stjórn Ragnars Jóns-
sonar, læknis.
Farið var á bátum úr Höfnum í
ágætu veðri, en leiðangursmenn höfðu
læðið leiðis síðan sl. mánudag. Leiðang-
ursmenn dvöldu um 6 klukkustundir
uppi á eynni við þau störf sem þurfti að
vinna, en komið var til baka í Hafnir
laust eftir miðnætti í fyrrakvöld.
Fyrsta konan sem klífur Eldey var með
i þessum leiðangri, Halldóra Filippus-
dóttir, flugfreyja hjá Flugleiðum.
Bjargmennirnir í leiðangrinum voru
Sigurður Sigurbergsson, Valur Ander-
sen, Þorkell Húnbogason, Haraldur
Geir Hlöðversson, Hlöðver Johnsen,
Hörður Guðjónsson, Hörður Hilmars-
son og Ragnar Jónsson auk leiðangurs-
stjóra. Aðrir þátttakendur í leiðangrin-
um voru kvikmyndatökumaður sjón-
varpsins, Órn Harðarson, Páll Reynis-
son, kvikmyndatökumaður, og Jón
Arason, hljóðupptökumaður, Ragnar
Axelsson, Ijósmyndari Morgunblaðsins,
Páll Steingrímsson, kvikmyndatöku-
maður, Hjálmar Bárðarson, Olgeir Sig-
marsson, jarðfræðingur, og Trausti,
fuglamerkingamaður úr Stykkishólmi.
A annað hundrað þúsund súlur eru í
Eldey sem hýsir stærsta súlubæli í ver-
öldinni, en leiðin upp bergið í Eldey er
talin ein erfiðasta bjargleið á íslandi
m.a. vegna þess hve bergið er víða
ótraust.
Ragnar og Olgeir við fuglamerkiagar, ea þaó er mikill darraðardans.
Þórshafnartogarinn umtalaði, Stakfell, fékk fimm guðlaxa í trollið á dögunum og sjást þeir hinir pattaralegustu
á þessari mynd. Því miður sjást litir fisksins ekki, en hann er hinn skrautlegasti.
„Guðlaxaár“
Matreiðslumenn á veitingahúsinu „Potturinn og pannan“ taka á móti
einum guðlaxinum.
(Ljósm. Þorkell Ouðfinnsson.)
GUÐLAX hefur verið til umræðu
eftir að Morgunblaöið í vikunni
birti frétt þess efnis, að Hvanney
frá Hornafirði hefði þá nýverið
landað fjórða eintakinu af ís-
landsmiðum af þessari „sjald-
gæfu“ fiskitegund. Ekki stenzt
þessi frétt blaðsins nú alveg og á
það má benda, að það herrans ár
1730 voru að minnsta kosti fjórir
guðlaxar komnir á land hérlendis,
samkvæmt Bjarna Sæmundssyni,
en hann greinir frá þessu í bók
sinni „Fiskarnir".
Gunnar Jónsson, fiskifræðing-
ur, sagði í samtali við Morgun-
blaðið, að sum ár væru greini-
lega meiri „guðlaxaár" en önnur.
Þetta ár sagði hann að telja
mætti til slíkra, því talsvert hef-
ur verið um, að sjómenn hafi
fengið guðlaxa í troll og einnig
hefur það komið fyrir, að guð-
laxa hefur rekið á land. Gunnar
sagði, að aðalfæða guðlaxa væri
smokkfiskur og það færi því oft
saman, að „guðlaxaár" væri
einnig „smokkfiskaár" og gæti
því orðið vart smokkfisks með
haustinu.
Guðlax þykir góður til matar
og a.m.k. þrjú veitingahús í
Reykjavík tryggðu sér guðlaxa,
sem togarar hafa veitt hér við
land upp á síðkastið. Ekki er að
efa að matargestir kunna vel að
meta bragðið af guðlaxinum þeg-
ar hann hefur verið matreiddur
og fram borinn eftir kúnstarinn-
ar reglum.
I riti Bjarna Sæmundssonar,
Fiskarnir, segir svo frá heiti
fisksins: „Islenzka nafnið er
ævagamalt, er nefnt í Eddu og
bendir það á, að menn á Norður-
löndum hafi snemma veitt þess-
um tilkomumikla og fagra fiski
eftirtekt og valið honum hið
virðulegasta nafn.“
Guðlaxinn er stór fiskur, getur
orðið 150 eða jafnvel 180 sm
langur og vegið 70 kíló eða
meira. Guðlax þykir skrautlegur
mjög á lit, ofan á höfði og baki er
hann dimmblár, á hliðum græn-
leitur, með gull- og purpura-
slikju, sem breytist eftir því
hvernig á fiskinn er horft, kinn-
arnar, neðanvert höfuðið og
kviðurinn eru silfurlituð, en með
ljósrauðri slikju, um allan bol og
stirtlu er stráð gómstórum,
kringlóttum eða ílöngum, silfur-
hvítum blettum, uggarnir eru
allir blóðrauðir, segir m.a. í lýs-
ingu B. Sæm. á guðlaxi.
Heimkynni guðlaxins eru
sunnanvert N-Atlantshafið og
Miðjarðarhafið, hans hefir orðið
vart frá Kanaríeyjum og norður
að Finnmörku, kringum Bret-
landseyjar, við Færeyjar, Dan-
mörku og Svíþjóð, við ísland og
Noreg, segir Bjarni Sæmundsson
í riti sínu, sem gefið var út 1926.
Óvenju mikið hefur veiðst af þessum skrautlega fiski það sem af er árinu — sælkerum til ánægju